Dit artikel stond in CV.Koers van januari 2007.
Nu de ChristenUnie een plaats lijkt te krijgen in het kabinet, moet de partij zich voluit democratisch tonen, meent Ewout Klei. Dat betekent volgens hem dat er geen ruimte meer is voor het theocratisch gedachtegoed. De partij past bescheidenheid en een constructieve houding.
In augustus 1984 deed PvdA-leider Joop den Uyl een felle aanval op de orthodox-protestantse partijen SGP, GPV en RPF, door de pers ‘klein rechts’ genoemd. Den Uyl was van mening dat de programma’s van deze partijen wezenlijk ademocratische trekken hadden en dat de politieke vertaling van theocratisch denken een latente bedreiging van wezenlijke vrijheden vormde. Ook in de periode daarna liet Den Uyl zich in de media zo over klein rechts uit. Zijn kritiek vond plaats tegen de achtergrond van een eventuele toekomstige samenwerking tussen CDA en deze partijen in de zogenaamde Staphorster-variant (een minderheidskabinet van CDA en VVD met gedoogsteun van klein rechts). Den Uyl moest van deze ‘flirtation’ van het CDA met zijn principiële kleine zusjes niets hebben.
Een echo van deze kritiek kwam ruim twintig jaar later uit de pen van Elsbeth Etty, hoogleraar literatuurkritiek aan de Vrije Universiteit van Amsterdam en éminence rouge van de linkse kerk. In haar column Partij van God in het NRC-Handelsblad van 5 december 2006 keerde ze zich tegen regeringsdeelname van de ChristenUnie. Niet Staphorst maar Hezbollah (‘partij van Allah’) was het spookbeeld dat Etty trachtte op te roepen. In een verkiezingsfolder voor verstandelijk gehandicapten stond namelijk dat de ChristenUnie een regering wil die in God gelooft. Dat was ondemocratisch. Bovendien had André Rouvoet De volken geroepen van evangelist Pieter Bos aanbevolen, een uitgesproken antidemocratisch boek.
Etty stond in haar kritiek niet alleen. In het Tweede Kamerdebat van dinsdagavond 19 december over de afgeronde verkennende fase van de formatie trok ook D66 ten strijde tegen de ChristenUnie. Alexander Pechtold was bang dat door regeringsdeelname van de ChristenUnie in een kabinet met CDA en PvdA de Paarse verworvenheden en de abortuswet op de tocht zouden komen te staan. Wouter Bos verzekerde hem echter dat de PvdA hier niet aan wil tornen.
Breed publiek
Is de ChristenUnie (CU) vanwege haar uiterst principiële standpunten eigenlijk niet bij voorbaat ongeschikt om te regeren? Sommige CU-leden menen van wel. Oud RPF-leider Meindert Leerling bijvoorbeeld is van mening dat Rouvoet alleen in een kabinet zitting mag nemen dat de Paarse verworvenheden terugdraait. Zo’n kabinet is in de huidige constellatie ondenkbaar. Als de ChristenUnie de mening van Leerling zou zijn toegedaan, veroordeelt ze zichzelf tot een getuigenispartij in de marge. Zo’n partij hoeft geen vuile handen te maken en kan daarom altijd zeggen dat ze gelijk heeft.
Het lijkt er echter op dat de ChristenUnie van haar marginale positie af wil. De partij lijkt klaar om te gaan regeren. Zowel haar programma als lijsttrekker André Rouvoet spreken een breed publiek aan. De rechtlijnige principes zijn gebleven, maar worden op een aantrekkelijker manier gecommuniceerd. Zo komt de partij langzaam maar zeker af van haar ‘fundamentalistische’ imago en is ze al een beetje salonfähig geworden. Partijleider Rouvoet won de Thorbeckeprijs en werd uitgeroepen tot politicus van het jaar.
Ook wordt de ChristenUnie niet zonder meer gerekend tot klein rechts en de partij durft echt oppositie te voeren. Kamerlid Tineke Huizinga vocht vier jaar lang tegen het asielbeleid van Rita Verdonk. En met PvdA, SP, GroenLinks, D66 en de Partij voor de Dieren dwong de ChristenUnie het demissionaire kabinet zelfs opschorting van de uitzetting van asielzoekers af. Zoiets zou in de jaren tachtig ongehoord zijn, toen het GPV de regering door dik en dun steunde en daarom stemde tegen de boycot van het apartheidsregime in Zuid-Afrika en voor de plaatsing van kruisraketten. Je zou soms bijna vergeten dat de ChristenUnie van twee nogal ademocratische partijen afstamt.
Bescheidenheid
Als de ChristenUnie wil regeren moet het roer definitief worden omgegooid. De partij moet voluit democratisch worden. Dus niet alleen in naam. Van het theocratische denken, dat volgens het commentaar van Stefan Paas elders in dit nummer nog steeds bij de ChristenUnie te vinden is, moet ondubbelzinnig afscheid worden genomen. Het terugnemen van de positieve woorden voor het antidemocratische boek van Pieter Bos door Rouvoet is een goed begin maar niet genoeg. De ChristenUnie moet democratisch gaan denken.
In een democratie geldt als regel dat de meerderheid beslist. Voor het terugdraaien van de Paarse verworvenheden bestaat in Nederland onvoldoende draagvlak. De ChristenUnie moet zich in de formatiebesprekingen op ethisch vlak dus realistisch en ook een beetje bescheiden opstellen.
Een andere regel in de democratie is dat er ruimte moet zijn voor minderheden. Rouvoet legde hier de nadruk op in zijn reactie op Etty in het Nederlands Dagblad van woensdag 13 december. Maar ruimte voor minderheden beperkt zich niet tot het recht op bijzonder onderwijs en het recht van gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand. Met minderheden als homoseksuelen, feministen, atheïsten, agnosten, moslims enzovoort dient de ChristenUnie serieus rekening te houden wanneer de partij in de regering komt.
Al met al moet de ChristenUnie zich tijdens de formatie dus niet fixeren op een strijd tegen Paars. Dit zou namelijk een strijd tegen windmolens kunnen worden. Bovendien is het zo negatief. Men zou vanuit een positieve instelling moeten werken aan de vorming van een christelijk-sociaal kabinet. Lukt dat, dan wordt er niet meer gesproken over Staphorst, geen Hezbollah, maar over een redelijk (christelijk-sociaal) alternatief. Misschien is de tijd er nu rijp voor en slaagt de ChristenUnie erin om een sprong te maken van de marge naar het centrum van de politiek. We zullen zien.
Ewout Klei is assistent in opleiding aan de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg) en schrijft een proefschrift over het Gereformeerd Politiek Verbond.
Posts tonen met het label Pieter Bos. Alle posts tonen
Posts tonen met het label Pieter Bos. Alle posts tonen
donderdag, januari 04, 2007
donderdag, december 14, 2006
Rouvoet heeft spijt van aanbevelen boek Pieter Bos
Dit artikel stond op 13 december 2006 in het Nederlands Dagblad en ook op de website van André Rouvoet: http://www.andrerouvoet.nl/k/6000/news/view/142767/110707/Rouvoet-heeft-spijt-van-aanbevelen-boek-Pieter-Bos.html
van onze redactie politiek
DEN HAAG – ChristenUnie-leider Rouvoet komt terug van zijn aanbeveling van het boek De volken geroepen van evangelist Pieter Bos. De gedachten van Bos over de relatie tussen God, staat en volken noemt Rouvoet ,,filosofisch interessant, maar in hun uitwerking niet de mijne’’.
van onze redactie politiek
DEN HAAG – ChristenUnie-leider Rouvoet komt terug van zijn aanbeveling van het boek De volken geroepen van evangelist Pieter Bos. De gedachten van Bos over de relatie tussen God, staat en volken noemt Rouvoet ,,filosofisch interessant, maar in hun uitwerking niet de mijne’’.
CU staat voor cruciale keuze
Dit artikel stond in het Nederlands Dagblad van 9 december 2006
door Ewout Klei
De ChristenUnie zegt wel dat zij de democratie accepteert, maar als puntje bij paaltje komt blijft zij daarin dubbelzinnig. Nu regeringsdeelname tot de mogelijkheden behoort, wordt het tijd dat zij op dit punt klaarheid schept.
In het hoofdredactioneel commentaar van 8 december reageerde Peter Bergwerff op een column van Elsbeth Etty. De hoogleraar literatuurkritiek had zich in NRC Handelsblad fel gekeerd tegen eventuele regeringsdeelname van de ChristenUnie, omdat deze partij volgens haar ondemocratisch is. Bergwerff noemde haar schrijfsel ‘CU bashing’ en verzekerde dat de ChristenUnie ,,een voluit democratische partij’’ is. Hoewel ik net als Bergwerff van mening ben dat Etty ver over de scheef is gegaan in haar artikel, denk ik niet dat de ChristenUnie een voluit democratische partij is. Integendeel zelfs.
In het rapport-Schutte van september 2006 zegt de ChristenUnie de democratie te accepteren. Toch blijft de partij het beginsel van volkssoevereiniteit afwijzen en wil men een hooggerechtshof instellen, die de wetten die door het parlement zijn gemaakt toetst aan de Grondwet. Dit moet wel een christelijke grondwet zijn. ChristenUnie-ideoloog Roel Kuiper, lid van de door Alexander Pechtold ingestelde Nationale Conventie, pleitte onlangs in CV.Koers voor een verwijzing naar God in de Nederlandse grondwet. Ik vind het merkwaardig dat hier nog steeds voor wordt gepleit, omdat meer dan de helft van de Nederlanders niet meer gelooft en er een grote islamitische minderheid in ons land woont, die helemaal geen binding heeft met onze God. Ik zie het pleidooi als een hoog-idealistisch getuigenis. Goedbedoeld maar tevergeefs.
In de negentiende eeuw pleitte G. Groen van Prinsterer al voor een christelijke staat en een grondwetswijziging in christelijke zin, maar GPV-ideoloog Bart Verbrugh (1918-2003) heeft dit tot het hoofdthema van politieke streven gemaakt. Het eerste werk wat hij schreef, Het Vrij Politiek Tractaat (1949), is een antidemocratisch pamflet. Verbrugh keerde zich tegen de grondwet van 1848, die volgens hem het libertinisme op de troon had gebracht, en vond onder meer dat ‘openlijke ongelovigen’ geen actief en passief kiesrecht mochten bezitten en dat er alleen nog maar christelijke politieke partijen die de eer van God nastreefden, mochten worden vertegenwoordigd in het parlement. Hoewel Verbrugh later afstand zou nemen van de scherpe kantjes van zijn betoog, heeft zijn politieke filosofie een antidemocratische kant (ook in zijn Universeel en antirevolutionair van 1980 keert hij zich tegen de democratie), waar de ChristenUnie volgens mij nog steeds niet helemaal van losgekomen is.
Tweeslachtig
Het rapport-Schutte heeft een tweeslachtige houding. Aan de ene kant zegt men nu wel de democratie te willen accepteren, maar andere kant wordt de democratie toch impliciet afgewezen. Hoewel de column van Etty stuitend libertinistisch is (ze vergelijkt de ChristenUnie met de Taliban, het Saudische koningshuis, de ayatollahs in Iran en Hezbollah) heeft ze dus niet helemaal ongelijk. Een regering (dus niet: mensen die in de regering zitten) die gelooft in God is ondemocratisch.
Etty verwees in haar column ook naar het boek De volken geroepen van Pieter Bos, waarvoor Rouvoet een aanbeveling heeft geschreven. Bos schrijft onder andere dat God ,,geen centimeter zal toegeven aan onze democratische middelmatigheid’’ en dat een ,,directe God-staat-relatie’’ beter is dan democratie. Hoewel Rouvoet zegt de democratie te accepteren noemde hij dit antidemocratische boek ,,een verrassende en vernieuwende visie op het klassieke thema van kerk en staat’’. Dat Etty vragen heeft bij de democratische gezindheid van Rouvoet is dus niet volkomen uit de lucht gegrepen. Rouvoets actie is volgens mij vergelijkbaar met een van Marijnissen waarbij hij de nieuwste herdruk van het ‘rode boekje’ van Mao aanprijst. Gelukkig doet de SP-leider dat niet. Rouvoet is absoluut oprecht in deze daad, maar vooral ook is het een aanwijzing dat de ChristenUnie nog niet weet wat ze wil.
De ChristenUnie staat vandaag voor een cruciale keuze. Of de partij moet de democratie ondubbelzinnig accepteren en is dan geschikt als een eventuele regeringspartner. Of de partij blijft dubbelzinnig over democratie, maar moet dan wel rekenen op een plaats in de politieke marge.
door Ewout Klei
De ChristenUnie zegt wel dat zij de democratie accepteert, maar als puntje bij paaltje komt blijft zij daarin dubbelzinnig. Nu regeringsdeelname tot de mogelijkheden behoort, wordt het tijd dat zij op dit punt klaarheid schept.
In het hoofdredactioneel commentaar van 8 december reageerde Peter Bergwerff op een column van Elsbeth Etty. De hoogleraar literatuurkritiek had zich in NRC Handelsblad fel gekeerd tegen eventuele regeringsdeelname van de ChristenUnie, omdat deze partij volgens haar ondemocratisch is. Bergwerff noemde haar schrijfsel ‘CU bashing’ en verzekerde dat de ChristenUnie ,,een voluit democratische partij’’ is. Hoewel ik net als Bergwerff van mening ben dat Etty ver over de scheef is gegaan in haar artikel, denk ik niet dat de ChristenUnie een voluit democratische partij is. Integendeel zelfs.
In het rapport-Schutte van september 2006 zegt de ChristenUnie de democratie te accepteren. Toch blijft de partij het beginsel van volkssoevereiniteit afwijzen en wil men een hooggerechtshof instellen, die de wetten die door het parlement zijn gemaakt toetst aan de Grondwet. Dit moet wel een christelijke grondwet zijn. ChristenUnie-ideoloog Roel Kuiper, lid van de door Alexander Pechtold ingestelde Nationale Conventie, pleitte onlangs in CV.Koers voor een verwijzing naar God in de Nederlandse grondwet. Ik vind het merkwaardig dat hier nog steeds voor wordt gepleit, omdat meer dan de helft van de Nederlanders niet meer gelooft en er een grote islamitische minderheid in ons land woont, die helemaal geen binding heeft met onze God. Ik zie het pleidooi als een hoog-idealistisch getuigenis. Goedbedoeld maar tevergeefs.
In de negentiende eeuw pleitte G. Groen van Prinsterer al voor een christelijke staat en een grondwetswijziging in christelijke zin, maar GPV-ideoloog Bart Verbrugh (1918-2003) heeft dit tot het hoofdthema van politieke streven gemaakt. Het eerste werk wat hij schreef, Het Vrij Politiek Tractaat (1949), is een antidemocratisch pamflet. Verbrugh keerde zich tegen de grondwet van 1848, die volgens hem het libertinisme op de troon had gebracht, en vond onder meer dat ‘openlijke ongelovigen’ geen actief en passief kiesrecht mochten bezitten en dat er alleen nog maar christelijke politieke partijen die de eer van God nastreefden, mochten worden vertegenwoordigd in het parlement. Hoewel Verbrugh later afstand zou nemen van de scherpe kantjes van zijn betoog, heeft zijn politieke filosofie een antidemocratische kant (ook in zijn Universeel en antirevolutionair van 1980 keert hij zich tegen de democratie), waar de ChristenUnie volgens mij nog steeds niet helemaal van losgekomen is.
Tweeslachtig
Het rapport-Schutte heeft een tweeslachtige houding. Aan de ene kant zegt men nu wel de democratie te willen accepteren, maar andere kant wordt de democratie toch impliciet afgewezen. Hoewel de column van Etty stuitend libertinistisch is (ze vergelijkt de ChristenUnie met de Taliban, het Saudische koningshuis, de ayatollahs in Iran en Hezbollah) heeft ze dus niet helemaal ongelijk. Een regering (dus niet: mensen die in de regering zitten) die gelooft in God is ondemocratisch.
Etty verwees in haar column ook naar het boek De volken geroepen van Pieter Bos, waarvoor Rouvoet een aanbeveling heeft geschreven. Bos schrijft onder andere dat God ,,geen centimeter zal toegeven aan onze democratische middelmatigheid’’ en dat een ,,directe God-staat-relatie’’ beter is dan democratie. Hoewel Rouvoet zegt de democratie te accepteren noemde hij dit antidemocratische boek ,,een verrassende en vernieuwende visie op het klassieke thema van kerk en staat’’. Dat Etty vragen heeft bij de democratische gezindheid van Rouvoet is dus niet volkomen uit de lucht gegrepen. Rouvoets actie is volgens mij vergelijkbaar met een van Marijnissen waarbij hij de nieuwste herdruk van het ‘rode boekje’ van Mao aanprijst. Gelukkig doet de SP-leider dat niet. Rouvoet is absoluut oprecht in deze daad, maar vooral ook is het een aanwijzing dat de ChristenUnie nog niet weet wat ze wil.
De ChristenUnie staat vandaag voor een cruciale keuze. Of de partij moet de democratie ondubbelzinnig accepteren en is dan geschikt als een eventuele regeringspartner. Of de partij blijft dubbelzinnig over democratie, maar moet dan wel rekenen op een plaats in de politieke marge.
Abonneren op:
Reacties (Atom)