donderdag, december 14, 2006

Rouvoet heeft spijt van aanbevelen boek Pieter Bos

Dit artikel stond op 13 december 2006 in het Nederlands Dagblad en ook op de website van André Rouvoet: http://www.andrerouvoet.nl/k/6000/news/view/142767/110707/Rouvoet-heeft-spijt-van-aanbevelen-boek-Pieter-Bos.html

van onze redactie politiek
DEN HAAG – ChristenUnie-leider Rouvoet komt terug van zijn aanbeveling van het boek De volken geroepen van evangelist Pieter Bos. De gedachten van Bos over de relatie tussen God, staat en volken noemt Rouvoet ,,filosofisch interessant, maar in hun uitwerking niet de mijne’’.

CU staat voor cruciale keuze

Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van 9 december 2006

door Ewout Klei

De ChristenUnie zegt wel dat zij de democratie accepteert, maar als puntje bij paaltje komt blijft zij daarin dubbelzinnig. Nu regeringsdeelname tot de mogelijkheden behoort, wordt het tijd dat zij op dit punt klaarheid schept.

In het hoofdredactioneel commentaar van 8 december reageerde Peter Bergwerff op een column van Elsbeth Etty. De hoogleraar literatuurkritiek had zich in NRC Handelsblad fel gekeerd tegen eventuele regeringsdeelname van de ChristenUnie, omdat deze partij volgens haar ondemocratisch is. Bergwerff noemde haar schrijfsel ‘CU bashing’ en verzekerde dat de ChristenUnie ,,een voluit democratische partij’’ is. Hoewel ik net als Bergwerff van mening ben dat Etty ver over de scheef is gegaan in haar artikel, denk ik niet dat de ChristenUnie een voluit democratische partij is. Integendeel zelfs.

In het rapport-Schutte van september 2006 zegt de ChristenUnie de democratie te accepteren. Toch blijft de partij het beginsel van volkssoevereiniteit afwijzen en wil men een hooggerechtshof instellen, die de wetten die door het parlement zijn gemaakt toetst aan de Grondwet. Dit moet wel een christelijke grondwet zijn. ChristenUnie-ideoloog Roel Kuiper, lid van de door Alexander Pechtold ingestelde Nationale Conventie, pleitte onlangs in CV.Koers voor een verwijzing naar God in de Nederlandse grondwet. Ik vind het merkwaardig dat hier nog steeds voor wordt gepleit, omdat meer dan de helft van de Nederlanders niet meer gelooft en er een grote islamitische minderheid in ons land woont, die helemaal geen binding heeft met onze God. Ik zie het pleidooi als een hoog-idealistisch getuigenis. Goedbedoeld maar tevergeefs.

In de negentiende eeuw pleitte G. Groen van Prinsterer al voor een christelijke staat en een grondwetswijziging in christelijke zin, maar GPV-ideoloog Bart Verbrugh (1918-2003) heeft dit tot het hoofdthema van politieke streven gemaakt. Het eerste werk wat hij schreef, Het Vrij Politiek Tractaat (1949), is een antidemocratisch pamflet. Verbrugh keerde zich tegen de grondwet van 1848, die volgens hem het libertinisme op de troon had gebracht, en vond onder meer dat ‘openlijke ongelovigen’ geen actief en passief kiesrecht mochten bezitten en dat er alleen nog maar christelijke politieke partijen die de eer van God nastreefden, mochten worden vertegenwoordigd in het parlement. Hoewel Verbrugh later afstand zou nemen van de scherpe kantjes van zijn betoog, heeft zijn politieke filosofie een antidemocratische kant (ook in zijn Universeel en antirevolutionair van 1980 keert hij zich tegen de democratie), waar de ChristenUnie volgens mij nog steeds niet helemaal van losgekomen is.

Tweeslachtig
Het rapport-Schutte heeft een tweeslachtige houding. Aan de ene kant zegt men nu wel de democratie te willen accepteren, maar andere kant wordt de democratie toch impliciet afgewezen. Hoewel de column van Etty stuitend libertinistisch is (ze vergelijkt de ChristenUnie met de Taliban, het Saudische koningshuis, de ayatollahs in Iran en Hezbollah) heeft ze dus niet helemaal ongelijk. Een regering (dus niet: mensen die in de regering zitten) die gelooft in God is ondemocratisch.

Etty verwees in haar column ook naar het boek De volken geroepen van Pieter Bos, waarvoor Rouvoet een aanbeveling heeft geschreven. Bos schrijft onder andere dat God ,,geen centimeter zal toegeven aan onze democratische middelmatigheid’’ en dat een ,,directe God-staat-relatie’’ beter is dan democratie. Hoewel Rouvoet zegt de democratie te accepteren noemde hij dit antidemocratische boek ,,een verrassende en vernieuwende visie op het klassieke thema van kerk en staat’’. Dat Etty vragen heeft bij de democratische gezindheid van Rouvoet is dus niet volkomen uit de lucht gegrepen. Rouvoets actie is volgens mij vergelijkbaar met een van Marijnissen waarbij hij de nieuwste herdruk van het ‘rode boekje’ van Mao aanprijst. Gelukkig doet de SP-leider dat niet. Rouvoet is absoluut oprecht in deze daad, maar vooral ook is het een aanwijzing dat de ChristenUnie nog niet weet wat ze wil.

De ChristenUnie staat vandaag voor een cruciale keuze. Of de partij moet de democratie ondubbelzinnig accepteren en is dan geschikt als een eventuele regeringspartner. Of de partij blijft dubbelzinnig over democratie, maar moet dan wel rekenen op een plaats in de politieke marge.

zondag, november 19, 2006

Rechtsom met de tijdgeest mee

Deze boekbespreking stond in Het Katern, de boekenbijlage van het Nederlands Dagblad, op vrijdag 17 november 2006.

door ewout klei

Op 3 februari 2001 schreef Joshua Livestro in NRC Handelsblad dat het conservatieve moment was aangebroken. Op zaterdag 26 augustus 2006 schreven Livestro en Bart-Jan Spruyt in dezelfde krant dat dit moment voorbij was.

De poging om een brede rechts-conservatieve stroming in de Nederlandse politiek te vormen, was volgens deze conservatieven naïef geweest. Door persoonlijke vetes en egomanie was de rechterkant van het politieke spectrum versplinterd. Spruyt verliet de Partij voor de Vrijheid en trok zich terug in de politieke woestijn, nadat hij tevergeefs had geprobeerd Wilders met de zelfbenoemde ‘zonen van Pim’ (Marco Pastors en Joost Eerdmans) te verenigen. Ook de VVD leek afstand te hebben genomen van een rechtsere koers: Ayaan Hirsi Ali (Magan) moest Nederland overhaast verlaten en ‘iron lady’ Rita Verdonk verloor de lijsttrekkersverkiezingen van het guitige knaapje Mark Rutte.

De (mislukte) pogingen die de afgelopen vijf jaar zijn ondernomen om te komen tot de vorming van een krachtige rechts-conservatieve stroming en partij, en de kansen die er nu misschien zijn om dit alsnog te proberen, staan centraal in de bundel Ruimte op rechts? Conservatieve onderstroom in de Lage Landen, onder redactie van Huib Pellikaan en Sebastiaan van der Lubben. Het boek snijdt een hoogst actueel thema aan, dat op gedegen wetenschappelijke wijze wordt behandeld. Jammer is wel dat er vooral aandacht is voor de ideologische kant van de zaak. De culturele kant van de Fortuynrevolte en de gevolgen hiervan voor de Nederlandse politiek, zoals de veranderende kijk op leiderschap en de grotere rol van de media, krijgen te weinig aandacht, terwijl juist de herwaardering van het theater de politiek weer interessant heeft gemaakt.

Vervreemden
De bundel begint met een artikel van Pellikaan. Hij vindt dat het aloude links-rechtsschema ontoereikend is om de ruimte op rechts, die ontstond doordat de VVD onder Hans Dijkstal een meer sociaalliberale koers uitstippelde, te verklaren. Als het ging om immigratie en de islam stond Fortuyn toentertijd duidelijk rechts van de VVD, maar in zijn roep om politieke vernieuwing en kritiek op de verwaarlozing van de collectieve sector stond hij juist aan de linkerkant.

De VVD probeerde na mei 2002 het gapende gat op rechts te dekken, maar kon niet zomaar de rechts-conservatieve richting van Geert Wilders inslaan. Dit zou immers de traditionele achterban van de partij vervreemden. Volgens Sander Dekker en Luuk van Middelaar heeft de VVD - in navolging van Pim Fortuyn en diens ,,illustere voorganger en voorbeeld” Joan Derk van der Capellen - een tijdlang voor een republikeinse weg gekozen, met de nadruk op een actief burgerschap, het zogenaamde citoyen-liberalisme. Waar bourgeois-liberalen als Hans Wiegel en Mark Rutte zich op het spel van de markt richtten, stelden de republikeinse citoyen-liberalen Ayaan Hirsi Ali en Rita Verdonk de participatie van burgers centraal en de staat als oorsprong en waarborg van onze constitutionele vrijheden. Religie, of het nu het calvinisme van Kuyper is of de islam, zou deze vrijheden in de weg staan. Vandaar dat Hirsi Ali en Verdonk het bijzonder onderwijs zo fel bestrijden, waar Wiegel er geen moeite mee heeft.

Beschermen
Dat actief burgerschap niet perse een sterke staat impliceert, is de overtuiging van Spruyt, die een herziening van het kiesstelsel bepleit om Nederland verder te democratiseren. Spruyt keert zich in zijn artikel over de Amerikaanse filosoof Leo Strauss tegen moreel relativisme, dat leidt tot nihilisme en geweld. Spruyt staat een conservatisme van prudentie (inzicht, verstandig oordeel) voor, dat - in tegenstelling tot het door contrarevolutionaire of fascistisch beïnvloede conservatisme van de paniek - niet leugen en bedrog, irrationeel sektarisme, zelfaanbidding en omverwerping van de rechtsstaat tot gevolg heeft.

Spruyt wil de rechtsstaat beschermen. De westerse beschaving en de liberale democratie moeten worden verdedigd tegen bedreigingen van binnenuit zoals multiculturele zelfhaat enerzijds, en bedreigingen van buiten zoals de radicale islam anderzijds. ,,De politiek kan en mag geen uitspraken doen over de waarheid van religies, maar kan wel erkennen dat bepaalde religies een fundamentele bijdrage aan het bestaan van de westerse beschaving hebben geleverd, en dat andere – met name de islam – zich problematisch tot het Westen verhouden. Grote waakzaamheid op dat punt is dus geboden, omdat moet worden voorkomen dat grondwettelijke rechten en vrijheden worden misbruikt om deze op den duur af te schaffen.”

Dit is dus geen aanval op de vrijheid van godsdienst, maar de verdediging van het algemeen belang. Waar Wilders zich ontpopt tot paniekconservatief die de islam als religie wil aanpakken en op deze manier de vrijheid om zeep helpt die hij meent te verdedigen, lijkt Spruyt voorzichtiger te zijn geworden en predikt hij de prudentie.

Bezieling
Interessant zijn de artikelen van Hans Vollaard over de avances van de in 2000 door Spruyt, Livestro en rechtsfilosoof Andreas Kinneging opgerichte Edmund Burke Stichting (EBS) naar de SGP, de ChristenUnie en het CDA. De in de marge gedrongen christelijke partijen waren volgens de EBS de natuurlijke bondgenoten tegen Paars. Volgens Kinneging waren niet alle conservatieven christen, maar een christen was van nature conservatief.

De SGP en de ChristenUnie hadden echter hun bedenkingen. Ze wilden geen conservatieve maar een christelijke bezieling van de samenleving. Bij de conservatieven stond de Bijbel niet centraal. Het CDA daarentegen vond de EBS te principieel. De christendemocraten waren in de praktijk vaak conservatief, maar men wilde zich ideologisch niet al te zeer vastleggen omdat dit de kiezers uit het midden wellicht zou afschrikken en de partij er vooral op uit was om te (blijven) regeren. De C van het CDA stond allereerst voor catch-all.

Ondanks het feit dat Hans Hillen, Dries van Agt en Eimert van Middelkoop sympathieën voor het conservatisme hadden, lukte het de EBS niet, via de confessionele partijen, een rechtse doorbraak te bewerkstelligen. Spruyts toenadering tot de seculiere, fel anti-islamitische Wilders zorgde voor de definitieve breuk.

Periodes
Is er nog hoop voor Spruyt en de zijnen? Jos de Beus gelooft dat het conservatisme de komende jaren de toekomst heeft. Volgens hem wordt de politieke geschiedenis van Nederland in de ene periode door conservatisme en in de andere periode door progressiviteit gedomineerd. Van 1813 tot 1853 was Nederland conservatief, van 1853 tot 1920 progressief, van 1920 tot 1949 opnieuw conservatief, en van 1949 tot 2002 wederom progressief. Als de conservatieve en progressieve periodes zich op deze manier blijven afwisselen, dan hebben we veertig à vijftig jaar conservatisme voor de boeg.

Het conservatisme in Nederland is niet heel erg uitgesproken, omdat de elite het vermogen heeft zich aan te passen aan de veranderende tijdgeest en signalen uit de samenleving weet op te pikken. Werd het politieke discours van links en rechts na de oorlog beheerst door wat historicus James Kennedy noemt de ‘retoriek van vernieuwing’, nu wordt de politiek door een conservatiever discours beheerst. Volgens De Beus is er daarom niet echt ruimte voor een (neo)conservatieve partij in de geest van Bart-Jan, omdat de bestaande partijen vanwege hun relatieve openheid het nieuwe rechtse gedachtegoed incorporeren in hun eigen programma’s. Niet alleen rechtse maar ook de linkse partijen zijn ‘rechtser’ geworden. Zo heeft de PvdA afstand genomen van het knuffelmulticulturalisme en werd Femke Halsema door haar voorstel om de krachteloze verzorgingsstaat aan te pakken door de VVD-jongeren uitgeroepen tot ‘liberaal van het jaar’.

Ten slotte was de rechtse intellectueel voor Fortuyn een contradictio in terminis. Vandaag zijn ze niet weg te slaan uit het publieke debat. De grachtengordelgoeroes hebben hun hegemonie verloren. Het conservatieve EBS-moment mag dan misschien nu voorbij zijn, rechts heeft de komende tijd de ruimte.

Ruimte op rechts? Conservatieve onderstroom in de Lage LandenHuib Pellikaan en Sebastiaan van der Lubben (red.). Uitg. Het Spectrum, Utrecht 2006. 347 blz. € 19,90

Het communistische trekje van het GPV

Dit artikel stond in het Nederland Dagblad van zaterdag 11 november 2006.

door onze redacteur Willem Bouwman

Het royement van de ‘buitenverbanders’ uit het GPV is te vergelijken met de communistische zuiveringen in Oost-Europa. Dat vond C. Veenhof, en hij had ‘niet helemaal ongelijk’, meent historicus Ewout Klei. Op het Veenhof-congres houdt hij een kritische lezing over Veenhof en de politiek.

KAMPEN - Klei schrijft een proefschrift over de geschiedenis van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV) en komt in de archieven geregeld Veenhof tegen. Veenhof werd geen lid van het GPV, maar schreef wel een richtinggevend boek over de noodzaak van gereformeerde politiek: Kracht en doel der politiek, een inspiratiebron voor veel GPV-politici. Later kreeg Veenhof ruzie met het GPV.

Klei kraakt enkele kritische noten over Veenhof en de politiek. Zo vindt hij Veenhofs beroep op Groen van Prinsterer oneigenlijk. Klei: ,,Eerst beschreef hij Groen van Prinsterer als een voorloper van de Vrijmaking, omdat Groen streed voor vrijmaking van de Hervormde Kerk. Na 1967 zei hij dat Groen niet paste bij het GPV, omdat hij zich niet had vrijgemaakt van de Hervormde Kerk. Veenhof gebruikte Groen naar eigen behoefte, denk ik dan.’’Klei meent dat Veenhof mooie woorden sprak over de noodzaak van gereformeerde politiek, maar zich niet uitliet over de politiek van alledag.

,,Het is onze politieke roeping de Here te dienen en te loven, schreef Veenhof. Ik vind het een mooi ideaal, maar ik vraag me af wat een christenpoliticus er in de praktijk mee kan. Over de politieke praktijk hoorde je Veenhof niet. Hij was een dominee in de politiek, hij beperkte zich tot het getuigenis. Daarom zou hij vast akkoord zijn gegaan met mr. H.P. Medema, die vindt dat de ChristenUnie meer moet openstaan voor de Heilige Geest. Zo’n onpraktisch pleidooi zou hem zeker hebben aangesproken.’’

Klei roemt het spreektalent van Veenhof. ,,Hij bracht mensen tot bezieling. Dankzij Veenhof is P. Jongeling, de hoofdredacteur van het Gereformeerd Gezinsblad, zich meer met de politiek gaan bezighouden.’’
Veenhof werd geen lid van het GPV, mede om praktische redenen, meent Klei. ,,In Kampen bestond een Comité voor gereformeerde kiezers, dat zich nooit bij het GPV heeft aangesloten. Men vond dat een kiesvereniging autonoom moest zijn, los van een politieke partij. Veenhof was lid van het comité, Schilder ook. Ze konden geen lid worden van het GPV, omdat er in Kampen geen kiesvereniging was. Pas in de jaren zestig kwam er een, maar toen was Veenhof al ver bij het GPV vandaan gegroeid. In de jaren zeventig sloot het Comité voor gereformeerde kiezers zich aan bij de RPF.’’

Veenhof sprak grote woorden over het royement van de ‘buitenverbanders’ uit het GPV. Hij vergeleek het met de communistische zuiveringen in Oost-Europa, tot woede van GPV-leider P. Jongeling. Klei toont enig begrip voor Veenhof. ,,Aan de ene kant sloeg die vergelijking nergens op. In Oost-Europa werden dissidenten geliquideerd, ze kregen een nekschot. In het GPV werden dissidenten alleen maar geroyeerd. Aan de andere kant moet men het begrip ‘zuivering’ niet beperken tot Oost-Europa. Leden van de CPN die het niet met de partijlijn eens waren, werden er uitgezet en ook dat noemen we zuiveringen. In het GPV is eigenlijk hetzelfde gebeurd. Daarom had Veenhof niet helemaal ongelijk, toen hij het GPV met de communisten in Oost-Europa vergeleek.’’

vrijdag, juli 28, 2006

Platform voor extremisten en vrijdenkers

Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van vrijdag 28 juli 2006

door Ewout Klei

Kleine politieke partijen zijn vooral een forum voor mensen om hun radicale ideeën in kwijt te kunnen, een perfect platform voor extremisten, querulanten en vrijdenkers.

Tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 1967 deden meer dan twintig politieke partijen mee aan de strijd om de gunst van de kiezer. Om enigszins wegwijs te worden in de jungle, die in Nederland partijpolitiek wordt genoemd, schreef de Groningse journalist Henk J. Meier het Politiek Zakboek 1967. In zijn boekje zijn naast de gevestigde partijen de kleine partijen opgenomen en veel partijen, deels nieuwe partijen, die niet in het parlement waren vertegenwoordigd. Naast D'66 waren dit onder andere de Partij voor Ongehuwden, de Republikeinse Partij, de Partij van het Recht, de Christen Democraten Unie en last but not least de Christelijk Nationale Volkspartij voor Monarchale Democratie (CNVPvMD).

Vandaag de dag lijkt het niet veel anders met de politiek gesteld. Na het grote succes van nieuwkomer Lijst Pim Fortuyn, die in 2002 26 zetels haalde, beproefden in 2003 enkele nieuwe partijtjes, zoals de Partij voor de Dieren, Lijst Emile Ratelband en conservatieven.nl hun geluk. In 2006 zullen andere 'fortuynzoekers' een poging wagen. Bij de kiesraad staan tientallen politieke partijen ingeschreven die niet in het parlement worden vertegenwoordigd. Deze kleine partijtjes zijn het perfecte platform voor extremisten, querulanten en vrijdenkers. In kleine partijtjes kunnen ze ongestoord werken aan radicale en/of buitenissige ideeën waar in grote partijen geen ruimte voor is. De Partij voor Naastenliefde Vrijheid en Diversiteit (PNVD) pleit bijvoorbeeld voor legalisatie van seks tussen volwassenen en kinderen vanaf 12 jaar en naaktloperij.

Welke partijtjes maken kans om in het parlement te worden verkozen? En wat is de functie van deze partijtjes voor de Nederlandse politiek?

Afzetten
Laten we beginnen bij DeZES. Deze partij werd op 13 mei 2006 opgericht in Zutphen door D66-dissidenten. Op de website staan een enthousiast meisje en DeZES-kroonjuwelen als 'One man, one vote', 'radicale democratisering' en 'online politiek'. DeZES wil een online monitor-groep in het leven roepen waarvan alle partijleden lid kunnen worden. Deze groep moet DeZES-vertegenwoordigers in de toekomst controleren en zo nodig afzetten. DeZES denkt in november tenminste één zetel te kunnen halen. Hoewel online-ostracisme wel een aardig idee is (bierviltjes-ostracisme is misschien nog aardiger), doet DeZES denken aan WorldOnline van Nina Brink: een zeepbel.

Radicaler dan DeZES is de Continue Directe Democratie Partij van Rob Verboom. De partij haalde op 20 december 2005 het dagblad Trouw. De CDDP wil met een continu referendum onder de leden bepalen wat haar vertegenwoordigers gaan stemmen. De CDDP heeft zelf geen standpunten. Het Documentatiecentrum voor Nederlandse Politieke Partijen (DNPP) verwijst op zijn website naar de CDDP, maar de informatie over de CDDP op de online encyclopedie Wikipedia is genomineerd voor verwijdering.

Dieren
DeZES en de CDDP willen vertegenwoordigers reduceren tot stemvee, de Partij voor de Dieren van Marianne Thieme komt op voor de rechten van het dier en ziet dit als de logische stap in het evolutionaire proces dat emancipatie heet. Volgens Thieme hebben nadere diervriendelijke partijen, zoals GroenLinks, te weinig prioriteiten gegeven aan de rechten van het dier. De in 2002 opgerichte PvdD kreeg in 2003 47.665 stemmen, net iets minder dan driekwart van het aantal dat benodigd is voor een zetel. Misschien heeft de partij in november 2006 meer succes.
De Partij voor de Dieren is een one-issuepartij en principiële criticus van GroenLinks, de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders lijkt hier op maar bekritiseert de VVD. In de peilingen is de conservatief-liberale partij goed voor drie zetels. De PvdV wil lagere belastingen, een verbod op het preken in moskeeën in een andere dan de Nederlandse taal, vervanging van artikel 1 van de Grondwet door een artikel waarin het joods-christelijke en humanistische culturele erfgoed wordt beschermd. Hoewel de PvdV door deze houding in de marge van de politiek komt te staan, zorgt Wilders er wel voor dat de VVD, uit angst voor verlies van rechtse kiezers, Rita Verdonk in het zadel wil houden.

Door zich te verbinden met de conservatieve intellectueel Bart Jan Spruyt hebben Wilders en zijn PvdV wellicht nog wat te melden. De partij-in-wording van Marco Pastors van Leefbaar Rotterdam en het LPF-Kamerlid Joost Eerdmans - met wie Wilders zich absoluut niet wil associëren - kenmerkt zich daarentegen door een totaal gebrek aan inhoud. Een mogelijke partijnaam luidt namelijk: Niet Lullen Maar Poetsen. Zelfs Peter R. de Vries, wiens Partij voor Rechtvaardigheid, Daadkracht en Vooruitgang (PRDV) na enkele maanden een zachte dood stierf, had meer fantasie.

Verder zijn er nog de rechtsextremistische partij NieuwRechts van Michiel Smit, de Vooruitstrevende Integratiepartij van Mr Drs R. Dhalganjansing, die zijn halve familie op de lijst heeft gezet; de Pacifistisch-Socialistische Partij '92 en de Nieuwe Communistische Partij Nederland die niet wilden meedoen met GroenLinks (nu nog het Nieuw Gereformeerd Politiek Verbond), de Liberaal-Democratische Partij, Nederland Transparant, Duurzaam Nederland, de Progressief-Democratie Partij, de Directe Democraten, de Partij van de Toekomst (zet zich in voor feest), Forza! Nederland, de Republikeinse Socialisten, etc. etc. etc.

Van sommige partijen werkt de website het niet meer, wat betekent dat de partij niet meer actief is. Veel kleine partijen zijn het initiatief van een of twee mensen en het is altijd maar de vraag hoe lang ze ermee willen doorgaan. Een website in de lucht houden is voor sommige partijen kennelijk al moeilijk, maar als een nieuwe partij daadwerkelijk aan de verkiezingen wil meedoen, moet men per kieskring (Nederland kent negentien van dit soort kringen) dertig handtekeningen verzamelen en bovendien een waarborgsom van 11.250 euro betalen. Wanneer de partij de kiesdeler niet haalt, wordt deze borgsom niet terugbetaald.

In het Politiek Zakboek 1967 vertelt Meier over J.F.N. van Os, de lijsttrekker van de eerder genoemde CNVPvMD, die in 1967 bijna failliet raakte omdat hij steeds weer probeerde in de Kamer verkozen te worden. VermakelijkKleine politieke partijen zijn vooral een forum voor mensen om hun radicale ideeën in kwijt te kunnen. De politieke invloed van veel partijtjes is nihil. Ze zijn vooral erg vermakelijk. Sommige partijtjes bedreigen door hun principiële opstelling echter grotere partijen (zoals de PvdD Groenlinks en de PvdV de VVD) en oefenen indirect invloed uit. Ten slotte kunnen kleine politieke partijtjes soms voor een grote doorbraak zorgen, omdat ze iets verwoorden waarmee men in Den Haag geen rekening heeft gehouden. Maar tot dusverre zijn alleen D66 en LPF hier in geslaagd.

donderdag, juli 27, 2006

Evangelische politiek moet wel politiek zijn

Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van 24 april 2006

http://www.nd.nl/htm/dossier/cu/artikelen/060424c.htm

door Ewout Klei

Met evangelische politiek is niets mis, maar het moet wel politiek blijven. Ewout Klei reageert op de pleidooien van Sander Luitwieler en Henk Medema voor een 'nieuwe christelijke politiek'.

Een debat over de grondslag is voor de partijen die zijn opgegaan in de ChristenUnie allesbehalve nieuw. Het GPV werd in 1948 onder andere opgericht uit onvrede over het beginselprogramma van de ARP, dat op theologisch-filosofische gedachteconstructies gebaseerd zou zijn, die volgens de bezoekers van het Amersfoort Congres van Schrift en belijdenis afweken. In de eerste jaren kende het GPV helemaal geen politiek programma, alleen Schrift en belijdenis. Pas nadat het oude bestuur in 1959 was vertrokken, kon in 1966 een zogenaamd Program van richtlijnen worden aangenomen, dat in 1979 en in 1996 werd ge-updated. Over de inhoud van dit program en over de politieke standpunten van het GPV zijn eigenlijk nooit felle discussies gevoerd.

Lidmaatschap
Dat is opmerkelijk omdat het GPV aanvankelijk een heel rechtse partij was (tegen de onafhankelijkheid van Indonesië, voor de apartheid in ZuidAfrika, tegen de Publiekrechtelijke Bedrijfsorganisatie) en in de loop van de jaren tachtig en negentig met linkse ideeën kwam (Nationaal Herstelen Ontwikkelingsplan, aandacht voor het milieu). Discussies waren er wel, maar die gingen voornamelijk over de lidmaatschapscriteria en in hoeverre er samengewerkt mocht worden met anderen. Ik zou graag zien dat er meer gediscussieerd gaat worden over politiek. Dit mag soms ook best fundamenteel zijn en over achterliggende ideeën gaan (waar illustere voorganger en voorbeeld Groen van Prinsterer in is voorgegaan), maar christelijke politiek heeft geen zin wanneer er geen aandacht is voor praktische politiek.

Te getuigend
Daarom ben ik niet zo in voor het pleidooi voor een nieuwe christelijke politiek. In het Nederlands Dagblad van 11 maart schreef de politicoloog Sander Luitwieler hierover een hartstochtelijk artikel. In de nieuwe christelijke politiek die hij voorstaat, moet volgens hem de persoonlijke relatie met God, de geestelijke kracht van de liefde en het zoeken naar Gods gerechtigheid centraal staan. Uitgever en publicist Henk Medema borduurde hier op voort en vroeg zich af of er ook plaats is voor de Heilige Geest in evangelische politiek ( ND 20 april). Luitwieler heeft ongetwijfeld een punt wanneer hij aandacht vraagt voor de persoonlijke relatie met God. Medema idem dito wanneer hij zegt dat het hart niet buitenspel mag blijven. Toch vind ik dat hun visie op christelijke politiek te ver doorschiet. Deze is mijns inziens overgeestelijk: te veel gericht op het 'getuigen' en op een soort EO-christendom boven geloofsverdeeldheid. Ze onderschatten hiermee de praktische kant van politiek en verwarren een politieke partij met een geloofsgemeenschap.

Vak apart
Politiek is een vak apart. De erenaam 'staatsrechtelijk geweten van de Tweede Kamer' (Gert Schutte) of de Thorbeckeprijs (André Rouvoet) krijg je niet door louter liefdevol naar buiten toe te getuigen van de waarheid. Politiek kost ook veel tijd. Er komt een heleboel werk aan te pas: debatteren, campagne voeren, wetsvoorstellen indienen, ministers interpelleren, politieke doelstellingen formuleren en herformuleren, goede contacten met de kiezers onderhouden, meer draagvlak voor je ideeën creëren etc. Bovendien heeft politiek veel te maken met theater. Het is een soort spel. De bedoeling is dat je de spelregels goed kent en het spel slim weet te spelen, maar niet al te serieus en te fanatiek. Ten slotte is er met evangelische politiek an sich niets mis. We zouden misschien wel wat kunnen leren van de ARP die in de jaren zestig en zeventig een 'radicaal-evangelische' politiek voerde: idealistisch, maar wel met een politiek oogmerk.

Ewout Klei is historicus en assistent in opleiding aan de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg).
©Nederlands Dagblad

Gert Schutte op Binnenlandse Zaken

Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van woensdag 12 juli 2006

door Ewout Klei

Eigenlijk weet ik nog niet wat ik in november 2006 ga stemmen. In 2002 heb ik op Tineke Huizinga gestemd en in 2003 op Jan Peter Balkenende. Ik zou tussen hun kunnen kiezen maar misschien stem ik straks wel heel wat anders.

Voor de PvdA heb ik veel sympathie. Wouter Bos voert goede oppositie tegen het kabinet en bovendien luistert hij - in tegenstelling tot Wim Kok en Ad Melkert - goed naar de kiezer. Met WAO-plannen van Bos ben ik echter minder gelukkig en daarom twijfel ik nog.

De VVD is voor mij daarentegen zeker geen optie. De VVD is een beetje eng-rechts omdat de partij nog steeds Rita Verdonk steunt, die homoseksuelen en christenen wil terugsturen naar Iran.

De enige echte liberale partij is D66. Ik zou het jammer vinden wanneer D66 uit de Kamer verdwijnt. In de jaren zeventig leek het er ook op dat D66 zou verdwijnen, maar is de partij op miraculeuze wijze uit het dal omhoog gekomen door Jan Terlouw. Ik denk niet dat D66 in november wint, maar na een paar jaar oppositie zal de partij het hopelijk weer goed doen bij de kiezer.
Net als D66 vind ik bestuurlijke vernieuwing een belangrijk agendapunt. Ik ben bang dat hier nu even geen tijd meer voor is, omdat Alexander Pechtold geen minister meer is en D66 waarschijnlijk een tijdlang niet meer in de regering komt. Wat politici wel kunnen doen, is zich meer op de kiezer gaan richten, en dan niet alleen tijdens de verkiezingscampagne. Ze moeten weer volksvertegenwoordigers worden.

Het lijkt mij ook niet waarschijnlijk dat de ChristenUnie deelneemt aan een volgend kabinet. Ten eerste weet ik niet hoeveel zetels de partij gaat behalen (net als de SP doet de ChristenUnie het beter in de tussentijdse peilingen dan tijdens de verkiezingen). Ten tweede zorgt de uiterst principiële opstelling van de partij, bijvoorbeeld inzake het homohuwelijk, ervoor dat de ChristenUnie nou niet bepaald klaar voor het regeren is. De sterke evangelische invloed (bijvoorbeeld Henk Medema's pleidooi voor meer Heilige Geest in de partij) draagt hier ook niet bepaald aan bij.

Bas van der Vlies mag misschien wel een van de meest sympathieke en bekwame politici in de Tweede Kamer zijn, maar voor de SGP is regeringsdeelname onmogelijk omdat deze partij a-democratische opvattingen huldigt. Mocht het wonder toch gebeuren dan lijkt het mij wel aardig dat Eimert van Middelkoop op buitenlandse zaken komt en Gert Schutte op binnenlandse zaken. Maar dit zijn grote posten voor een kleine partij. Realistischer is een staatssecretaris voor onderwijs (Arie Slob?) of een minister van bestuurlijke vernieuwing en koninkrijkrelaties (Schutte).

Wat moet het nieuwe kabinet ten slotte gaan doen? Het nieuwe kabinet moet het asielbeleid van het vorige kabinet kritisch bekijken en zo mogelijk bijstellen.Het mag niet zo zijn dat echte vluchtelingen worden teruggestuurd. Dat kan een democratisch land als Nederland niet maken. Ook moet een generaal pardon erstig worden overwogen. Nu gaan te veel mensen in de illegaliteit.
Het nieuwe kabinet moet ook meer investeren in onderwijs, vooral in wetenschappelijk onderzoek. D66 heeft hier vier jaar geleden terecht voor geijverd, maar hier is onvoldoende mee gedaan. Het moet afgelopen zijn met onderwijsvernieuwingen (BAVO, VMBO, Tweede Fase) omdat het denkniveau in Nederland steeds verder daalt. Investeren in onderwijs doe je door te investeren in het niveau.
Ten slotte moet de nieuwe regering zich kritischer opstellen tegenover de Verenigde Staten en geen troepen meer zenden naar Afganistan, Irak, Somalië of welk land dan ook. Dit verergert het moslimterrorisme namelijk alleen maar.

Ewout Klei is assistent in opleiding aan de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg) en schrijft een proefschrift over de geschiedenis van het Gereformeerd Politiek Verbond (GPV).

In de rubriek Stembus vertellen lezers wie ze gaan stemmen en hoe hun ideale kabinet er uitziet, en waarom.

Grote sprong voorwaarts van Jan Marijnissen

Dit artikel stond in het Nederland Dagblad van 18 juli 2006

door Ewout Klei

Jan Marijnissen zou wel willen regeren met PvdA en CDA. Maar dan moet hijzelf geen minister worden, meent historicus Ewout Klei.


Jan Marijnissen, roerganger van de Socialistische Partij, heeft voor menig partijlid een te grote sprong voorwaarts gemaakt. Maandagnacht 10 juli 2006 zei hij in het radioprogramma BRN Laat dat zijns inziens een kabinet van CDA, PvdA en SP tot de mogelijkheden behoort. Bovendien wilde hij in dit kabinet misschien minister van Justitie of Sociale Zaken worden. Eerder dit jaar had de SP zich altijd ondubbelzinnig uitgesproken voor een coalitie met GroenLinks en PvdA.

Dit volksfront - de nachtmerrie voor de lezers van het blad Elsevier dat hier in maart 2006 een special aan wijdde - is volgens de laatste opiniepeilingen echter goed voor slechts 67 zetels. Maurice de Hond voorspelt voor komende herfst geen linkse lente (maar met de grote schommelingen in de opiniepeilingen weet je het maar nooit) en Marijnissen acht een coalitie van de SP met CDA en PvdA waarschijnlijker dan het linke luchtkasteel van Femke Halsema. Zijn afkomst is hier wellicht debat aan: de Tovenaar van Oss begon zijn carrière namelijk als worstenmaker. Maar in hoeverre is zijn vierjarenplan realistisch? Is de SP wel in staat om het land te dirigeren? Is Marijnissen wel geschikt als minister? En wat voor partij is de SP? Ik wil met het laatste beginnen.

Actiepartij
De in 1972 opgerichte SP is begonnen als een maoïstische afsplitsing van de Communistische Partij Nederland. Mao Zedong werd echter snel afgezworen en de partij ging zich op Nederland richten. De SP was lange tijd louter een lokale actiepartij die nauw verbonden was met allerlei buitenparlementaire groeperingen, zoals 'de Bond van Huurders en Woningzoekenden', 'het Milieu Aktie Centrum' en 'Arbeidersmacht'. De machtsbasis van de partij lag in Oss en Nijmegen.

In 1977 had de partij zonder succes meegedaan aan de Tweede Kamerverkiezingen. Pas in 1994 werd een tweede poging ondernomen. Ditmaal met succes want er werden twee zetels behaald. De SP had een populistische campagne gevoerd. De leus van de partij was: Stem tegen, stem SP. Symbool werd de tomaat. Volgens de SP-site is de tomaat namelijk 'Boordevol gezonde vitaminen maar ook een geducht protestwapen tegen slecht politiek toneel'. De SP zou je daarom met enige creativiteit de rode tegenhanger van De Tegenpartij van F. Jacobse en Tedje van Es (Van Kooten en De Bie) kunnen noemen.

Omdat de SP het goed doet in de Kamer (heldere taal, duidelijke oppositie tegen Paars) wist de partij bij de verkiezingen van 1998 vijf zetels te halen. In 2002 werden dit er negen. De nieuwe verkiezingsleus werd 'Stem voor' (een ander kabinetsbeleid). Begin 2004 verloor de SP een zetel toen Ali Lazrak uit de fractie werd gezet maar niet wilde vertrekken uit de Kamer. Er zijn acht kamerleden overgebleven. Behalve Marijnissen genieten Agnes Kant en Harry van Bomnmel ook enige landelijke bekendheid, de laatste wegens zijn actie tegen de Europese grondwet.

De SP is tegenwoordig met 45715 leden de derde partij van het land, en laat hiermee ook de VVD achter zich. De partij heeft een sterk wij-gevoel en koestert een negentiende-eeuws vijandbeeld. De SP is namelijk de enige partij in Nederland die zich nog strijdbaar durft op te stellen tegen het kapitalisme (tegenwoordig het neoliberalisme geheten), terwijl PvdA en GroenLinks het enorm laten afweten.

De SP heeft in dit opzicht wel wat van de kleine christelijke partijen die ook negentiende-eeuwse tegenstellingen vooropstellen (namelijk de antithese tussen christelijke en niet-christelijke partijen) en het CDA verwijten niet principieel genoeg te zijn, vooral wat ethische kwesties betreft. De SP is net als de kleine christelijke partijen erg nationaal-denkend: Nederland moet uit de NAVO, de Europese Unie is een gevaarlijk kapitalistisch en bureaucratisch machtscentrum en de gulden moet worden heringevoerd. Dit zijn niet echt politieke punten waarmee een partij zich Regierungfähig maakt.

Oude eik
Terug naar Marijnissen. Eerder genoemde Lazrak heeft twee zonden begaan die hem tot een verstotene maakten: hij had kritiek op de financiële afdrachtregeling (kamerleden moet een deel van hun inkomen afstaan aan de partijkas) en op het leiderschap binnen de partij. Marijnissen is de onomstreden leider van partij en wil dat blijven. Samen met Bas van der Vlies is hij de enige politieke leider die is blijven zitten na de Fortuyn-revolte. Verder is Marijnissen niet alleen fractievoorzitter maar ook partijvoorzitter. Andere partijen kennen een machtenscheiding (de ARP voerde dit bijvoorbeeld vijftig jaar geleden in na het vertrek van Schouten in 1956), maar Marijnissen wil hier niets van weten. In een reportage van Netwerk op 30 juni 2006 zegt hij: ,,Als je fractievoorzitter en voorzitter van de partij gaat scheiden, krijg je verdeeldheid binnen een partij en ga je elkaar het leven zuur maken. Wij gaan geen verdeeldheid bij onszelf organiseren. Wij zijn geen masochisten, wij willen gewoon gezamenlijk vooruit.''

Marijnissen wil daarom niets weten van lijsttrekkerverkiezingen. Bij VVD en D66, die deze verkiezingen wel hebben gehouden, zou het alleen gaan om de poppetjes. Bij de SP om de inhoud. Dat ook de SP niet vies is van populisme vertelde Marijnissen niet. Volgens de SP-leider zijn andere SP-kamerleden blij dat 'Jan' het nog een keer weer doet. Hoewel de andere kamerleden in zijn schaduw staan, is Marijnissen niet bang dat er geen mensen gevonden worden die hem ooit eens kunnen opvolgen. In een aardige quasi-bijbelse metafoor vergelijkt hij zichzelf met oude eik die moet worden omgehakt. ,,Dan komt er onbelemmerd zonlicht op de aarde en dan moet je eens zien wat er opeens allemaal gaat groeien.'' Maar vooralsnog wordt de oude eik niet omgekapt. ,,Eiken kunnen heel oud worden en het hout wordt alleen maar beter naarmate de leeftijd vordert.''

Ministerabel
Is de oude eik geschikt als minister? En is de SP geschikt om te regeren? Marijnissen lijkt mij een zeer sympathieke man en hij is een bekwaam parlementariër, maar ik denk dat hij maar beter geen minister kan worden. Zijn politieke stijl verschilt te zeer met die van Jan Peter Balkenende en Wouter Bos. Als hét gezicht van de SP staat hij voor vriend en vijand als te geprofileerd bekend. Als minister kan hij eventuele pijnlijke beslissingen niet uitleggen aan de achterban. Of hij wil ze niet nemen zodat het een vechtkabinet wordt, en de SP dezelfde rol gaat vervullen als LPF in Balkenende I en D66 in Balkenende II. Ten slotte is de kans groot dat PvdA en CDA samen 76 zetels halen, en dan is de SP helemaal niet nodig.

Marijnissen heeft niettemin een belangrijke wissel omgetrokken toen hij zei dat de SP kan regeren met het CDA. Regeringsdeelname van de SP in de toekomst (over acht jaar misschien) is niet bij voorbaat onmogelijk. Als typische partij van de oppositie kan de SP veel van haar radicale politieke ideeën natuurlijk niet verwezenlijken. Maar er is wel een bepaalde ontwikkeling aan de gang. De partij is begonnen als een maoïstische splinter en werd al gauw een lokale actiepartij. De partij heeft sinds 1994 indruk gemaakt in het parlement en blijft gestaag doorgroeien. Kant en Van Bommel zijn bekwame parlementariërs (en wat minder geprofileerd dan Marijnissen) en zouden heel goed wel eens minister kunnen worden.

Wanneer de SP een regeringspartij wordt, zal de partij wel ingrijpend van karakter veranderen. Bij een partij met regeringsverantwoordelijkheid passen buitenparlementaire acties en populistische leuzen niet. Ook zal een radicaler deel zich wellicht niet meer in de partij herkennen en op een andere tegenpartij stemmen. De SP heeft echter het vermogen zich aan te passen aan de veranderende tijdsomstandigheden. Haar successtory heeft de partij hier vooral aan te danken.

dinsdag, maart 28, 2006

Hallo meneer de uil, waar brengt u ons naar toe?

Onderstaande toespraak werd op 19 december 2004 gehouden door Jan-Willem Tamminga, ter gelegenheid van mijn afstuderen.



Allereerst het volgende: ik zat eens in de kerk te luisteren naar een emeritus-predikant van een jaar of 75, en plotseling moest ik bijna wanhopig denken: zou de vraag “verveel ik jullie misschien ook” nou helemaal niet bij die man opkomen?
Het risico bestaat dat dit een gortdroge verhandeling wordt, bovendien onbegrijpelijk: in dat geval hoop ik dat iemand er een eind aan maakt.


Hallo meneer de uil, waar brengt u ons naar toe?
Tegen populisme de politiek met een knipoog

Ik neem u even mee naar de nacht van Wiegel, waarin het tweede Kabinet Kok struikelde over het stokpaard van D’66, het correctief referendum. 18 mei 1999, het lijkt een geheel ander tijdperk.
In de nacht waarin hij werd overgeleverd, hield toenmalig premier Kok in de eerste kamer een gloedvol betoog waarin hij aangaf waarom de coalitiepartners toch echt voor zouden moeten stemmen. Het was algemeen bekend dat de VVD-coryfee van plan was tegen te stemmen, wat tot gevolg zou hebben dat er één stem te weinig zou zijn om de grondwet ten gunste van het referendum te wijzigen. Na afloop complimenteerde Wiegel Kok met zijn mooie toespraak – en stemde tegen. Kok zal zoiets gedacht hebben “Hans, verraad je mij met een kus”? Hij was in ieder geval heftig verontwaardigd, liet hij na afloop blijken. Wiegel begreep niet waarom; het feit of hij Kok’s toespraak mooi vond zei in zijn ogen niets over voor of tegen stemmen.
Dit alles vond plaats in de Eerste Kamer, ook wel beschouwd als het huis van de heilige wijsheid van de Nederlandse politiek.
Niet voor niets begin ik mijn betoog met een voorval uit dit eerbiedwaardige instituut. Door Vriend Klei, inmiddels Drs Vriend Klei, ben ik gevraagd te spreken hier op zijn afstudeerfeest. Ik beschouw het als een grote eer het woord te mogen voeren in wat eveneens bekend staat als het huis van de heilige wijsheid, bekend om haar vermaarde filosofen, natuurkundigen, historici en wiskundigen.
Op het gevaar af beticht te worden van overmatig gebruik van pedante professorale zwaarwichtigheden, ik ontleen deze term aan de filosoof Arthur Coleman Danto, zal ik betogen dat de diverse vormen van populisme zoals die zich tegenwoordig aan ons voordoen, bestaan bij de gratie van het totale ontbreken van zelfrelativering en humor, en verder dat ik niet graag zou zien dat deze twee waarden uit onze geliefde polder verdwijnen. Voor de duidelijkheid: in de tijd van Wiegel en Kok waren wij nog de polder, nu zie ik ons meer een soort van woestijn worden, en dat zeker niet wegens al die in Nederland woonachtige woestijnvolkeren die het nieuws en de politieke agenda lijken te beheersen.
Even mijn eigen positie: ik heb de pest aan dat modieuze gedoe van al die figuren die weer wat bedenken en meteen vinden dat iedereen dat ook maar moet vinden en dat theatraal van de daken gaan schreeuwen en na iedereen beledigd te hebben het vreemd vinden dat ze worden bedreigd. Vergeef me deze tirade, ik zeg ook wel eens wat ik vind en vind ook wel eens wat ik zeg.
Je struikelt in dit land over gekrenkte ego’s die denken dat ze vernieuwend bezig zijn en klagen dat niemand dat erkent.
In de nieuwste HP de Tijd, die ik vandaag even doorkeek, beklaagt voormalig politicus Rik van der Ploeg, nu hoogleraar in Florence, zich er over hoe de humor uit Nederland verdwenen is, en met de humor de tolerantie.
Wat heeft humor met populisme te maken, vraagt u zich wellicht af. Het antwoord luidt: niets. Humor is wezensvreemd aan populisme, net als dat humor wezensvreemd is aan fundamentalisme.
Fundamentalisme komt voort uit het ontbreken van een vorm van kritische distantie ten opzichte van de ideeën die men aanhangt, zelfreflectie dus. Wanneer men zegt zijn handelen op een direct gebod van boven, of een algemene ethische theorie over bijvoorbeeld de omgang met dieren, al was het maar iets banaals als veganisme, te baseren, is daarover geen discussie mogelijk, geen reflectie dus.
Ook is het niet mogelijk een onderscheid te maken tussen de opvatting en het handelen wat die opvatting tot gevolg heeft. Het handelen volgt immers direct uit het opvolgen van het gebod.
De grote geesten van onze tijd maken echter dezelfde fout. Onder het mom van vrije meningsuiting de confrontatie te zoeken door beledigende teksten te bezigen of medelanders publiekelijk te kleineren of op andere wijzen proberen zo theatraal mogelijk tegendraads te zijn, is niet meer dan het vermeende kwaad met zijn eigen wapens bestrijden. Het is evenzeer het zich vastbijten in de eigen opvatting, en deze dermate tot strijdpunt te verheffen dat dit onbespreekbaar wordt. De radicalisering van mensen als Wilders en Ayaan Hirsi Ali, in navolging van Fortuyn, laten dit zien, terwijl zelfs de leiders van de VVD in deze radicalisering mee lijken te gaan. En dan wordt Piet-Heyn Donner uitgemaakt voor reactionaire fundamentalist!
Terug naar de humor. De naam van de roos van Umberto Eco gaat over twee vragen. Een daarvan is: heeft Christus tijdens zijn leven op aarde gelachen? Uiteindelijk slaan de broeders in het klooster elkaar de hersenen in in de discussie over deze vraag en een ander probleem, dat ik nu zal laten rusten.
De kloosterling Jorge geeft commentaar op Aristoteles’ ideeën over de lach. De lach relativeert alles, de lach relativeert daardoor ook alle gezag, waardoor de lach uiteindelijk de chaos bewerkstelligt, en de afvalligheid van God. De lach is derhalve des duivels. De lach kan geen plaats krijgen in een omgeving waarin mensen zichzelf en hun leven en het leven serieus nemen, doodserieus zou ik willen zeggen.
Maar is onze wereld leefbaar als wij alles zo serieus nemen? Hebben wij niet nodig de dingen zo nu en dan eens te relativeren? Jorge’s tegenstrever stelt hiertegenover dat juist de duivel gekenmerkt wordt door eeuwige somberheid, daar hij weet waar hij vandaan komt en waar hij naartoe gaat. “De duivel is de aanmatiging van de geest, het geloof zonder glimlach, de waarheid die nooit aan twijfel onderhevig is.” De monnik die de lach van de duivel afkomstig noemde, laat het verhaal eindigen in een geweldig inferno waarbij het hele klooster in vlammen opgaat.
Zonder de humor ligt het gevaar op de loer dat wij ons niet mee kunnen distantiëren van wat ons overkomt. Iemand die het leven al te serieus neemt, maakt zichzelf uiteindelijk tot middelpunt van de wereld.
Dit is, wat wij in het ware fundamentalisme zien, én in de reactie van degenen die ons met alle middelen proberen te behoeden voor dat fundamentalisme.
Het huis van de heilige wijsheid bleek tevens het huis van de glimlach. Het was geen grootse grap, daar in de eerste kamer. Wiegel, enerzijds de elitaire liberale politicus, anderzijds nog altijd enorm populair en vertrouwenswekkend, had oog voor de schoonheid van de woorden van Kok an sich, maar distantieerde zich van de inhoud van de boodschap. De ironie was echter dat juist hij tegen stemde. Hij kon waardering voor de woorden van tegenstander én het politieke spel opbrengen, en deze loskoppelen van zijn overtuiging. Dat Kok, toch politicus van de oude stempel, hier Kokkiaans narrig om werd, is tegen de achtergrond van de belangen op dat moment begrijpelijk, maar is tevens een teken van een blinde vlek voor de zo belangrijke relativering, van de discussie met een knipoog.
Populisme van onze tijd bestaat bij de gratie van de hardheid van haar retoriek en haar boodschap. Zij kan zich niet permitteren een glimlach te laten zien, daar zij strijd tegen de duivel van het fundamentalisme. Zij kan zich niet distantiëren van deze strijd, omdat zij slechts kan bestaan door de inhoud van deze strijd, varend op de golven van het ressentiment.
Ik las in Drs’ Klei’s verhandeling over Joan Derk van den Cappellen tot den Poll dat deze een zeer groot ego had en een nogal onaangenaam persoon was.
Zijn verdiensten in de politiek zijn groot geweest, want het was wel eens goed dat het establishment werd opgeschud, net als dat de opkomst van Pim Fortuyn op dat moment dringend gewenst was. (Fortuyn ging er overigens prat op dat hij meer Marokaanse jongens kende dan welke politicus in dit land ook, zij het dat dat vaak op plaatsen was waar hij ze niet eens kon zien). De meeste populisten dan ook eindigen als een nuttige voetnoot in de geschiedenis. (Deze opmerking op verzoek van Albert).

"Men kan het martelaarschap van het niet begrepen worden niet uithouden en kiest daarom maar op een veel gemakkelijke manier de bewondering van de wereld." zegt de door drs. Vriend Klei immens bewonderde Kierkegaard. Wel, Kierkegaard was een zeldzaam genie, die zich in lijn van een lange traditie roepende in de woestijn noemde. Maar, wat geeft iemand het recht dit met zoveel pathos over zichzelf uit te roepen, hetgeen wij zoveel meemaken? Misschien dat iemand die het echt heeft gemaakt het op zijn sterfbed fluisterend zou kunnen uitspreken.
Geheel in lijn van de in dit huis bewonderde Hegel zou ik willen zeggen “de uilen van Minerva vliegen uit in de avondschemering”.
De wijsheid komt achteraf zogezegd, in het heetst van de strijd zelf zoekt de wijsheid beschutting in plaats van direct er bovenop te springen. Voordat de wijsheid komt past het ons onze overtuiging zo af en toe tegen het licht te houden, Tot die tijd volstaat zij door aan de rand van het slagveld tussen fundamentalisme en populisme minzaam te knipogen en haar oordeel op te schorten, om te voorkomen dat we met z’n allen eindigen in een woestijnachtig fabeltjesland, in een slechte editie van de fabeltjeskrant.

Ik dank u wel.
Jan-Willem Tamminga

zaterdag, maart 18, 2006

Puppy love

Ik zit mij voor het raam, onnoemelijk te vervelen Ik wou dat ik twee chihuahua's was, dan kon ik samen spelen.
Ewout Klei, vrij naar Godfried Bomans.

Ik zit me voor de brievenbus onnoemlijk te vervelen Ik wou dat ik de Wehkamp was, dan kon ik met ze spelen.
Martin Geertsma, vrij naar Ewout Klei.

Ik zit me met de Wehkampgids onnoemlijk te vervelen, Ik wou dat ik Godfried Bomans was, dan was ik dood.
Dick Boersema, vrij naar het leven.

zaterdag, februari 25, 2006

David Irving verdient gevangenisstraf

Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van 23 februari 2006.

De veroordeling van de Britse historicus en ontkenner van de holocaust David Irving door een Weense rechtbank doet sterk denken aan de controverse rond de Armeense volkerenmoord en het omstreden proces tegen de bekende Turkse schrijver Orhan Pamuk. Volgens historicus Ewout Klei is de overeenkomst slechts schijn.

Over de Armeense genocide (volkerenmoord) tijdens de Eerste Wereldoorlog wordt een sterk gepolitiseerd historisch debat gevoerd, waar historische interpretaties en politieke belangen door elkaar lopen. Dat begint al met de vraag hoeveel Armeniërs tijdens de Eerste Wereldoorlog in het voormalige Ottomaanse Rijk zijn omgekomen. De schattingen lopen uiteen van driehonderdduizend tot twee miljoen.

Volgens de Armeniërs is er sprake van een genocide. De Turkse overheid was van plan om het Armeense volk uit te roeien. Er zijn meer dan een miljoen slachtoffers gevallen en de Armeniërs willen daarom graag dat de genocide internationaal erkend wordt, wat echter nog lang niet overal in de wereld het geval is. Nederland erkende pas eind 2004 de Armeense genocide, dankzij een motie die werd voorbereid door de voormalige CU-politicus Leen van Dijke.

Het Turkse standpunt spreekt daarentegen niet over een doelbewuste uitroeiingspolitiek maar over oorlogshandelingen tussen de islamitische en christelijke bevolkingsgroepen in Oost-Turkije, waarbij helaas ook veel burgerslachtoffers zijn gevallen. Omdat er ook veel moslims zouden zijn vermoord en er geen bewijzen zijn dat de regering opdracht had gegeven om te moorden kun je volgens deze visie niet spreken over een genocide. Dat zou te eenzijdig zijn.

Dit Turkse standpunt wordt ook verdedigd door de Amerikaanse historicus Justin McCarthy. Je zou hem in zeker opzicht met David Irving kunnen vergelijken. Ook McCarthy's revisionisme is niet louter gebaseerd op onafhankelijk wetenschappelijk onderzoek maar sterk gepolitiseerd. Dit maakt hem als historicus verdacht. Wetenschappers behoren namelijk onafhankelijk te zijn. Omdat echter door gebrek aan betrouwbare bronnen de bewijslast van de Armeense genocide niet waterdicht is, hield ik een halfjaar geleden met de student journalistiek en niet-westerse geschiedenis Remco van Mulligen een pleidooi om het ontkennen van de Armeense genocide niet strafbaar te stellen, waar de ChristenUnie wel voor ijverde (Nederlands Dagblad, 7 juli 2005).

Pamuk
Anders ligt het met Pamuk. Deze tegendraadse Turkse schrijver werd in oktober 2005 voor de rechter gedaagd. Hij had namelijk eerder dat jaar in een interview in een Zwitserse krant gezegd dat er in de Eerste Wereldoorlog één miljoen Armenen waren vermoord in Oost-Turkije. Bovendien sprak hij over dertigduizend Koerden die veel recenter zijn gedood in de strijd tegen de PKK in zuidoost-Turkije. Hierover spreken is formeel nog steeds een taboe in Turkije, en ze noemen als vaststaande feiten is nog altijd strafbaar.

De aanklacht leidde tot een storm van protesten in de wereld. Onder andere de schrijver Salman Rushdie (bekend van de Duivelsverzen, waardoor een Iraans fatwa over hem werd afgeroepen) en staatssecretaris Atzo Nicolai van Europese Zaken sprongen voor hem in de bres. Als Pamuk veroordeeld zou worden, zou dit een zware slag betekenen voor de vrijheid van meningsuiting in Turkije en dit zou de toetreding van dit land tot de Europese Unie enorm bemoeilijken.

De rechtzaak liep daarom ook met een sisser af. Bij de eerste zitting op 16 december 2005 werd het proces verdaagd tot februari 2006. Op 22 januari 2006 werd bekend dat de Turkse justitie de aanklacht tegen Pamuk introk, omdat de betrokken wet ten tijde van het gewraakte interview nog niet van kracht was.

Irving
Aan de discussie over de Armeense genocide zitten veel haken en ogen. De holocaust daarentegen wordt alleen aangevochten in extreemrechtse en radicaal islamitische kringen. Historici zijn het er over eens, dat de holocaust heeft plaatsgevonden. De nazi's hielden namelijk een nauwkeurige administratie bij van de gevangenen in de kampen en de transporten die dagelijks aankwamen. Deze is bij sommige kampen redelijk intact in handen van de snel oprukkende geallieerden gevallen. En deze sprak zeer duidelijke taal over wat er gebeurd was.

Holocaustontkenner Irving is geen afgestudeerd historicus maar een autodidact. Hij verwierf in 1964 enige faam met een boek over het bombardement op Dresden. Maar later bleek dat dit boek voor een deel was vervalst. Irving werd pas echt controversieel na de publicatie van Hitler's War (1977), waarin hij Hitler afschilderde als een rationeel en intelligent persoon. Hitlers enige doel was volgens Irving de Duitse welvaart en invloed op het Europese continent te vergroten. Irving werd door historici niet meer serieus genomen, maar zijn boeken werden goed verkocht. Het beeld van Irving veranderde in de jaren tachtig van een controversieel geschiedschrijver in een nazi-sympathisant en propagandist van extreemrechts. Irving ontkende het bestaan van de gaskamers en de holocaust, deed aanvallen op de Joden en had sympathie voor de apartheid in Zuid-Afrika.

De uitspraken waarvoor Irving is veroordeeld, dateren uit 1989. Irving beweerde tijdens zijn proces echter dat hij sinds die tijd een hoop heeft geleerd en nu heel anders denkt over de Holocaust. Dan moet hij echt heel recentelijk bekeerd zijn, want in 2000 zei Irving in een ander proces nog tegen een Britse rechter dat er meer vrouwen op de achterbank van Edward Kennedy's auto waren gestorven dan in een gaskamer in Auschwitz.

Pamuk deed een beroep op de vrijheid van meningsuiting om aandacht te vragen voor een vergeten moord en wilde dat de waarheid boven water kwam. Irving daarentegen deed een beroep op het vrije woord om een verschrikkelijke voor iedereen overduidelijke waarheid te verdoezelen. Het is daarom niet meer dan logisch dat Orhan Pamuk niet en David Irving wel is veroordeeld.