tag:blogger.com,1999:blog-82804972024-03-19T04:13:43.913+01:00Artikelen Vriend KleiEwouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.comBlogger173125tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-39706778763907067812020-10-06T22:11:00.003+02:002020-10-06T22:11:41.741+02:00Mijn oude website is mijn nieuwe websiteVanwege het feit dat alles duurder wordt en ik zuinig ben is dit mijn nieuwe website. Het was al mijn website. Maar is het nu weer.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-68606091085003947542012-11-04T16:37:00.000+01:002012-11-04T16:37:22.293+01:00Nieuwe website<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
Beste lezers,<br />
<br />
vanwege het feit dat ik een <a href="http://www.ewoutklei.nl">nieuwe website</a> heb, zal ik daar voortaan allereerst op posten. De intro van de stukken komen hier ook op te staan, maar met een link naar het hele artikel op mijn nieuwe website.<br />
<br />
Site:<br />
<a href="http://www.ewoutklei.nl">www.ewoutklei.nl </a><br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9OtESKMkq9b9mChiV3d1PeZAtI46plhl63gm2wWC8iwvkPTKV06rZFm2lIyev6YOPsjfL6bcLY3-dWa7v6nsGUpoJip7v1t94Vm_iaBnime0jSwAxRufYiC0wmkDb_fVA3tAg/s1600/nieuwe+website.png" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="250" width="400" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEh9OtESKMkq9b9mChiV3d1PeZAtI46plhl63gm2wWC8iwvkPTKV06rZFm2lIyev6YOPsjfL6bcLY3-dWa7v6nsGUpoJip7v1t94Vm_iaBnime0jSwAxRufYiC0wmkDb_fVA3tAg/s400/nieuwe+website.png" /></a></div><br />
<br />
<br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-77244971802635942572012-10-17T18:28:00.002+02:002012-10-21T21:32:51.588+02:00Dutch orthodox-protestant parties and the ghost of the French Revolution<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<i>By Ewout Klei </i><br />
<br />
<b>Some events have had a great impact on history, creating a collective memory like the Second World War, or more recently 9/11. The impact of these events are not only inspiring many writers but also play an important role in the political debate even today. The memory of the Second World War separates good from evil in the Western world. Democracy, freedom of expression and toleration of ethnic minorities are right, while dictatorship, censorship and discrimination are wrong. The memory of 9/11 has a similar moral function. In the Western view democracy, patriotism and women’s rights are good, while terrorism, religious fundamentalism and a traditional patriarchal society are evil. </b><br />
<br />
The aftermath of the French Revolution of 1789 created a collective memory in the nineteenth century impacting heavily the political debate. On the one hand, the ideals of the French Revolution – liberty, equality and brotherhood – contributed greatly to the development of three political ideologies: liberalism (freedom), socialism (equality) and nationalism (brotherhood). On the other hand, there were also political ideologies, which opposed the French Revolution and its ideals. Conservatism, developed by political philosophers such as the Anglo-Irish politician Edmund Burke, the French-speaking writer Joseph de Maistre and the German ecclesiastical lawyer Friedrich Julius Stahl, promoted traditional and Christian values and institutions and defended the privileges of both the nobility and the State Church. <br />
In the Netherlands the French Revolution was heavily criticized by Guillaume Groen van Prinsterer, a devote Christian historian and politician. Groen was influenced by Burke and Stahl and promoted his own orthodox-protestant version of conservatism. But Groen didn’t call himself a conservative, a counter-revolutionary or a reactionary. He rejected the entire available spectrum of political positions, promoting a "radical alternative in politics, along anti-revolutionary, Christian-historical lines". The real political antithesis was not the antithesis between conservatism and progressivism, but the antithesis between belief and unbelief.<br />
According to French revolutionaries sovereignty resides in the people and not in God. For this reason Groen condemned the French Revolution as unbelief, as a rebellion against the authority of God. Other revolutions, for example the Belgian Revolution of 1830 and the Spring of Nations of 1848, were also condemned by Groen. In fact, all revolutions and all non-Christian ideologies were considered unbelief, and therefore must be condemned. On the contrary, the Dutch Revolt in the sixteenth century against Spain was approved by Groen, because this was a Calvinist rebellion against Catholic Spain and the Dutch rebels acknowledged God’s sovereignty. Their rebellion was not motivated by revolutionary ideas but by Christian principles.<br />
<br />
Groen is the godfather of the anti-revolutionary movement in the Netherlands. Not only the Anti-Revolutionary Party (1879-1980) of Abraham Kuyper (1837-1920) was part of this movement, but also the Christian-Historical Union (1908-1980) of A.F. de Savornin Loman (1837-1924), and small orthodox protestant parties like the SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij, Reformed Political Party) (1918-), the GPV (Gereformeerd Politiek Verbond, Reformed Political Alliance) (1948-2000) and the RPF (Reformatorische Politieke Federatie ,Reformed Political Federation) (1975-2000). <br />
ARP and CHU had often participated in the Dutch government. The ARP represented approximately 10% of the Dutch votes, the CHU 8%. Before World War II, they had a dominant role in Dutch politics because many Dutch still considered the Netherlands as a Protestant nation. After the war however the KVP (Katholieke Volks Partij, Catholic People’s Party) and the PvdA (Partij van de Arbeid, Labour) became dominant. In response to the secularization and the loss of votes, ARP, CHU and KVP decided to merge. In 1980 the Christian Democratic Appeal was founded, a Christian democratic party for Protestants and Catholics, but also for Muslims and other non-Christians. In its heyday the CDA represented 35% of the votes. <br />
SGP, GPV and RPF together represented 5% of the Dutch votes. These small Christian parties were testimonial parties and focused on their principles, instead of adapting them to local or temporal issues in the pursuit of coalition government participation. They have a marginal role in Dutch politics. SGP, GPV and RPF believed they were the true heirs of Groen’s legacy. <br />
Since the year 2000, GPV and RPF are merged into the ChristenUnie (ChristianUnion), representing 3% of the Dutch votes. The ChristenUnie did not want to stay a testimonial party. From 2007 to 2010, the ChristenUnie participated in a centre-left government coalition. The SGP too aspired more influence on the government. From 2010 to 2012, the SGP gave passive support to the centre-right minority coalition. <br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJLrZNX3hoZs_IvNWDlsNJ0-RJ0i6-wJh7Z7Dg5Md89OU09Ap4HMvas8mhKzjITb51j9ga9e-cqAgic4eXWAoMe_aq11gju4R-1FpXgXFl9wxS2ModTvy7EG6XJ_NDSxc3RQue/s1600/Protestantse+partijen.png" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="108" width="320" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjJLrZNX3hoZs_IvNWDlsNJ0-RJ0i6-wJh7Z7Dg5Md89OU09Ap4HMvas8mhKzjITb51j9ga9e-cqAgic4eXWAoMe_aq11gju4R-1FpXgXFl9wxS2ModTvy7EG6XJ_NDSxc3RQue/s320/Protestantse+partijen.png" /></a></div><br />
<br />
<i>Figure 1: Protestant Parties in the Netherlands</i><br />
<br />
This paper will research the function of the ghost of the French Revolution and the legacy of Groen van Prinsterer in the political ideology of the orthodox-protestant parties SGP, GPV, RPF and ChristenUnie from 1945 to today. Why was the French Revolution so important for the collective memory and identity for these parties, even after other big historical events, such as World War II and the September 11 attacks?<br />
<br />
<b>Fighting the ghost: Verbrugh’s vision</b><br />
One of Neo Calvinism’s most interesting political philosophers is A.J. Verbrugh. He was the ideologue of the GPV and representing them from 1971 to 1981 as a Member of Parliament. Verbrugh developed the ideas of Groen, especially those concerning the ideal of the Christian State. Groen criticized the Dutch liberal constitution of 1848 because of its ungodly and revolutionary principles, but his criticism was only theoretical and he didn’t develop a real alternative. Verbrugh did. In response to the secular constitutions of the Netherlands and of France, he advocated a Christian constitution based on God’s Law. <br />
The French constitution of 1791 was originated by the Declaration of the Rights of Man and the Citizen of 1789. This Declaration had a humanist spirit and advocated the political principles of the Enlightenment. Authority is not God-given but comes from the people, humans have inalienable human rights and society is made up of individuals with equal rights, instead of different groups with different privileges. <br />
The French Declaration had a strong influence on the Dutch civil rights. In 1796, one year after the French armies invaded the Netherlands and the Batavian Republic was established, church and state became separated. Before 1796, only members of the Dutch Reformed Church were allowed to occupy public positions. Our first National Assembly however had catholic, Jewish and protestant dissenter representatives. However, when emperor Napoleon met his Waterloo at Waterloo and the House of Orange was back in the saddle, these liberal changes were made undone. After 1848 Catholics, Jews, protestant dissenters and new groups like atheists finally were emancipated , thanks to the new liberal constitution of Johan Rudolf Thorbecke. <br />
Because of its influence on the Dutch constitution, Verbrugh gives much attention to the French Declaration in his magnum opus Universeel en Antirevolutionair (Universal and Antirevolutionary). The French revolutionaries borrowed familiar iconography of the Ten Commandments and wrote their Declaration on two tables of stone (see figure 2). This could be considered as a rebellion against God. For Christians the Ten Commandments are the Law of God, written by God himself. The Declaration on the other hand is the Law of Man, written by the representatives of the People. <br />
<br />
<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg/455px-Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="599" width="455" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg/455px-Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg" /></a></div><i>Figure 2: The Declaration of the Rights of Man and the Citizen (1789)</i><br />
<br />
According to Verbrugh, a good constitution is based on the Law of God. Verbrugh therefore advocates a Christian constitution with an explicit reference to God. A Christian constitution protects the Christian State against the (possibly unchristian) will of the majority, in order to preserve the Christian identity of the nation. <br />
For extra protection, Verbrugh promotes the establishment of a Supreme Court with authority to overrule democratic lawmaking by Parliament. The Supreme Court will be presided by the King, thereby increasing Royal political powers. The vision of Verbrugh is an attack on the separation of powers, defended by the French philosopher Montesquieu. The power of the legislature is strongly limited. <br />
It is possible Verbrughs ideas for constitutional reforms were inspired by F.C. Gerretson, a far-right member of the CHU who in the Interwar Period flirted with fascism. In the year 1934 Gerretson wrote a controversial booklet called Koninklijk kabinet of dictatuur? (Royal Cabinet or Dictatorship?) In this pamphlet Gerretson advocated an authoritarian government, headed by the Dutch monarch, and wanted to limit the power of parliament. After the war Verbrugh advocated the same ideas and he called Gerretson a ‘Great Dutchman’, because of his staunch opposition to the decolonization of the Dutch East Indies and European integration. <br />
In Universeel en Antirevolutionair Verbrugh makes perfectly clear that he is not in favor of a democratic government. He links democracy with popular sovereignty, which was fiercely condemned by Groen van Prinsterer. Verbrugh cites with approval a statement of Groen (who cited the Swiss protestant Alexandre Vinet) concerning the impossibility of a Christian democracy, because “in such a combination of words the noun devours the adjective.” According to Verbrugh, the Dutch political system is not a democracy but a constitutional monarchy with a parliament, universal suffrage important fundamental rights such as the freedom of religion. Despite the fact that Verbrugh opposes democracy, he does not advocate the idea of theocracy. Verbrugh advocates freedom of religion and opposes discrimination and persecution of religious minorities and does not want to revoke the civil rights of Catholics, Jews or even atheists. Furthermore, he rejects the idea of a State Church. The fact that the state should be a Christian State, does not mean that the State has to recognize one church as the true church. <br />
For the GPV the ghost of the French Revolution was an important identity marker. In 1976 the party remembered Groen van Prinsterer, who had died in 1876. The GPV invited only the SGP for this commemoration, not ARP and CHU. According to Verbrugh, these two moderate protestant parties have betrayed the antirevolutionary legacy of Groen. “The Christian democratic parties have lost their chance to be strong in the fundamental debate, because they have surrendered themselves to the ideology of neutrality.” <br />
A year later, during the general elections, the GPV attacked the CDA. In 1977 ARP, CHU and KVP still existed as separate political parties, but for the first time joined forces in the elections and formed a common list. Party leader Dries van Agt (a Roman Catholic) said at the congress of the CDA there were three ideological movement in the Netherlands: the liberals who were the party of freedom, the socialists who were the party of equality and last but not least the Christian democrats who were the party of brotherhood. The GPV fiercely condemned Van Agt. The Christian democrats now exposed themselves as a revolutionary party. The GPV of Verbrugh on the other hand was of course loyal to the antirevolutionary principles of Groen. In fact, the GPV was one of the few political parties who still resisted the dangerous ideas of the French Revolution and upheld the believe that all authority was God-given. <br />
Verbrugh left parliament in 1981. Verbrughs successor Gert Schutte was not an intellectual but his colleague Eimert van Middelkoop, Member of Parliament from 1989 to 2002, was. Van Middelkoop considered himself as Verbrughs political pupil and defended his master’s voice both in parliament as well in the Groen van Prinsterer Stichting, the political think tank of the GPV. According to Van Middelkoop the Netherlands were ruled by a democratic consensus. Of course, the liberals of the VVD (Volkspartij voor Vrijheid en Democratie, People’s Party for Freedom and Democracy), the social-democrats of the PvdA, the social-liberals of D66 (Democraten 66, Democrats 66) and the Christian democrats of the CDA had different notions about some political issues, for example the economy and social policy. But in principle they shared the same democratic ideology. They were all heirs of the French Revolution. These democratic parties all supported the ideas of equality, the right of self-determination and popular sovereignty. Only GPV, SGP en RPF, the heirs of Groen van Prinsterer, resisted the dangerous democratic doctrine and remain true to their own beliefs. For this reason the small Christian parties were alienated by a democratic and secular majority who did not reckon with their conscientious contributions to the political debate. <br />
It is worth mentioning that Van Middelkoop was more cautious than his mentor. He did not attack democracy as such, only the democratic consensus. Were Verbrugh uses Groen’s antidemocratic analysis to formulate an alternative political system, Van Middelkoop uses the analysis of both Groen and Verbrugh to portray the small Christian parties as endangered parties, marginalized by the majority. He hereby contributed strongly to the orthodox protestant self-image as a tiny group of faithful Christians in a secular society, threatened by a hostile majority who’s secret goal is to persecute them, an image GPV shared with SGP and RPF. Verbrugh himself did not use this image because he was an optimist who thought that his ideal of a Christian state was perhaps within reach. In response to the secularization of Dutch society the GPV became more pessimistic. Especially during the Purple Coalitions (1994-2002), when Christian parties for the first time since 1918 were excluded from government and euthanasia and same-sex marriages were legalized, the GPV feared that the ghost of the French Revolution had definitely won. <br />
Concluding, the anti-democratic and anti-theocratic vision of Verbrugh makes his political philosophy quite unique. His political pupil Van Middelkoop uses his political philosophy in a different context and portrayed the small Christian parties as marginal parties, endangered by a democratic and secular majority. SGP and the RPF considered themselves as heirs of Groen too. The way they approach the French Revolution is quite similar, but also a bit different. <br />
<br />
<b>Fighting the ghost: Spiritual warfare</b><br />
Verbrugh approached the French Revolution in a very elementary way: its constitutional legacy must be stopped, and therefore the state must introduce a Christian constitution. This approach can perhaps be explained by the rational Calvinist culture of the Reformed Churches in the Netherlands. All members of the GPV were members of this church. The theology of this church is strictly orthodox as well as rational. Liberal theology of course is fiercely condemned by liberated Reformed theologians, but humans are rational beings and are able to understand the Word of God. <br />
In contrast to the culture of the GPV and the liberated Reformed pillar, the political cultures of the SGP and the RPF were less political, less rational and more spiritual. Nevertheless they shared with the GPV a similar self-image, of a group of true Christian who were marginalized or even persecuted by a hostile secular majority. <br />
The SGP, established in 1918, was first led by hyper-calvinist theologians. In its early years the ultra-orthodox party warned against modernity, rejected the authority of both parliament and democracy and in its opinion, the Roman Catholic Church was the Antichrist. The party was in fact far more radical than the godfather of the antirevolutionary movement Groen van Prinsterer himself, who accepted parliament and tolerated (to a certain degree) the Roman Catholics. Reverend G.H. Kersten, the first party leader of the SGP, however often cites anti-Catholic quotes from the works of Groen. His main purpose was to show the ARP and the CHU that they have betrayed Groens legacy because they formed a government coalition with the Catholics. Under the leadership of Kersten the SGP was a true testimonial party. Kersten was a misunderstood prophet. In parliament nobody really listened to his warnings or took him seriously. <br />
After World War II the SGP became less counter-revolutionary and more antirevolutionary. The party resisted the consequences of the cultural revolution of the sixties, especially feminism and gay rights. In their opinion, the cultural revolution of the sixties was a fruit of the French Revolution of 1789, driven by the same unbelief. <br />
In 1989, remembering the 200th anniversary of the French Revolution, party leader Bas van der Vlies criticized the legacy of the French Revolution and condemned it in abstract, spiritual language. The French Revolution was the antipode of the Reformation of the 16th century. The Revolution was rebellion against God, the Reformation was submission to God. The French Revolution was human pride, “a new Tower of Babel”. According to Van der Vlies “The year 1789 was the year when the political emancipation of unbelief started.” Last but not least Van der Vlies criticized the Christian democratic party CDA, because this moderate Christian party was conciliating the revolution and did not resist. The noun democracy indeed ‘devours’ the adjective Christian.<br />
The SGP was in favor of Calvinist theocracy. However the party realized that its political ideal was very difficult to achieve. Therefore, the party adopted a defensive strategy. The main purpose of the SGP was to uphold the rights and privileges of ultra-orthodox protestants Christians as a separate group, the ultra-orthodox Reformed pillar. Ultra-orthodox protestant parents must have the right not to vaccinate their children and have also the right to send their children to ultra-orthodox protestant elementary and secondary schools. Furthermore, in municipalities were the SGP do have a majority swimming pools and shops have to be closed at Sundays. Finally, the SGP wants to have the right exclude women to be elected in parliament. <br />
The SGP feels threatened by progressive political parties as PvdA, D66 and GroenLinks (GreenLeft) and the feminist Clara Wichmann Fonds. They want to force the SGP to treat women equally as men, after all. The will of the secular majority in the Netherlands, who is quite intolerant towards the convictions and especially the practices of the SGP and the ultra-orthodox pillar it is representing, is interpreted in an antirevolutionary way. During the French Revolution the secular majority brought terror and persecuted Christians who upheld their convictions, the secular majority in the Netherlands is marginalizing these true Christians now and will persecute them in the future. <br />
<br />
The RPF was even more spiritual in its criticism of the legacy of the French Revolution. The party called itself theocratic in spirit, but considered itself democratic in practice. In 1992 André Rouvoet of the Marnix van Sint Aldegonde Stichting, the party’s think-tank, formulated his vision in a quite different way as Verbrugh. Nevertheless his actual political vision was quite the same. He also advocated a Christian State with freedom of religion for minorities. <br />
Members of the RPF were reformed protestants and evangelicals. The RPF had strong ties with evangelical organizations, like the EO (Evangelische Omroep, Evangelical Broadcasting Foundation), the EA (Evangelische Alliantie, Evangelical Alliance) and the EH (Evangelische Hogeschool, Evangelical College) in Amersfoort. Together with this organizations, the RPF formed its own pillar, the evangelical pillar. <br />
The RPF and the evangelical pillar can both be compared with the Christian Right movement in the United States, where evangelical Christians fights a culture war against progressive values. The RPF saw itself not only as a political party in the strict sense, but as a broad social movement. Instead of a defensive strategy the party adopted an offensive, sometimes miliant strategy. The struggle against the legacy of the French Revolution was a culture war, a war against feminism, gay rights and ‘ungodly’ science (especially the Theory of Evolution). Groen van Prinsterers critic of the French Revolution was interpreted in an evangelical way. GPV and SGP were only fundamentalist in theology, the RPF was also fundamentalist in attitude. <br />
Furthermore, like the other small orthodox protestant parties the RPF was very fearful of the majority rule. The RPF feared that secular democracy will end in tyranny, like the French Revolution. The democratic majority not only legislated laws, which were considered as unchristian (the Equal Treatment Act and the laws discussing abortion and euthanasia), but in the view of the RPF also threatened the rights of minorities (especially the rights of orthodox protestant Christians of course). According to R.H. Matzken, a philosophy teacher of the EH, Christians were discriminated by the secular society when they do not submit themselves to the humanist discourse. <br />
During the Purple Cabinets many supporters of the RPF felt that Christians were being discriminated, when party leader Leen van Dijke was condemned to a fine of 300 guilders, because of the offending nature of remarks he made about homosexuals. In an interview in 1996, Van Dijke told that he considered homosexual people who practice their orientation as in the same category as swindlers. Van Dijke himself considered his case as a test case for the freedom of religion in the Netherland. “Are Christians still allowed to repeat what the Bible has to say about this?” In the year 2001 however, he was cleared by High Court. Because Van Dijke´s remarks were based on his religious conviction, he was allowed to make them. The Netherlands were not a secular tyranny yet. <br />
<b><br />
The ghost after 9/11 and the Arab Spring</b><br />
The Second World War had a relatively little impact on the political ideology of orthodox-protestant Christians. Political groups that identified themselves as antifascist were (radical) leftwing. Political values which became very important after this war, democracy and non-discrimination, were contested as revolutionary values by the orthodox-protestant parties. <br />
The political-theological impact of 9/11 however was greater. The SGP became more and more critical about the Islam and developed a hostile attitude towards this religion. On the other hand ,the Roman Catholic Church was no longer seen as a threat. On the contrary, conservative Catholics like Mariska de Haas-Orbàn of the Katholiek Nieuwsblad (Catholic Newspaper) were even considered as allies. The old Calvinist slogan ‘Rather Turkish than Papist’ was replaced with the slogan ‘Rather Papist than Turkish’. <br />
The SGP proposed a ban on minarets, because these were symbols of Islamic imperialism and a threat to Dutch (Judeo-Christian) culture. The Islamic minority of 800.000 people in the Netherlands are allowed to have freedom of conscience, but are denied freedom of religion. Because theocracy is nowadays associated with (fundamentalist) Islam, the SGP for opportunistic and strategic reasons does not use the word theocracy anymore. Party leader Kees van der Staaij called the SGP from time to time democratic, because his party has accepted democracy as a working model. Of course this does not mean that the SGP is truly democratic nowadays. <br />
The vision of the ChristenUnie is more moderate. The party nowadays officially defends democracy, but interprets democracy in an orthodox protestant way and is still hostile towards the democratic principle of majority rule. According to the ideologues and representatives of the ChristenUnie, Muslim citizens in the Netherlands deserve the same civil and political rights as Christians. Nevertheless they considered (political) Islam as a dangerous threat to (their own limited interpretation of) democracy, but especially to Christians. <br />
Former party ideologue senator Roel Kuiper, a political pupil of Verbrugh, in 2011 wanted an absolute ban on Sharia legislation in the Dutch constitution, a proposal which was hailed by the populist politician Geert Wilders of the far right PVV (Partij van de Vrijheid, Party for Freedom). For Kuiper, the democratic rule of law state (which he implicitly defined as Christian) was more important than the democratic principle of majority rule. Like Verbrugh he wanted to protect the Christian heritage of the Netherlands by constitutional reforms. Kuiper was afraid for the (theoretic) possibility that if Muslims formed a majority in the Netherlands they may pass legislation which threaten the Christian minority. <br />
Interestingly, current party ideologue Gert Jan Segers, head of the Groen van Prinsterer Stichting, the political think-tank of the Christian Union, had compared Islam as a political ideology with secularism. In Islamic countries, the rise of Islamic fundamentalism after 9/11 and the Arab Spring threatened the civil rights of religious minorities, especially Christians, who are persecuted. In the Netherlands the rise of secularism threatened the freedom of religion. According to Segers, despite the fact that Christian are (not yet) persecuted, the Dutch situation may develop in the same direction. <br />
Kees van der Staaij, leader of the SGP, subscribed Segers critical analysis of the situation of Christians in the Middle East during the Arab Spring. He invoked the ghost of the French Revolution explicitly when he wrote about the situation in Egypt after the fall of Mubarak: “In Egypt it is a time of transformation, a time of hope and fear. In such a time it is very important to draw clear lines, because it may all develop in the wrong way. After the French Revolution at the end of the eighteenth century the guillotine came. After the Iranian Revolution of the twentieth century there came a dreadful dictatorship.” <br />
<br />
<b>Conclusion</b><br />
It is very interesting to see that despite the fact that history moves on, the historical analysis of the political situation stays the same. On the one hand, Dutch orthodox-protestant parties were very conservative antirevolutionary in their appreciation and condemnation of the French Revolution. Despite the fact that Groen van Prinsterer lived in the nineteenth century and the world has changed since then, GPV, SGP, RPF and ChristenUnie never criticized Groen’s analysis and maintained their vision. <br />
On the other hand, the actualization of the French Revolution by the orthodox-protestant parties was flexible and they adapted their vision constantly. The French Revolution was relevant for Verbrughs analysis of the Dutch constitution, but it was relevant too for distinguishing themselves from the moderate Christian democratic parties and for their negative reaction to the cultural revolution of the sixties. Not only liberalism and socialism, but also feminism, the theory of evolution and gay rights were revolutionary. Furthermore, even the Arab Spring of 2011 was interpreted by the small orthodox-protestant parties in an antirevolutionary, Groenian way. <br />
Two aspects of the French Revolution in particular were important for the Dutch orthodox-protestant parties: 1) The fact that the French Revolution had a secular fundament, that is was rooted in unbelief. 2) The fact that the French Revolution resulted in tyranny, and that majority rule is a dangerous threat for Christians. The first aspect has everything to do with the strive of Dutch orthodox-protestant parties to establish a Christian State, the dream of this parties to dominate the political theatre, despite the fact that his was of course impossible. The second aspect however has everything to do with the greatest fear of these parties, to be subjected to marginalization and persecution by a hostile society, and perhaps a hostile government. <br />
Senator Gerrit Holdijk of the SGP cited once with approval a statement of the theologian A.A. van Ruler, who said that for Christians there were two political realities: theocracy or persecution of Christians. Van Ruler denied the possibility that a Christian minority can participate in a secular society and a secular political system. Both the ChristenUnie and the SGP call themselves democratic nowadays. It is, however, still difficult for them to accept democracy, because their minority opinions often conflict with mainstream opinions in the Netherlands, which are liberal and secular. <br />
Finally, despite the fact that orthodox-protestant parties say they want to protect the rights of (Christian) minorities, they are often intolerant towards the so called double minorities, people who happen to be a minority of a minority. Within the SGP women do not fit the mold. And for the ChristenUnie the admission of homosexuals is a highly controversial issue. The SGP denies women the freedom to be elected in parliament and therefore equal rights, the ChristenUnie denies freedom and equal rights to homosexuals. The inner-party politics of both parties are therefore very antirevolutionary so to speak, because there too orthodox protestants fight the ghosts of French Revolution. <br />
<br />
<br />
<br />
<i>About Klei<br />
Ewout Klei (1981) is specialized in political and religious history. He wrote his master thesis about the Dutch politician Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784). This advocate of the American struggle for Independence and leader of the Dutch patriot movement deeply inspired the populist politician Pim Fortuyn (1948-2002). In 2011 Klei finished his Ph.D.-thesis about the Reformed Political Alliance, a small conservative Christian party in the Netherlands, with little political power but influenced the Dutch political history in their own way.</i><br />
<br />
<br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-50664799854978177952012-10-15T17:23:00.000+02:002012-10-19T23:19:58.155+02:00'Op mij heeft het niet zinneprikkelend gewerkt'<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Pieter-jongeling.gif/400px-Pieter-jongeling.gif.jpeg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="600" width="400" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6c/Pieter-jongeling.gif/400px-Pieter-jongeling.gif.jpeg" /></a></div><b><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Hieronder een prachtig fragment uit het interview van Bibeb in <i>Vrij Nederland </i>met Pieter Jongeling, kinderboekenschrijver, journalist en voorman van het Gereformeerd Politiek Verbond:</b><br />
<br />
P.J.: “Ik heb naar de uitzending (van een nudistenkamp, EHK) gekeken omdat ik toen al dacht, ik ga hier over vragen stellen. Ik vond het niet een zinneprikkelend programma, niet in sterke mate, nee. Als in Nederland naakte mensen permissie hebben in een kamp met elkaar te vertoeven, goed, maar laat men ze niet op de TV brengen. Dan krijg je als kijker een soort voyeursgevoel, je bent een gluurder. Laat ze daar blijven, daar zijn die beschermende bossen voor.”<br />
Ik: ‘Naakte vrouwen kunnen heel mooi zijn’.<br />
P.J.: ‘Natuurlijk, zoals ze door God zijn geschapen. Je hebt zeer knappe mensen. Maar ik meen, dat het op de TV niet mag, de TV werpt het in elke huiskamer.’<br />
Ik: ‘U vond het niet zinneprikkelend.’<br />
P.J.: ‘Op mij heeft het niet zinneprikkelend gewerkt.’<br />
Ik: ‘Wat is zinneprikkelend?’<br />
P.J.: ‘In het algemeen. Ik kan me heel goed voorstellen… wel, foto’s die zinneprikkelend zijn, en met boeken net zo… Dat hangt af van de wijze waarop het beschreven wordt, hoe of iemand z’n verhaal weet te laden. De bijbel spreekt ook over sexuele onderwerpen, maar daar heb je niet die bewuste lading die tracht bij mensen van vlees en bloed, de zinnen te prikken.’<br />
Ik: ‘Dit is een sexy tijd.’<br />
P.J.: ‘Ik geloof dat daar iets tegen gedaan moet worden. Ik vind publieke tolerantie niet goed. We moeten onze kinderen opvoeden in het besef dat dat niet mag. Omdat God het niet wil. Omdat het de bandeloosheid in de samenleving bevordert.’<br />
Ik: ‘Wat moet er tegen gedaan worden?’<br />
P.J.: ‘De overheid moet duidelijk tegen excessen optreden bij TV, radio en pers. Het is goed dat er vrijheid is, maar uitwassen moet de overheid niet dulden. Ik dacht dat een dergelijke houding bij een groot publiek instemming zou hebben. Excessen moeten krachtig worden geweerd.’<br />
Ik: ‘Welke?’<br />
P.J.: ‘Naaktcultuur en pornografie. Ja (wordt rood in het gezicht) dat bent u niet met me eens, maar stel, dat dezelfde vorm die nu voor boeken en geschriften geldt wordt toegepast op antisemitisch werk. Er is bij ons een latent antisemitisme geweest in het verleden, gelukkig niet zo erg. Stel dat geschreven wordt, mensen kijk, die joden zijn toch niet zo best. En zoiets komt voor de rechter en dan wordt er gezegd, ja, maar dat is toch wat er bij velen leeft… Stel… Nou, dan wordt toch een fundament gelegd van drijfzand.’ (…)<br />
Ik: ‘In de zendtijd voor politieke partijen werd, terwijl u sprak, een filmpje vertoond waarin je naakte Papoea’s zag in kano’s. Vindt u dat niet erg?’<br />
P.J.: ‘Wel deze mensen zijn niet in een christelijke cultuur groot geworden maar in de heidense cultuurwereld. Langzamerhand komen ze met het christendom in aanraking. West-Papoea, Irian, is gedeeltelijk gekerstend. Ik heb daarover boeken voor de jeugd geschreven. (…) Ik heb getracht de nacht van heidendom en ellende ook te tekenen. Dat stuk nood… daaruit moeten ze geholpen worden. Dat is een taak, ook van de zending.’<br />
Ik: ‘En het naakt?’<br />
P.J.: ‘Naakt is een probleem dat je niet met kinderen behandelt. Wambo draagt trouwens een lendenschortje.’<br />
<br />
Uit: Bibeb, ‘Jongeling: “Wij hebben ons land lief als ‘n instrument dat God gebruikt om te ordenen”‘, <i>Vrij Nederland</i> 29 (1 februari 1969).Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-24990894344575630862012-10-13T16:09:00.001+02:002012-10-13T16:14:12.170+02:00Een volkspartij zal D66 nooit worden - gelukkig maar<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
Onderstaande artikel stond vandaag in het dagblad <i>Trouw</i>.<br />
<br />
<b><br />
Een kiezersonderzoek zou moeten uitwijzen of potentiële D66-stemmers vanwege de te rechtse koers op 12 september overliepen naar de PvdA.<i></i></b><br />
<br />
<i>Ewout Klei</i><br />
<br />
<i>Politiek historicus en D66-lid</i><br />
<br />
<br />
<br />
D66 vierde op 12 september 2012 uitbundig feest. Maar was dit terecht? De verkiezingsuitslag is een pyrrusoverwinning voor Alexander Pechtold.<br />
<br />
Hoewel D66 de enige middenpartij was die een bescheiden winst boekte – de partij ging van 10 naar 12 zetels terwijl het CDA zakte van 21 naar 13 zetels en GroenLinks van 10 naar 4 – had de partij op meer gehoopt. <i>NRC-Handelsblad</i> voorspelde op de dag van de verkiezingen zelfs dat D66 een cruciale rol zou spelen in de kabinetsformatie. Uiteindelijk bleken echter veel potentiële Pechtold-kiezers toch te kiezen voor Rutte of Samsom. VVD en PvdA werden zelfs zo groot, dat ze D66 niet nodig om tot een meerderheidscoalitie in het parlement te komen.<br />
<br />
Moet D66 zich in navolging van GroenLinks ook gaan bezinnen op de te varen koers? Want net als het linkse zusje hebben de Democraten niet hun doel – bruggenbouwer in een brede Paarse coalitie – bereikt.<br />
<br />
De partij werd in 1966 opgericht om het door de christelijke partijen gedomineerde partijensysteem doen te laten ontploffen en de burger meer invloed te geven op de politiek, onder andere via referenda, de gekozen burgemeester en de gekozen minister-president (de zogenoemde kroonjuwelen). Omdat het partijensysteem maar niet wilde ontploffen, werd D66 onder Jan Terlouw een gewone politieke partij , het ‘redelijk alternatief’ voor VVD en PvdA. De kroonjuwelen gingen de kast in (om ze er soms even uit te halen). D66 koos voor een sociaal-liberale middenkoers en behaalde met de Paarse kabinetten vooral op immaterieel gebied grote successen, zoals de legalisatie van het homohuwelijk en de euthanasie.<br />
<br />
Op materieel gebied boekt D66 minder succes. De partij profileert zich op thema’s die hoogopgeleide, internationaal denkende mensen lekker in het gehoor liggen – over Europa, hervormen en onderwijs – maar heeft in tegenstelling tot het CDA vroeger geen uitgewerkt sociaal-economisch alternatief voor het socialisme en het (neo-)liberalisme. Logisch, omdat de partij niet ideologisch maar pragmatisch wil zijn.<br />
<br />
Helaas heeft D66 zich de laatste jaren steeds meer tot een VVD-light ontwikkeld, als een redelijk alternatief voor VVD’ers die de conservatief-populistische koers van hun partij niet zo zien zitten. Electoraal gezien liggen hier zeker kansen, maar D66 dreigt zo sociaal-liberale PvdA-kiezers van zich te vervreemden. Dat sommige potentiële D66-kiezers op 12 september kozen voor de PvdA, komt wellicht mede door de te rechtse koers van de partij. Een kiezersonderzoek zou moeten uitwijzen, of deze hypothese klopt.<br />
<br />
Het was een foute keus van D66 om meteen na verkiezingen voor de oppositie te kiezen. Natuurlijk, rekenkundig is D66 overbodig, maar de partij zou vanwege haar sociaal-liberale en progressieve identiteit de lijm kunnen zijn die VVD en PvdA bij elkaar houdt. En de D66-campagneslogan ‘Hervormen Nu!’ is een loze kreet, als de partij meteen besluit voor de oppositiebankjes om vervolgens zuur te gaan doen. Hier kweekt de partij geen goodwill mee. Dat D66 niet in elke coalitie wil stappen is historisch te snappen: de D66-deelname aan het centrum-rechtse kabinet-Balkenende II werd een drama en zorgde ervoor dat de partij in 2006 nog maar drie zetels overhield. Regeren kent een prijs. Oppositievoeren kent dat echter ook.<br />
<br />
Kan D66 als middenpartij ook het redelijk alternatief vormen voor afvallige CDA’ers? Ja, heel goed zelfs. Katholieken vinden bij D66 de gezelligheid en de kunst van het relativeren terug, progressieve protestanten de inzet voor mensenrechten en het milieu. D66 is echter geen volkspartij zoals PvdA, VVD en CDA, en zou dat ook niet moeten willen worden. De kracht van D66 is juist dat de partij vernieuwende ideeën heeft, met de tijd meegaat (en vaker nog op de ontwikkelingen vooruit loopt) en zich steeds weer opnieuw weet uit te vinden. Juist die creativiteit kan Nederland uit de crisis helpen.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-61699396468512085022012-10-09T18:55:00.000+02:002012-10-09T18:57:36.208+02:00De kruisweg van het CDA<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<br />
<i>Door: Ewout Klei</i><br />
<br />
Nu alle ogen zo op de zwanenzang van Jolande Sap en Heleen Weenink gericht zijn, vergeten we bijna dat het CDA misschien ook binnenkort het tijdelijke voor het eeuwige gaat verwisselen. Is de christendemocratie in Nederland ten dode opgeschreven? Als we kijken naar de dramatische resultaten die de partij haalde bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2010 en 2012, kunnen we deze vraag bevestigend beantwoorden. Het CDA halveerde in 2010 van 41 zetels naar 21, en daar bleven in 2012 nog 13 zetels van over. <br />
Politiek journalist Frits Wester van RTL4, voormalig spindoctor van het CDA, verklaarde de partij dood. “Het is o-ver”. Miko Flohr, Jaap-columnist en GroenLinks-stemmer, reageerde hier echter heel cynisch op: “Dan zit CDA dus weer in komend kabinet”. <br />
Als we een voorspelling willen doen over de toekomst van het CDA, moeten we de mogelijkheid van het wonder niet uitsluiten. In de jaren zeventig leek de christendemocratie op sterven na dood, maar in de jaren tachtig was het CDA een tijdlang de machtigste partij van het land. Tijdens de paarse jaren negentig leek het einde van het CDA nabij, maar in 2002 wist de partij weer een tijdlang de politiek te domineren. <br />
In dit essay gaan we in op de positie die het CDA heeft ingenomen het Nederlandse politieke bestel en wat het meest realistische toekomstperspectief voor de partij is. Leidt de kruisweg van het CDA uiteindelijk tot de dood? Of bestaat er toch nog ruimte voor een wederopstanding? <br />
<br />
<b>Drie koningen op een kruispunt</b><br />
Het CDA is officieel opgericht in 1980, als fusie van de Katholieke Volkspartij, de Antirevolutionaire Partij en de Christelijk-Historische Unie. De KVP was een grote middenpartij die altijd op het pluche zat. De pragmatische partij had een voorkeur voor regeren met de VVD, maar kon in uiterste noodzaak ook met de PvdA in zee. De ARP daarentegen was veel principiëler. De partij ging als het moest de oppositie in, en ontwikkelde vanaf de jaren zestig een duidelijke voorkeur voor linkse coalities. In tegenstelling tot KVP’ers bedienden ARP-politici zich van een heel religieus vocabulaire. De CHU zat hier tussenin. De partij zat na 1945 vaker in de oppositie dan de ARP, maar de CHU was gouvernementeel ingesteld en vond het in de eerste plaats belangrijk dat Nederland goed werd geregeerd. Een oppositionele houding paste de partij niet. CHU-politici profileerden zich niet zo zeer als partijmannen, maar als onpartijdige bestuurders. De partij vond het gezag heel belangrijk en was de conservatiefste partij van de drie.<br />
Van 1918 tot 1967 hadden de christendemocratische partijen een nipte meerderheid in het parlement. Voor de verkiezingen van 1967 had de KVP 50 zetels, en hadden ARP en CHU er allebei dertien. Na de Tweede Kamerverkiezingen van 1967 ging het echter bergafwaarts met de christendemocratie. De KVP zakte van 50 naar 27 zetels en de CHU van dertien naar acht. De ARP handhaafde zich en had in 1972 veertien zetels. <br />
De belangrijkste oorzaak van het christendemocratische verlies was de ontzuiling in combinatie met de secularisatie. Stemmen op christelijke partijen werd steeds minder vanzelfsprekend, en bovendien waren steeds minder mensen christelijk. Om toch hun invloed te behouden, besloten de drie christendemocratische partijen fusiebesprekingen aan te gaan.<br />
Medio jaren zeventig, toen het linkse kabinet-Den Uyl Nederland regeerde, waren velen er heilig van overtuigd, dat het laatste uur voor de confessionele politiek had geslagen. PvdA’er Joop van den Berg voorspelde dat het alleen nog maar bergafwaarts kon gaan: KVP, ARP en CHU waren fusiebesprekingen aangegaan, om te sterven in elkaars armen. <br />
Opland, cartoonist van de Volkskrant maakte er een mooie <a href="http://www.parlement.com/9291000/modulesf/h4namlqi">tekening</a> over: op 16 december 1974 tekende hij de leiders van KVP, ARP en CHU als de ‘drie koningen’ uit het kerstverhaal, die op een tandem bij een kruispunt staan. Ze kunnen linksaf, rechtdoor of rechtsaf, maar elke weg loopt dood. De weg heeft ‘toevallig’ de vorm van een kruis, symbool van het christendom maar ook van de dood. Het einde leek nabij.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<b>Op en neer, op en neer</b><br />
God/Het lot besliste anders. Onder het leiderschap van eerst Dries van Agt en vervolgens van Ruud Lubbers wisten de christendemocraten goede electorale resultaten te boeken, en kwam het CDA weer in het centrum van de macht. Van Agt wist de electorale neergang tegen te houden door zich op te werpen als de non-politicus, die in alles het tegenovergestelde was van de gedreven drammer Joop den Uyl. De grachtengordel gruwde van Van Agt, maar bij het gewone volk in de provincie was de conservatieve CDA-leider mateloos populair. <br />
Dankzij Ruud Lubbers groeide het CDA in 1986 naar 54 zetels. De partij bezat, net als de KVP toentertijd, een sleutelpositie in het politieke midden. Het CDA kon de VVD of de PvdA als partner kiezen. In zijn eerste en tweede kabinet regeerde Lubbers samen met de VVD, in zijn derde en tevens laatste kabinet met de PvdA. <br />
Omdat het laatste kabinet-Lubbers onpopulair was, Lubbers’ troonopvolger Elco Brinkman er (mede dankzij zijn spindoctor Frits Wester) niets van bakte en de secularisatie ook in de jaren tachtig bleef voortschrijden, verloor het CDA in 1994 maar liefst twintig zetels en zakte van 54 naar 34. De partij kwam bovendien in de oppositiebankjes terecht. <br />
Van 1994 tot 2002 regeerden PvdA, VVD en D66 als paars. Het CDA kwijnde weg in de oppositie. In 1998 verloor de partij opnieuw. Veel politieke analisten meenden dat het doek voor CDA nu snel zou vallen. Maar wederom vond er een wonder plaats.<br />
Het CDA, dat eind 2001 in de peilingen op 25 zetels stond, werd door de media totaal niet serieus genomen. Illustratief is een aflevering van het VARA-programma Kopspijkers, waarin Jack Spijkerman de nieuwe onervaren lijsttrekker Jan-Peter Balkenende en voormalig CDA-leider Jaap de Hoop Scheffer aan de tand voelt:<br />
<br />
<i><b>Jack Spijkerman:</b> (grinnikt) Nou, mooi. Al leuke reacties gehad meneer Balkenende?<br />
<b>Jan-Peter Balkenende:</b> Ja, heel erg leuke reacties gehad. Vooral van mijn vrouw, die moest erg lachen.<br />
<b>Jack Spijkerman:</b> Waarom moest ze lachen?<br />
<b>Jan-Peter Balkenende:</b> Nou, toen ik vertelde dat ze binnen het CDA op zoek waren naar iemand met nog meer charisma dan Jaap de Hoop Scheffer en bij mij waren uitgekomen, toen lag ze echt onder de tafel van het lachen. En dat gebeurt echt niet vaak, zeker niet als ìk iets vertel.<br />
<b>Jaap de Hoop Scheffer: </b>Nou doe je jezelf tekort Jan Peter Balkenende. Wij gaan er binnen het CDA vanuit dat Jan Peter Balkenende de partij binnen zeven maanden aan een glorieuze verkiezingsoverwinning zal gaan helpen.</i><br />
<br />
Ook de zaal lag onder de tafel van het lachen. Niemand geloofde dat het CDA er weer bovenop zou komen. Maar weer vond er een wonder plaats. Het CDA sloot een niet-aanvalspact met Pim Fortuyn en werd na de moord op Fortuyn het niet-populistische alternatief voor de kiezers die niet langer nog ‘de puinhopen van paars’ wilden. <br />
Balkenende werd bij veel kiezers populair. Dat de gereformeerde JP de MP over ‘normen en waarden’ begon vonden progressieven verschrikkelijk, maar de man in de straat was blij dat er eindelijk iemand was die wat tegen de verloedering wilde doen. <br />
Na verloop van tijd werd Balkenende echter net zo gelikt als de andere politici van het land. Hij kreeg een kekke bril en leek daardoor niet meer op de nerdy kinderboekenheld Harry Potter, waarmee hij in het begin vaak werd vergeleken. Men raakte op Balkenende uitgekeken en tolereerde zijn onhandigheid (het T-Shirt ‘Fuck drugs’ en ‘U kijkt zo lief’ tegen een kritische RTL-journaliste) niet meer. Op 9 juni 2010 halveerde het CDA, van 41 zetels naar 21. Balkenende stapte toen de verkiezingsuitslag bekend werd meteen op en liet een verwond en verweesd CDA achter. <br />
Het CDA verloor de verkiezingen maar won de formatie. Niet alleen kwam de partij in de regering terecht en regeerde weer met haar favoriete coalitiepartner, de VVD, maar ook leverden de christendemocraten evenveel ministers als de liberalen. Er was echter één nadeel aan dit kabinet. Het was een minderheidskabinet dat leunde op de gedoogsteun van de PVV (en later ook de SGP). Met name in de oude ARP-kringen lag deze samenwerking moeilijk. <br />
Toen het kabinet in 2011 dreigde de jonge asielzoeker Mauro Manuel terug naar Angola te sturen, daalde de populariteit van het CDA naar een nieuw dieptepunt. Het CDA liet Mauro stikken, maar staatssecretaris Henk Bleker bood voor het oog van de natie wel tickets aan voor een voetbalwedstrijd. Dat het CDA hypocriet bezig was ontging zelfs de blonde TV-ster Britt Dekker niet, merkte Volkskrant-columnist Marcel van Dam op. “Nog even volhouden en de partij heeft geen enkele zetel meer.” <br />
In de peilingen stond het CDA op elf zetels. Onder leiding van Sybrand van Haersma Buma wist de partij op 12 september 2012 echter toch nog dertien zetels te behalen. <br />
<br />
<b>Linksaf, rechtdoor of rechtsaf?</b><br />
Volgens Opland kon het CDA linksaf, rechtdoor of rechtsaf. Deze drie richtingen vallen eigenlijk nagenoeg samen met de drie voorlopers van het CDA: ARP, KVP en CHU. <br />
De weg linksaf is de weg van de ARP. Deze weg loopt dood. Zo stemt ARP-coryfee Willem Aantjes tegenwoordig ChristenUnie en heeft voormalig partij-ideoloog Henk Woldering zijn lidmaatschap opgezegd en sympathiseert hij met GroenLinks. CDA’ers die een neiging vertonen links naast de pot te plassen, worden zo goed gedrild dat ze dit snel hebben afgeleerd. Tijdens het rechtse kabinet-Rutte liepen ‘dissidenten’ Ad Koppejan en Kathleen Ferrier in tegenstelling tot de zogenoemde loyalisten – linkse CDA-Kamerleden die liever een tweede kabinet-Den Uyl hadden gehad het kabinet-Van Agt daarom zeer kritisch bejegenden - loyaal aan de fractielijband. Blaffen deden ze zelden, bijten al helemaal niet. Van groot belang is bovendien dat de stemmen die het CDA in 2010 en 2012 verloren heeft vooral naar rechtse partijen gingen, naar VVD en PVV. Als het CDA deze stemmen terug wil winnen, kan de partij beter niet voor een linkse koers kiezen. <br />
De weg rechtdoor is de weg van de KVP, de grote middenpartij die soms voor de PvdA koos om samen mee te regeren, en soms voor de VVD. Het CDA is nu echter zo erg gekrompen dat de partij in tegenstelling tot vroeger niet meer een sleutelrol in kabinetsformaties spelen kan. Het CDA is een kleine speler op het politieke speelveld geworden en dient zich daarom bescheidener op te stellen. De KVP was decennialang vrij kleurloos omdat de partij zich dit kon permitteren. Mensen stemden toch wel KVP, omdat ze katholiek waren en het zo hoorde. Deze vanzelfsprekendheid is voorgoed voorbij. Kiezers kiezen voor een partij die zich duidelijk weet te profileren. Het radicale midden – de koers die is voorgesteld door partijvoorzitster Ruth Peetoom – is misschien een optie. Het CDA is er echter nog niet in geslaagd een goed politiek profiel overtuigend neer te zetten, wat de interne strubbelingen en ook het electorale echec van 2012 bewijzen.<br />
De derde weg is de weg rechtsaf, de weg van de CHU. Deze partij was een conservatieve partij, christelijk maar niet al te zeer belijnd, die gezag en orde belangrijk vond. De CHU stond voor stabiliteit en bracht veel bekwame bestuurders voor. Hoewel de kleine CHU na de Tweede Wereldoorlog nooit meer een premier zou leveren, zat de partij vaak in de regering en was vooral lokaal en provinciaal zeer aanwezig. Het gedecimeerde CDA kan in de toekomst de oude rol van de CHU vervullen. De partij moet kiezers werven met een traditioneel program, stabiliteit en rust uitstralen en zich constructief opstellen tegenover andere partijen, als regeringspartij maar ook als men in de oppositie zit. Dat het CDA de politiek niet meer domineert betekent niet dat de politieke rol van de partij is uitgespeeld. Als stabiele politieke beweging rechts van het midden kan het CDA dan bepaalde coalities aan een meerderheid helpen en op deze manier invloed blijven uitoefenen. Als het CDA net als de CHU toentertijd een constructieve oppositie voeren gaat zal dit de partij in de toekomst veel parlementair gezag opleveren, gezag dat zich uitbetalen zal. Door voor een rechtse, conservatieve koers te kiezen kan het CDA wellicht ook een deel van de VVD- en PVV-kiezers terugwinnen, kiezers die het CDA nu te links, te slap en te onduidelijk vinden. Misschien pikt het CDA zelfs nog een zeteltje van de SGP, nu nog de enige echte conservatief-christelijke partij in ons land. Ten slotte moet het CDA niet kiezen voor een expliciet-christelijke koers, zoals ChristenUnie en SGP. Het valt op dat het CDA aan ChristenUnie en SGP eigenlijk bijna geen kiezers verliest. Voor CDA-kiezers is een expliciet-christelijke partij een te hoge drempel. Als het CDA stemmen wil winnen, zijn dat in de eerste plaats stemmen van kiezers die nu bij VVD en PVV zitten. <br />
<br />
<br />
<b>Wederopstanding?</b><br />
Is er toekomst voor het CDA, ook na het (bijna) vergaan van hun wereld na 2012? Ja. Het CDA kan nog steeds een rol van betekenis spelen in de Nederlandse politiek, hoewel die rol van minder dominant is dan voorheen. Als het CDA er in slaagt zich politiek goed te profileren als een stabiele partij rechts van het midden, bereid om te regeren en ook bereid om constructief oppositie te voeren, dan kan de partij een deel van het electoraat weer terugwinnen. Is hiermee het sterven van het CDA voorgoed afgewend? Nee. De secularisatie gaat door, een gematigd-christelijke partij als het CDA is ook met een rechtse koers vatbaarder voor het secularisatievirus, dan de orthodoxe partijen ChristenUnie en SGP. <br />
Het CDA kan als kleinere partij wellicht nog jarenlang mee, maar is niet onbeperkt houdbaar. Ook na de wederopstanding wacht uiteindelijk de dood. <br />
<br />
<br />
<br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-60496733119260083802012-09-07T18:17:00.001+02:002012-09-07T18:26:16.801+02:00De 9/11 Godwin<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on">Door: Ewout Klei<i><br />
</i><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhS-u-EghTFae_kY3CUOwP_Ya9Synt3KGM174UKeaqWZlNgTChubmcMLvwQKtH-Ig7skWku2KQjaPO1dJiw2UaGDJyG9eYNegR26c7nuAl6-KjhBHEtOXJScqVX38GBwgLhVHV8/s1600/Dr._Strangelove.png" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="200" width="166" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhS-u-EghTFae_kY3CUOwP_Ya9Synt3KGM174UKeaqWZlNgTChubmcMLvwQKtH-Ig7skWku2KQjaPO1dJiw2UaGDJyG9eYNegR26c7nuAl6-KjhBHEtOXJScqVX38GBwgLhVHV8/s200/Dr._Strangelove.png" /></a></div><b>Demoniseren kun je leren. Vergelijkt je politieke tegenstander jouw standpunten met die van de nazi’s of jou met Hitler, dan noemen we dit de Godwin. In het humoristische boekje <i>Hoe word ik een politicus?</i> is er zelfs het Derde Rijk Assiociatiespel ™ waarin je in zo min mogelijk stappen iemand met Hitler in verband moet proberen te brengen. </b><br />
<br />
<br />
De PVV in verband brengen met Hitler, is niet moeilijk:<br />
<i><br />
Wilders- eenmanspartij – Führerprinzip – Hitler<br />
PVV – hetze tegen moslims – hetze tegen joden – nazi’s</i><br />
<br />
Het CDA in verband met Hitler brengen, is iets ingewikkelder:<br />
<br />
<i>CDA – Leers – uitzetten asielzoekers – deportatie – Holocaust <br />
Of deze: CDA – Verhagen – leugenaar – Goebbels – Hitler</i><br />
<br />
Maar een creatief brein kan zelfs GroenLinks en D66 met de nazi’s in verband brengen:<br />
<br />
<i>GroenLinks - liberalisering - verrechtsing – extreem-rechts – Hitler<br />
D66 – Alexander Pechtold – Alexanderplatz – Berlijn - Hitler</i><br />
<br />
Omdat de Godwin aan inflatie lijdt, maar ook omdat radicaal rechtse meningen (zoals die van de PVV) met extreem-rechts en Hitler in verband brengen in het huidige maatschappelijke debat niet langer bon ton is, krijgen we nieuwe varianten op de Godwin. <br />
De SP wordt bijvoorbeeld maar al te vaak herinnerd aan haar maoïstische verleden, en GroenLinks aan de steun die sommige politici van (de voorgangers van) deze partij gaven aan de communistische regimes in het Oostblok. Ook het feit dat sommige linkse politici een nogal ruig aksieverleden (let op de sosialistiese spelling) hebben, wordt gebruikt om GroenLinks bijvoorbeeld in verband te brengen met RaRa (berucht vanwege de aanslag op de Makro) en de Rote Armee Fraktion. <br />
De rode Godwin lijkt nu echter plaats te maken voor de 9/11 Godwin, de reductio at Bin Ladenum. <br />
<br />
In reactie op een tweet van PvdA-propagandaman Kaj Leers “Prachtig! Iemand (Diederik Samsom, EHK) die gaat voor zijn idealen. (…) Wilt u dit als premier?” twitterde het VVD-deelraadslid Joel Andoetoe: “Bin Laden ging ook voor z’n idealen. Vond u dat ook prachtig?” <br />
Natuurlijk, deze tweet was sarcastisch bedoeld en alleen de zeer kwaadwillende lezer zou werkelijk geloven, dat de VVD’er in kwestie Diederik Samson echt een tweede Osama Bin Laden vond. Althans, dat is mijn indruk gebaseerd op mijn vooroordeel, dat VVD’ers nog wel een beetje redelijke mensen zijn. <br />
De 9/11 Godwin van CDA-Kamerlid Raymond Knops daarentegen was niet sarcastisch bedoeld. De grootste dreiging voor de veiligheid van Nederland is volgens Knops niet al Qa’ida, maar dat zijn de linkse partijen, omdat zij erg willen gaan bezuinigen op de defensie. Mocht er ooit een remake komen van <i>Dr. Strangelove or: How I laerned to stop worrying and love the bomb</i>, dan moet Knops de rol spelen van de Amerikaanse president die op het verkeerde knopje drukt, of van Major T.J. "King" die als een cowboy een vallende atoombom berijdt. <br />
<br />
Terug naar Godwin. Zijn wet luidt aldus:<br />
<br />
<i>As an on-line discussion grows longer, the probability of a comparison involving Nazis or Hitler approaches one.<br />
</i><br />
Wellicht geldt dit in de Nederlandse discussies van tegenwoordig voor Al Qa’ida en Bin Laden. <br />
<br />
De waarheid zeggen, dat is prima. Maar door al die hyperbolen ontstaat er een soort van inflatie, waardoor we niets meer serieus kunnen nemen. Het is heel goed, dat de politieke pers in navolging van wijlen <i>De Pers</i> deze verkiezingen aan Fact Checks doet. Dit houdt politici bij de leest. <br />
Misschien moeten we in plaats van Maurice de Hond, Petra Grijzen of Andries Knevel een kind vragen, om de politieke debatten te leiden. Zij of hij ziet misschien datgene, wat wij allemaal over het hoofd zien: “Politici lullen uit hun nek. En de kiezer heeft helemaal geen kleren aan!” <br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-69710812538134509402012-08-29T15:08:00.002+02:002012-08-29T15:08:38.014+02:00Repliek Fop Schipper: "Abortus en Kees van der Staaij" <div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://a0.twimg.com/profile_images/1862924592/DSC_5023_-_kopie.JPG" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="352" width="500" src="http://a0.twimg.com/profile_images/1862924592/DSC_5023_-_kopie.JPG" /></a></div><i>Fop Schipper, opiniemaker en jurist, heeft een reactie geschreven op mijn column ' Kees van der Staaij's schreeuw om leven". Met zijn toestemming heb ik dit op mijn blog geplaatst. <br />
</i><br />
<br />
<b>Ewout Klei denkt dat het verzet van christelijk Nederland tegen abortus een achterhoede gevecht is. Naar aanleiding van de storm van woede, protest en verontwaardiging over de opmerking van Kees van der Staaij over de kleine kans op zwangerschap na verkrachting, schreef Klei een column over de zaak. Met als doel de gemoederen wat tot bedaring te brengen en seculier Nederland gerust te stellen. Dat is wel nodig. Kees van der Staaij wordt – as we speak – door de politie beveiligd wegens bedreigingen. <br />
</b><br />
De situatie lijkt op wat Ann Coulter, een conservatieve Amerikaanse publiciste, omschrijft als een “Liberal Mob”. Laat het even tot je doordringen. Een christelijke politicus moet beschermd worden omdat hij vind dat het leven vanaf het eerste begin beschermd moet worden. Want om misverstanden te voorkomen, van der Staaij zei niet wat de republikein Todd Akin over zwangerschap en verkrachting te melden had. Hij zei alleen dat de kans op zwangerschap na verkrachting heel klein is. Wat inderdaad zo is. Helaas voor van der Staaij houd een “Liberal Mob” niet van nuance. Zeker niet als hun doelwit een rechtse, christelijke, witte, hetero man is. Dat is immers vijf keer fout. <br />
<br />
Klei probeert de kou wat uit de lucht te halen door – vrij vertaald – te stellen dat de angst voor orthodox religieuzen omgekeerd evenredig is aan de macht die ze hebben. Dat klinkt aannemelijk zult u denken, terwijl uw liberale bloeddruk al weer wat zakt. Dat de SGP met zijn 2 (straks 3?) zetels de abortus wetgeving kan terugdraaien ligt inderdaad niet in de lijn van de verwachtingen. Toch slaat Klei de plank mis. En wel daar waar hij concludeert dat het “goddelijke neen” (uiteraard met kleine letter) het belangrijkste bezwaar is tegen abortus. Omdat dat “goddelijke” steeds minder prominent aanwezig is in Nederland komt Klei dan ook tot de slotsom dat de strijd tegen abortus een verloren zaak is.<br />
<br />
Waar gaat het mis? Door in zijn (nog vrij recente) studententijd de vrijgemaakt gereformeerde kerk vaarwel te hebben gezegd bevindt Klei zich feitelijk nog in dezelfde mentale toestand als de miljoenen babyboomers die eind jaren zestig tegen kerk en geloof aanschopten. Ik bedoel dit niet vervelend. Voor beiden zijn abortus en euthanasie dé thema’s om het zelfbeschikkingsrecht van de “Homo Liber” te promoten en de macht van de kerk te breken. Doordat de secularisatie inmiddels echter grotendeels achter ons ligt geldt dit voor steeds minder mensen. De abortus controverse zal daardoor langzamerhand met andere ogen worden bekeken is mijn voorspelling.<br />
<br />
Bij abortus gaat het uiteindelijk om een belangenafweging. Tegenstanders vinden dat voorstanders het recht op leven van het ongeboren kind negeren, voorstanders vinden dat tegenstanders het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw negeren. Beiden zijn relevant en moeten betrokken worden in de belangenafweging. De bottom-line kan echter niet anders zijn dan dat de inbreuk op het recht van het kind groter is dan de inbreuk op de keuzevrijheid van de moeder. Simpelweg omdat “niet leven” per definitie de grootst mogelijke inbreuk is. De scheiding der geesten doet zich dan ook pas voor bij de vraag hoe we het ongeboren leven zien en definiëren.<br />
<br />
Klei klaagt o.a. over de Holocaust vergelijking die pro-life’ers soms maken. Die vergelijking gaat zonder twijfel altijd mank. Maar laten we eerlijk zijn. De voorstanders van abortus bedienen zich soms van concentratiekamplogica. Namelijk door het dehumaniseren van de slachtoffers. Het is geen mens, het is een foetus… het is geen mens, het is een jood. Elke moordenaar zal zijn slachtoffer proberen te ontmenselijken. Ook een abortusarts wil zichzelf de volgende dag recht in de spiegel kunnen aankijken. Het resultaat hiervan is dat we niet geconfronteerd willen worden met de werkelijkheid. Bloederige foto’s en films van geaborteerde foetussen willen we niet zien. Demonstranten die met die foto’s zwaaien vinden we “extremistisch”.<br />
<br />
Het niet onder ogen willen zien van wat er daadwerkelijk gebeurt bij een abortus is een beetje te vergelijken met het wegkijken van de bio-industrie en de slachthuizen door vleeseters die onbezwaard hun karbonaadje willen eten. Met dit verschil dat het niet om een varken of een kip gaat maar om een ongeboren kind. Met moderne apparatuur kunnen we een ongeboren kind uitgebreid onderzoeken, waarnemen en zelfs prenataal opereren. Het is een klein mensje, met een hartje dat klopt. Hij of zij heeft al vanaf 12 weken 2 ogen, een mond, een neusje en 10 vingertjes, alles er op en eraan. Er zijn videobeelden van uitgevoerde abortussen waarin het kindje met wilde bewegingen de naald probeert te ontwijken die net zolang op het lichaampje insteekt tot het sterft. <br />
<br />
Als we hiermee geconfronteerd worden, worden we woest. Niet woest op de abortus-praktijk, maar woest op degene die het onder onze neus wrijft. <br />
<br />
Begrijp me niet verkeerd. Abortus is een afschuwelijk moeilijke ethische kwestie. En soms kan het belang van de moeder prevaleren boven dat van het kind. Bijvoorbeeld als het leven van de moeder gevaar loopt tijdens de zwangerschap. Uit onderzoek blijkt echter dat het overgrote deel van de abortussen wordt uitgevoerd om redenen als: te weinig geld, geen goede woonruimte of de aanstaande ouder(s) vind(en) zichzelf nog te jong. Tegen deze abortussen richt ik mij in dit stuk. Het kan niet zo zijn dat we ons in Nederland wel sterk maken voor een plofkip, maar niet voor een ongeboren kind. Ik kan en wil dat niet geloven. De strijd tegen abortus een achterhoede gevecht? Ik dacht het niet.<br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-57576853153836984942012-08-28T20:18:00.001+02:002012-08-28T20:28:54.196+02:00Van der Staaij’s schreeuw om leven<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Kees_van_der_Staaij.jpg/220px-Kees_van_der_Staaij.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="202" width="220" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0d/Kees_van_der_Staaij.jpg/220px-Kees_van_der_Staaij.jpg" /></a></div>Door: Ewout Klei<br />
<br />
<b>Hij heeft het toch maar voor elkaar gekregen. Dankzij een ongezouten uitspraak op televisie van SGP-leider Kees van der Staaij draait de Nederlandse politieke discussie weer even om abortus. </b><br />
Dat is best wel bijzonder. Als één politieke discussie eigenlijk geen discussie meer is, is dat de abortusdiscussie. In 1981 heeft Nederland na een lang debat de abortus provocatus gelegaliseerd. Abortus mag, maar om het CDA tevreden te stellen kregen vrouwen die een abortus wensten 5 dagen bedenktijd. Hoewel de linkse partijen toentertijd tegen het abortuscompromis stemden, ze vreesden dat het zelfbeschikkingsrecht van de vrouw mede door die 5 dagen bedenktijd in gevaar kwam, waren ze achteraf zeer in hun nopjes met de wet. De wet werkt. In Nederland is abortus legaal, en bijna nergens in de wereld worden zo weinig abortussen gepleegd als in Nederland. <br />
Abortus is ethisch gezien een lastig vraagstuk. Is het een kleine medische ingreep of is het moord met voorbedachten rade (misschien mede wel vanwege de vijf dagen bedenktijd)? Ik ben er zelf niet over uit. Mijn vrouw bijvoorbeeld peinst er niet over om een vrucht van mijn lendenen straks te laten wegdrijven, maar ik kan mij goed inleven in de vrouwen die om bepaalde redenen wel voor een abortus kiezen. Zeker na een verkrachting. <br />
Orthodoxe christenen in Nederland, de achterbannen van de orthodox-protestantse partijen ChristenUnie en SGP en de lezers van het Katholiek Nieuwsblad, zijn faliekant tegen abortus. Abortus is moord, en moord is verboden. Ook als een vrouw wordt verkracht mag abortus niet, want hoe verschrikkelijk een verkrachting ook is, dit mag niet misbruikt worden om een moord op een onschuldige ongeborene te begaan. Last but not least mag abortus niet van God. Het goddelijke neen tegen abortus is dan ook het doorslaggevende argument. <br />
Orthodoxe christenen vormen in Nederland een minderheid van zo’n 5-10% van de bevolking. De kans dat ze aan het langste eind zullen trekken en er straks in Nederland een absoluut verbod op abortus komt, is uiterst klein. Hun gevecht is een achterhoedegevecht. <br />
Om toch gehoord te worden, grijpen radicale tegenstanders van abortus dan ook naar steeds zwaardere middelen. Voormalig EO-directeur Bert Dorenbos organiseert met zijn organisatie met de veelzeggende naam ‘Schreeuw om Leven’ jaarlijks een ‘mars voor het leven’ en bouwde eens het Binnenhof vol met allemaal plastic poppetjes, die de geaborteerde foetussen moesten voorstellen. Mariska Orbàn-de Haas van het Katholiek Nieuwsblad schreef naar aanleiding van deze poppetjes een open brief aan Jeanine Hennis-Plasschaert, waarin het VVD-Kamerlid werd herinnerd aan haar miskraam. Ten slotte wordt een vergelijking van abortus met de Holocaust niet geschuwd. Ook nu worden er miljoenen onschuldigen vermoord, aldus de antiabortusactivisten. <br />
De uitlatingen van SGP-leider Kees van der Staaij op televisie, dat ook na een verkrachting abortus niet geoorloofd is, én dat het een ‘feit’ is dat vrouwen die verkracht worden eigenlijk maar zelden zwanger worden, riepen bij de progressieve goegemeente (waar ik mijzelf ook toe reken, even voor de duidelijkheid) veel verontwaardiging op. Op twitter werd Van der Staaij voor van alles uitgemaakt, zelfs van #haatbaard (een term waarmee salafistische moslims in het Nederlandse politieke debat worden weggezet). Heel begrijpelijk allemaal - Van der Staaij blonk met zijn opmerking dat verkrachte vrouwen zelden zwanger worden niet bepaald uit in diplomatie – maar toch ook een beetje overtrokken. Hoe groot is de SGP eigenlijk? En hoe groot is de kans dat zij de abortus terugdraaien? Deze vragen zijn simpel te beantwoorden, namelijk met slechts twee van de 150 zetels in het parlement’ en ‘nihil’. <br />
Hoe verwerpelijk de mening van Kees van der Staaij misschien ook is, het is een zeer marginale mening. Natuurlijk, de SGP leverde een tijdje gedoogsteun aan het kabinet-Rutte en zorgde er zo mede voor, dat de weigerambtenaar (voorlopig) bleef bestaan. Maar een progressieve verworvenheid terugdraaien? Daar is de partij veel te klein voor. Ook de ChristenUnie en zelfs het CDA hebben de macht en de kracht niet, om hiertegen nog wat te beginnen. <br />
Waar we een beetje voor moeten uitkijken, is een te erge focus op marginale meningen. De PVV en enkele conservatieve columnisten en onderzoeksjournalisten hebben een hoge pet op van het sinistere salafisme, dat alomtegenwoordig schijnt te zijn. Sharia4Holland, dat zijn hele gevaarlijke jongens die de middeleeuwse Sharia willen invoeren. In progressieve kringen wordt soms te erg gefocust op onze eigen ‘Poldertaliban’, de SGP dus. Maar in plaats van deze gelijkhebberige getuigen telkens weer te vuur en te zwaard te bestrijden, is het wellicht wijzer om je schouders op te halen. Met sommige mensen wil je gewoon niet in discussie gaan, omdat ze te erg zijn overtuigd van hun eigen absolute waarheid, te erg lijden aan een tunnelvisie. <br />
Bert Dorenbos, Mariska Orbàn-de Haas, Kees van der Staaij en de Shariaboys zijn onze woede niet waard. Gewoon laten oreren, die orakels. Een goed idee is misschien dat we ook hier kiezen voor vijf dagen bedenktijd. Moet ik nu wel reageren of niet? Hoe moet ik eigenlijk reageren als ik reageer?<br />
<br />
<i>Op de vijfde dag had zij haar reactie voltooid, op die dag rustte zij van het denkwerk dat zij gedaan had. Zij zegende de vijfde dag en verklaarde die heilig, want op die dag besloot ze nooit meer in gaan op paternalistische profeten. En zij zag dat het goed was. <br />
</i>Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-86921646593585720892012-08-26T12:29:00.001+02:002012-08-26T18:27:47.765+02:00Humanisme en secularisme. Twee geloven op één kussen?<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixz5kbejygdxuxo8E8Tc5U4GrycF-1qnY5Z0luZmO48n77_GVtZ-5tBOOt56u-WfHB8P8sMyGJ0AUY4XOs-8MepqP0i2BlsMAgrkjbaCh16bZSFLuimYe_Zd_KZskwTASLZBtI/s1600/d66b.jpg" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="400" width="385" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEixz5kbejygdxuxo8E8Tc5U4GrycF-1qnY5Z0luZmO48n77_GVtZ-5tBOOt56u-WfHB8P8sMyGJ0AUY4XOs-8MepqP0i2BlsMAgrkjbaCh16bZSFLuimYe_Zd_KZskwTASLZBtI/s400/d66b.jpg" /></a></div><br />
<br />
<br />
<b>God en geloof staan in de vaderlandse politiek vaak centraal. Denk aan de discussies over de boerka en de besnijdenis, maar ook aan de invloed van het CDA en de vermeende invloed van de SGP, en last but not least aan het gepolariseerde debat over de islam.</b><br />
<br />
Op 6 december bekijken de Thema-afdeling Levensbeschouwing en Religie van D66 en het Humanistisch Verbond Deventer deze problematiek vanuit een ander perspectief, vanuit de mens.<br />
<br />
Wat is de politieke relevantie van humanisme? Leidt een humanistische levensbeschouwing automatisch tot een secularistische visie op de politiek? Is secularisme antireligieus? En in hoeverre is D66 eigenlijk een humanistische partij?<br />
<br />
Aan de hand van stellingen gaan vier panelleden met elkaar een vrijmoedig gesprek aan.<br />
<br />
<b>Sprekers:</b><br />
• Yolande Jansen, hoogleraar Humanisme in relatie tussen religie en seculariteit<br />
• Hans de Vries, voorzitter van de Atheïstisch Seculiere Partij<br />
• Anton van Hooff, voorzitter van vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte<br />
• Vera Bergkamp, Tweede Kamerlid D66 en oud-voorzitter van het COC<br />
<br />
Meer informatie over de inhoud volgt nog.<br />
<br />
Contactpersoon: Ewout Klei<br />
Mail: ehklei@gmail.com<br />
Tel: 06-44045678<br />
<br />
<b>Wanneer?</b><br />
Van 20:00 uur tot 22:00/23:00 uur.<br />
<br />
<b>Waar?</b><br />
Logegebouw Deventer, Rjkmanstraat 10, 7411 GB Deventer.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiv8tMrXghBV0bnmtdXNkwW5TnkHx02a6Pve4GNTo4jaF-50GNqqnScKNnGT6RlEVwHHHJuQHB3C-U-d1lc8Hi3TA4glEQLFFJG5630sahyphenhyphenVyY-XSTJg_VTDA783KoFr5yMwD1L/s1600/locatie+deventer.png" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="400" width="397" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEiv8tMrXghBV0bnmtdXNkwW5TnkHx02a6Pve4GNTo4jaF-50GNqqnScKNnGT6RlEVwHHHJuQHB3C-U-d1lc8Hi3TA4glEQLFFJG5630sahyphenhyphenVyY-XSTJg_VTDA783KoFr5yMwD1L/s400/locatie+deventer.png" /></a></div><br />
<br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-40397019392710200242012-08-21T18:58:00.001+02:002012-08-21T18:58:53.376+02:00ChristenUnie ziet homoseksuelen nog steeds niet als gelijkwaardig<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Hendricks-leboeuf.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="412" width="400" src="http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/7/75/Hendricks-leboeuf.jpg" /></a></div><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<i>Door: Ewout Klei</i><br />
<br />
<b>Hiep hoi! Of liever nog: Halleluja! Arie Slob zegt in een <a href="http://altijdwat.ncrv.nl/nieuwsblogs/lijsttrekker-arie-slob-%E2%80%9Csamenwonende-homo-welkom-als-politiek-actief-lid-christenunie%E2%80%9D">interview met de NCRV </a>namelijk dat “samenwonende homoseksuelen van harte welkom (zijn) om actief te worden binnen de ChristenUnie”. Hij lijkt hiermee afstand te nemen van het standpunt van zijn voorganger André Rouvoet, die vlak voor de verkiezingen van 2010 nog zei dat homoseksuelen geen bestuurlijke of vertegenwoordigende functies in de ChristenUnie konden bekleden.<br />
</b><br />
Maar hoe zit het werkelijk?<br />
<br />
De ChristenUnie is een unie van autonome kiesverenigingen. Er is geen uniform beleid ten aanzien van het lidmaatschap. <br />
De ChristenUnie heeft dezelfde structuur als haar voorgangers het Gereformeerd Politiek Verbond en de Reformatorische Politieke Federatie. Van het Gereformeerd Politiek Verbond waren alleen vrijgemaakt-gereformeerden volwaardig lid. In sommige plaatsen konden niet-vrijgemaakte christenen wel lid worden, maar in andere plaatsen hield de kiesvereniging de deur angstvallig gesloten. <br />
Bij de ChristenUnie is iets soortgelijks aan de hand. Tegenwoordig kan iedereen die zich christen noemt lid worden (helaas moslims en atheïsten, u moet naar het CDA), maar volwaardig lid zijn eigenlijk alleen orthodox-protestanten, dat wil zeggen ‘Bijbelgetrouwe’ gereformeerden, hervormden en evangelicals. <br />
Toch veranderen er dingen. Katholieken worden steeds meer gelijk. Er staan nu drie katholieken op de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen, hoewel op onverkiesbare plekken. De ChristenUnie houdt bovendien nog steeds vast aan de Uniefundering, die verwijst naar de protestantse Drie Formulieren van Enigheid. In één van deze Formulieren, de Heidelbergse Catechismus, wordt de “Paapsche mis” als een vervloekte afgoderij gezien. Helemaal volwaardig zijn de katholieken dus niet.<br />
De homoseksuelen in de ChristenUnie bevinden zich een vergelijkbare positie, maar dan slechter. Zij hebben de (orthodoxe interpretatie van) de Bijbel tegenover zich. In verschillende Bijbelteksten wordt homoseksualiteit immers streng veroordeeld. In het Bijbelboek Leviticus staat zelfs, dat homoseksuelen de doodstraf verdienen (Leviticus 20:13). Een christen die de Bijbel letterlijk neemt, kan niet anders dan homoseksualiteit afkeuren. In veel kiesverenigingen zullen homoseksuelen daarom voorlopig niet welkom zijn als bestuurslid en krijgen zij ook niet zo snel een politieke functie. Slob kan wel zeggen dat samenwonende homoseksuelen welkom zijn, maar hij kan niet het lokale beleid van een kiesvereniging veranderen. Dit kan alleen, als de ChristenUnie haar partijstructuur wijzigt en een centraal georganiseerde ledenpartij wordt. Slobs verhaal is allereerst een verhaal voor de bühne. <br />
Dit is trouwens niet per se negatief. Het is goed dat Slob niet ongevoelig is voor de kritische buitenwereld. Zijn orthodoxe partij tot op zekere hoogte open voor kritiek. Slob snapt dat de ChristenUnie zich als potentiële coalitiepartner niet populair maakt bij VVD, SP, PvdA, D66 en GroenLinks met haar afwijkende homostandpunt. Ook hoopt Slob waarschijnlijk kritische CDA-stemmers (afkomstig uit de oude gereformeerde ARP) en christelijke SP-, GroenLinks- en PvdA-stemmers over de streep te trekken. Voor deze progressieve protestanten is de ChristenUnie een kast te ver, vanwege het conservatieve homostandpunt van de partij. <br />
Toch moeten we ook kritisch zijn. Slob zegt: “Er moet voldoende draagvlak voor zijn”. In plaatsen als Urk, Staphorst en Barneveld is er echt geen draagvlak voor homoseksuelen in bestuurlijke functies. <br />
Belangrijker is, dat Slob het telkens heeft over “samenlevende homoseksuelen”. Homoseksuelen die met elkaar getrouwd zijn, zijn niet welkom in de ChristenUnie, die nog steeds het homohuwelijk wil terugdraaien. Samenwonende homoseksuelen moeten de grondslag van de ChristenUnie onderschrijven en het homohuwelijk afkeuren, en dus ook instemmen met de nieuwe cause célèbre van de partij: de strijd voor het recht van de ‘gewetensbezwaarde ambtenaar’ (de weigerambtenaar, maar zo mag je deze ambtenaren van de ChristenUnie niet noemen) om homo’s weigeren te huwen. <br />
Al met al is de stap van Slob een stapje in de goede richting, maar zijn de homoseksuelen nog lang niet gelijkwaardig. Op de ChristenUnieboerderij zijn alle christenen zijn gelijk (in Christus), maar sommigen zijn meer gelijk dan andere. <br />
<br />
<i>Ewout Klei is politiek historicus. Hij promoveerde in 2012 op een proefschrift over het Gereformeerd Politiek Verbond</i><br />
Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-53984326417814050862012-08-08T14:44:00.000+02:002012-08-08T15:05:46.868+02:00Dutch orthodox-protestant parties and the ghost of the French Revolution<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<br />
<br />
<i>Ewout Klei</i><br />
<br />
<b>Some events have had a great impact on history, creating a collective memory like the Second World War, or more recently 9/11. The impact of these events are not only inspiring many writers but also play an important role in the political debate even today. The memory of 9/11 separates good from evil in the Western world. In the Western view patriotism and women’s rights are good, while terrorism, religious fundamentalism and a traditional patriarchal society are evil. The memory of the Second World War has a similar moral function. Democracy, freedom of expression and toleration of ethnic minorities are right, while dictatorship, censorship and discrimination are wrong. </b><br />
<br />
The aftermath of the French Revolution of 1789 created a collective memory in the nineteenth century, which had great impact on the political debate. On the one hand, the ideals of the French Revolution – liberty, equality and brotherhood – lead to the development of three political ideologies: liberalism (freedom), socialism (equality) and nationalism (brotherhood). On the other hand, there were also political ideologies which opposed the French Revolution and its ideals. Conservatism, developed by political philosophers such as the Anglo-Irish politician Edmund Burke, the French-speaking writer Joseph de Maistre and the German ecclesiastical lawyer Friedrich Julius Stahl, promoted traditional and Christian values and institutions and defended the privileges of both the nobility and the State Church. <br />
In the Netherlands the French Revolution was heavily criticized by Guillaume Groen van Prinsterer, a devout Christian historian and politician. Groen was influenced by Burke and Stahl but didn’t call himself a conservative, a counter-revolutionary or a reactionary. Groen rejected the entire available spectrum of political positions, promoting a "radical alternative in politics, along anti-revolutionary, Christian-historical lines". The real political antithesis was not the antithesis between conservatism and progressivism, but the antithesis between belief and unbelief. According to Groen, the French Revolution was in essence unbelief, a rebellion against the authority of God. Other revolutions, for example the Belgian Revolution of 1830 and the Spring of Nations of 1848, were also condemned by Groen. In fact, all revolutions and all non-Christian ideologies were considered unbelief, and therefore must be condemned. On the contrary, the Dutch Revolt in the sixteenth century against Spain was approved by Groen, because this was a Calvinist rebellion against Catholic Spain, motivated by Christian principles. <br />
Groen is the godfather of the anti-revolutionary movement in the Netherlands. Not only the Anti-Revolutionary Party (1879-1980) of Abraham Kuyper (1837-1920) was part of this movement, but also the Christian-Historical Union (1908-1980) of A.F. de Savornin Loman (1837-1924), and small orthodox protestant parties like the SGP (Staatkundig Gereformeerde Partij, Reformed Political Party) (1918-), the GPV (Gereformeerd Politiek Verbond , Reformed Political Alliance) (1948-2000) and the RPF (Reformatorische Politieke Federatie, Reformed Political Federation) (1975-2000). These small Christian parties – together they represented 5% of the Dutch votes - believed they were the true heirs of Groen’s legacy. Since the year 2000, the GPV and the RPF are merged into the ChristenUnie (ChristianUnion ), representing 3% of the Dutch votes. <br />
This paper will research the function of the ‘ghost of the French Revolution’ and the legacy of Groen van Prinsterer in the political ideology of the orthodox-protestant parties from 1945 to today. Why was the French Revolution so important for the collective memory and identity for these parties, even after other big historical events, such as World War II and the attacks of 9/11?<br />
<br />
<b>Fighting the ghost: Verbrugh’s vision</b><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7UMmUbh7W1LF_rX8rsTgK-Zr_72M_vvN_bBuMtSdf2zZXt6OexP_RJvQplq58OnvqZ4ah8_PMl0HjHfqglTrApRCF8J2UcXDiOkyFYw2dRmmeg1Du1fsgoWh9R_6pqvJk6gfy/s1600/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="400" width="304" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEg7UMmUbh7W1LF_rX8rsTgK-Zr_72M_vvN_bBuMtSdf2zZXt6OexP_RJvQplq58OnvqZ4ah8_PMl0HjHfqglTrApRCF8J2UcXDiOkyFYw2dRmmeg1Du1fsgoWh9R_6pqvJk6gfy/s400/Declaration_of_the_Rights_of_Man_and_of_the_Citizen_in_1789.jpg" /></a></div>One of Neo Calvinism’s most interesting political philosophers is A.J. Verbrugh. He was the ideologue of the GPV and representing them from 1971 to 1981 as a Member of Parliament. Verbrugh developed the ideas of Groen, especially those concerning the ideal of the Christian State. In response to the secular constitutions of the Netherlands and of France, Verbrugh advocated a Christian constitution based on God’s Law. <br />
The French constitution of 1791 was originated by the Declaration of the Rights of Man and the Citizen of 1789. This Declaration had a humanist spirit and advocated the political principles of the Enlightenment. Authority is not God-given but comes from the people, humans have human rights and society is made up of individuals with equal rights, instead of different groups with different privileges. In Universal and Antirevolutionary, Verbrugh gives much attention to the Declaration. The French revolutionaries borrowed familiar iconography of the Ten Commandments and wrote their Declaration on two tables of stone. This could be considered as a rebellion against God. For Christians the Ten Commandments are the Law of God, written by God himself. The Declaration on the other hand is the Law of Man, written by the representatives of the People. <br />
According to Verbrugh, a good constitution is based on the Law of God. Verbrugh therefore advocates a Christian constitution with an explicit reference to God. A Christian constitution protects the Christian State against the (possibly unchristian) will of the majority, in order to preserve the Christian identity of the nation. For extra protection, Verbrugh promotes the establishment of a Supreme Court with authority to overrule democratic lawmaking by Parliament. The Supreme Court will be presided by the King, thereby increasing Royal political powers. <br />
Verbrugh makes perfectly clear that he is not in favor of a democratic government. He links democracy with popular sovereignty, which was fiercely condemned by Groen van Prinsterer. Verbrugh cites with approval a statement of Groen (who cited the Swiss protestant Alexandre Vinet) concerning the impossibility of a Christian democracy, because “in such a combination of words the noun devours the adjective.” According to Verbrugh, the Dutch political system is not a democracy but a constitutional monarchy with a parliament, universal suffrage and important fundamental rights such as the freedom of religion. Despite the fact that Verbrugh opposes democracy, he does not advocate the idea of theocracy. Verbrugh advocates freedom of religion and opposes discrimination and persecution of religious minorities. Furthermore, he rejects the idea of a State Church. The fact that the state should be a Christian State, does not mean that the State has to recognize one church as the true church. <br />
The anti-democratic and anti-theocratic vision of Verbrugh makes his political philosophy quite unique. Despite the fact that the SGP and the RPF considered themselves as heirs of Groen, the way they approached the French Revolution and the Dutch political context is somewhat different.<br />
<br />
<b>Fighting the ghost: Spiritual warfare</b><br />
The GPV of Verbrugh approached the French Revolution in a very elementary way: its constitutional legacy must be stopped, and therefore the state must introduce a Christian constitution. This approach can be explained by the rational Calvinist culture of the Reformed Churches (Liberated). All members of the GPV were members of this church. The theology of this church is strictly orthodox as well as rational. <br />
In contrast to the GPV, the SGP and the RPF were less political, less rational and more spiritual. <br />
The SGP, established in 1918, was first led by hyper-calvinist theologians. In its early years the party warned against modernity, rejected the authority of both parliament and democracy and in its opinion, the Roman Catholic Church was the Antichrist. The party was in fact far more radical than the godfather of the antirevolutionary movement Groen himself, who accepted parliament and tolerated the Roman Catholics. After World War II however the SGP became less counter-revolutionary and more antirevolutionary. The party resisted the consequences of the cultural revolution of the sixties, especially feminism and gay rights. In their opinion, the cultural revolution of the sixties was a fruit of the French Revolution of 1789, driven by the same unbelief. <br />
In 1989, remembering the 200th anniversary of the French Revolution, party leader Bas van der Vlies criticized the legacy of the French Revolution in general clichés. The French Revolution was the antipode of the Reformation of the 16th century. The Revolution was rebellion against God, the Reformation was submission to God. The French Revolution was human pride, a new Tower of Babel. According to Van der Vlies “The year 1789 was the year when the political emancipation of unbelief started.” Last but not least Van der Vlies criticized the Christian democratic party CDA (in 1989, this party had approximately 35% of the votes), because this moderate Christian party was conciliating the revolution and did not resist. The noun democracy indeed ‘devours’ the adjective Christian.<br />
The SGP was in favor of Calvinist theocracy. However the party realized that its political ideal was very difficult to achieve. Therefore, the party adopted a defensive strategy. The main purpose of the SGP was to uphold the rights and privileges of orthodox protestants Christians as a separate group. <br />
<br />
The RPF was even more spiritual in its criticism of the legacy of the French Revolution. The party called itself theocratic in spirit, but was democratic in practice. Like the GPV, the RPF advocated a Christian State with freedom of religion for minorities. <br />
Members of the RPF were reformed protestants and evangelicals. The party had strong ties with evangelical organizations, especially the Evangelische Omroep (Evangelical Broadcasting Foundation).The RPF can be compared with the Christian Right movement in the United States, where evangelical Christians fight a culture war against progressive values. The RPF saw itself not only as a political party in the strict sense, but as a broad social movement. Instead of a defensive strategy, the party adopted an offensive strategy. The struggle against the Legacy of the French Revolution was a culture war, a war against feminism, gay rights and ‘godless’ science (especially the Theory of Evolution). Groen van Prinsterers critic of the French Revolution was interpreted in an evangelical way. <br />
Furthermore, the RPF was very fearful of the majority rule. The party feared that secular democracy would end in tyranny, like the French Revolution. The democratic majority not only legislated laws, which were considered as unchristian (the Equal Treatment Act and the laws discussing abortion and euthanasia), but in the view of the RPF also threatened the rights of minorities (especially the rights of orthodox protestant Christians of course). According to R.H. Matzken, a philosophy teacher of the Evangelical College, Christians were discriminated by the secular society when they did not submit themselves to the humanist discourse. <br />
<br />
<b>The ghost after 9/11 and the Arab Spring</b><br />
The Second World War had relatively little impact on the political ideology of orthodox-protestant Christians. Political groups that identified themselves as antifascist were (radical) leftwing. Political values which became very important after this war, democracy and non-discrimination, were contested as revolutionary values by the orthodox-protestant parties.<br />
The political-theological impact of 9/11 however was greater. The SGP became more and more anti-Islam. The Roman Catholic threat was replaced by a Muslim threat and became political. The party proposed a ban on minarets, because these were symbols of Islamic imperialism and a threat to Dutch (Judeo-Christian) culture. Muslims are denied freedom of religion. However, they are allowed to have freedom of conscience.<br />
In 2000, GPV and RPF merged into the ChristianUnion. The vision of this party is more moderate. According to the party, Muslim citizens in the Netherlands deserved the same rights as Christians, but (political) Islam was seen as a dangerous threat. Senator Roel Kuiper, a political pupil of Verbrugh, wanted an absolute ban on Sharia legislation in the Dutch constitution, a proposal which was hailed by the populist politician Geert Wilders. Interestingly, party ideologue Gert Jan Segers, head of the Groen van Prinsterer Foundation, the political think-tank of the Christian Union, compared Islam as a political ideology with secularism. In Islamic countries, the rise of Islamic fundamentalism after 9/11 and the Arab Spring threatened the civil rights of religious minorities, like Shiite Muslims and (of course) Christians who are persecuted. In the Netherlands, the rise of secularism threatened the freedom of religion. According to Segers, despite the fact that Christian are (not yet) persecuted, the Dutch situation may develop in the same direction. <br />
Kees van der Staaij, leader of the SGP, subscribed Segers critical analysis of the situation of Christians in the Middle East during the Arab Spring. He invoked the ghost of the French Revolution explicitly when he wrote that the situation in Egypt after the fall of Mubarak may get worse: “After the French Revolution at the end of the eighteenth century the guillotine came. After the Iranian Revolution of the twentieth century there came a dreadful dictatorship.” <br />
<b><br />
Conclusion</b><br />
It is very interesting to see that despite the fact that history moves on, the historical analysis of the political situation stays the same. On the one hand, Dutch orthodox-protestant parties were antirevolutionary in their appreciation and condemnation of the French Revolution. On the other hand, their actualization of the French Revolution was flexible and they adapted their view on it constantly. The French Revolution was relevant for Verbrughs analysis of the Dutch constitution, but it was also relevant for their negative reaction to the cultural revolution of the sixties. Furthermore, even the Arab Spring of 2011 was interpreted by them in an antirevolutionary, Groenian way. <br />
Two aspects of the French Revolution in particular were important for the Dutch orthodox-protestant parties: 1) The fact that the French Revolution had a secular fundament, that was rooted in unbelief. 2) The fact that the French Revolution resulted in tyranny, and that majority rule is a dangerous threat for Christians. The first aspect has everything to do with the ambition of Dutch orthodox-protestant parties to establish a Christian State, the dream of these parties to dominate the political theatre. The second aspect however has everything to do with the greatest fear of these parties, to be subjected to marginalization and persecution by a hostile society, and perhaps a hostile government. <br />
It is still difficult for the orthodox-protestant parties to accept liberal democracy, because their minority opinions often conflict with mainstream opinions in the Netherlands, which are liberal and secular. <br />
<br />
<br />
<br />
<i>About Klei<br />
Ewout Klei (1981) is specialized in political and religious history. He wrote his master thesis about the Dutch politician Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784). This advocate of the American struggle for Independence and leader of the Dutch patriot movement deeply inspired the populist politician Pim Fortuyn (1948-2002). In 2011 Klei finished his Ph.D.-thesis about the Reformed Political Alliance, a small conservative Christian party in the Netherlands, with little political power but influenced the Dutch political history in its own way.<br />
</i><br />Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-78988001847456202182012-07-26T17:31:00.000+02:002012-07-26T18:32:48.088+02:00Sekspartij<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://www.hpdetijd.nl/wp-content/uploads/2012/07/vsp.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="183" width="120" src="http://www.hpdetijd.nl/wp-content/uploads/2012/07/vsp.jpg" /></a></div><i>Door: Ewout Klei</i><br />
<br />
Het Gereformeerd Politiek Verbond maakte tijdens de verkiezingscampagne van 1994 veel gebruik van de schaakmetafoor. De kleine partij vatte het politieke spel op als een denksport en zag zichzelf als een kleine maar krachtige pion op het politieke schaakbord. Door zich als pion te presenteren plaatste de partij zichzelf echter meteen in de marge, en mede hierdoor won het GPV er geen zetel extra bij. De schaakmetafoor werd bovendien niet door iedereen begrepen. Volgens een apocrief verhaal liep een kind rond in een levensgrote GPV-pion door het Utrechtse winkelcentrum Hoog Catharijne, zonder dat buitenstaander door hadden wat hier nou precies mee werd bedoeld. Zelfs Remi in <i>Alleen op de wereld</i> had zich nooit zo eenzaam gevoeld. <br />
De schaakmetafoor is dus niet zo succesvol. Als journalisten het over politiek schrijven, maken ze dikwijls gebruik van de voetbalmetafoor, want net als politiek is voetbal oorlog. Politici scoren (al dan niet in eigen doel), staan soms buitenspel en maken soms een grove overtreding (met een gele of rode kaart tot gevolg). Verder is een partijcongres een bijeenkomst van de fans van de club (met sjaaltjes, grote televisieschermen en voldoende alcohol) en de speech van partijleider op dit evenement wordt een thuiswedstrijd genoemd. <br />
Een andere metafoor, die eigenlijk zelden wordt gebruikt, is de seksmetafoor. Nederland is namelijk geen vrijgevochten land, maar eigenlijk zijn we nog steeds heel preuts. De Vrije Seks Partij (afgekort VSP, niet te verwarren met het nieuwste boek van Leon de Winter, dat heet VSV) slaagde er niet in, om in de Kamer en zelfs niet in de gemeenteraad van Amsterdam te komen. Over deze partij schreef journalist Roelof Bouwman vandaag in <a href="http://www.hpdetijd.nl/2012-07-26/bijzondere-politieke-partijen-in-nederland/">HP de Tijd</a>: <br />
<br />
<i>‘Gratis pillen en condooms voor het volk’, ‘pornografie vrij’, ‘vrije seks voor gevangenen’ en ‘meer nudistenkampen’: zomaar wat hoogtepunten (niet dubbelzinnig bedoeld) uit het partijprogramma van de Vrije Seks Partij. Het project werd gesponsord door pornopionier Peter Muller, die zo extra publiciteit probeerde te genereren voor zijn blotemeidenblad Candy. Toen ‘zelfs’ Amsterdam bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1970 niets in de VSP bleek te zien, viel het doek. Hans Hofman, destijds lijsttrekker (niet dubbelzinnig bedoeld), zou later bekendheid krijgen als persfotograaf.</i><br />
<br />
De poging van de VSP om zich te nestelen was dus onvruchtbaar gebleken. Een heroprichting van deze partij is mogelijk, maar door vaker seksmetaforen te gebruiken, kunnen we de erfenis van de VSP misschien beter hoog houden. Inspiratie is volop aanwezig: als de ene partij de andere partij laat vallen als coalitiepartner, is dat straks vreemdgaan. Als politici in interviews opeens positief zijn over een andere partij noemen we dat baltsgedrag, en als het verkiezingsprogramma er pico bello uitziet, dan schrijven we: hier kunnen andere partijen nog een puntje aan zuigen. Het gebruik van seksmetaforen maakt politiek spannender. Nieuwe groepen worden zo ook bij het spel betrokken. <br />
Er kleeft echter wel één groot risico aan. Door de seksualisering van de politiek, kan de seksualiteit gepolitiseerd worden. Toen de Italiaanse politieke filosoof Nicóllo Machiavelli sprak over virtu (deugd en wilskracht, door Machiavelli geassocieerd met mannelijkheid) die fortuna (voorspoed en welvaart, door Machiavelli geassocieerd met vrouwelijkheid) moest bedwingen, bedoelde hij niet alleen dat krachtdadig politiek handelen de enige sleutel was tot succes, maar ook dat de man de vrouw moest onderwerpen, omdat de vrouw dat in zijn verbeelding eigenlijk graag wilde. Het feminisme was duidelijk nog niet uitgevonden in die tijd. De double entendre van woorden kan ook vice versa werken. Een vrijpartij wordt een stuk minder gezellig, als je opeens moet denken aan een politieke partij, in het ergste geval aan de Partij voor de Vrijheid van Geert Wilders. <br />
Ten slotte, mocht de seksmetafoor om bovenstaande tegenwerpingen of om andere redenen volgens u toch te ver gaan, dan kunnen we als alternatief ook de piratenmetafoor gebruiken. Als een politicus geen goede visie heeft dan zeggen we: ‘Hij heeft een lapje voor zijn oog’. Backbenchers heten voortaan papegaaien en politieke issues zoals ‘islam’ of ‘Europa’ kun je enteren. <br />
<br />
Argh! <br />
<br />
<br />Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-78270349733782817912012-07-23T18:48:00.000+02:002012-07-23T20:09:11.830+02:00De ‘seculiere staat’ in tien vragen en antwoorden<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuWFxzvfKXUJsP9tQzp_fx_SWtSfeLKfsxC0d2lvVIeA9OBNCTYt50zv8Qnhyphenhyphen00mvePdJ-1vU660nS-vi_0LdQoY5-AthZKvzmpc6a_hQ2aQYv9iZKnIyrGcOQm_SmgGfaxA7d/s1600/In+debat+met+Spruyt.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="134" width="200" src="https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEjuWFxzvfKXUJsP9tQzp_fx_SWtSfeLKfsxC0d2lvVIeA9OBNCTYt50zv8Qnhyphenhyphen00mvePdJ-1vU660nS-vi_0LdQoY5-AthZKvzmpc6a_hQ2aQYv9iZKnIyrGcOQm_SmgGfaxA7d/s200/In+debat+met+Spruyt.jpg" /></a></div><b> Op maandagavond 6 februari 2011 organiseerde het Politiek Café Den Haag in de Haagse Kluis, Plein 20, een debatavond over de ‘seculiere staat’. Als Joop-opiniemaker en ‘godfather’ van de D66-Themawerkgroep Levensbeschouwing en Religie debatteerde ik (op persoonlijke titel) met de conservatieve columnist Bart Jan Spruyt, PvdA-parlementariër Pierre Heijnen, voormalig CDA-prominent Anton Zijderveld en last but not least Hans de Vries, voorzitter van de in 2010 opgerichte Atheïstisch Seculiere Partij (ASP). <br />
In de discussie stonden tien vragen centraal, die ik bij wijze van vingeroefening van te voren had uitgewerkt. Dit is de bewerking van deze uitwerking. </b><br />
<br />
Ewout Klei <br />
<br />
<br />
<b>1. Wat is de definitie van een seculiere staat?</b><br />
Een staat die neutraal is, en de verschillende levensbeschouwingen principieel gelijk behandelt, en ook religieuze mensen niet bevoordeeld ten opzichte van niet-religieuze mensen. <br />
<br />
2<b>2. Hoe zou dit tot uiting kunnen komen in onze huidige maatschappij? </b><br />
Nederland was vroeger een protestantse natie. Protestanten hadden meer rechten dan andersgelovigen. Katholieken, remonstranten, doopsgezinden en joden werden gediscrimineerd. De Bataafse Revolutie van 1795-1798 maakte hier een einde aan, maar begin negentiende eeuw werden deze revolutionaire hervormingen teruggedraaid. Pas in 1853 kregen katholieken gelijke rechten, en pas in 1983 werd de historische band tussen de Nederlandse staat en de Nederlandse Hervormde Kerk definitief doorgesneden. <br />
Hoewel de neutrale staat in Nederland bijna af is, zitten er op dit moment echter nog steeds theocratische restjes in ons staatsbestel. Die moeten worden opgeruimd. <br />
Daarnaast moet de overheid uiterst voorzichtig zijn met betrekking tot religieuze organisaties die overheidssteun willen. Subsidie aan religie is echter niet bij voorbaat fout. Als een religieuze organisatie bijdraagt aan het algemeen nut, kan de overheid dit in principe ondersteunen. Religieuze organisaties die niet bijdragen aan het algemeen nut, en organisaties die discrimineren of een bedreiging zijn voor de volksgezondheid, mogen geen subsidie krijgen. <br />
<br />
<b>3. En op welke manier?</b><br />
Ten aanzien van de theocratische restjes: we moeten af van de bede in de troonrede, het ´God met ons´ op de Euro, het feit dat de koningin een kersttoespraak houdt, het verbod op ´smadelijke godslastering´, het feit dat in veel gemeenten de winkels op zondag vaak gesloten moeten blijven en dat Nederland alleen christelijke feestdagen erkent. <br />
Ten aanzien van de religieuze organisaties: het is niet erg als de overheid ook financieel zorg draagt voor monumentale gebedshuizen (kerken, moskeeën, synagogen, tempels enzovoort) die een grote culturele en historische waarde hebben. In zekere zin zijn die gebouwen van ons allemaal. Ze dragen bij aan het algemeen nut. <br />
Vanzelfsprekend krijgen organisaties die gericht zijn op evangelisatie geen subsidie, omdat zij niet bijdragen aan het algemeen nut.<br />
Ingewikkelder wordt het bij organisaties die zeggen zich te richten op het algemeen nut, maar een exclusief toelatingsbeleid hanteren. Youth for Christ doet veel goed werk voor jongeren, ook voor niet-christelijke jongeren, maar de organisatie neemt alleen christenen als jongerenwerkers aan. Dat is tot daar aan toe, maar in het Amsterdamse stadsdeel De Baarsjes was Youth for Christ bovendien de enige organisatie die voor de gemeente jongerenwerk mocht doen. Het is daarom een goede zaak, dat de stadsdeelraad uiteindelijk het contract met Youth for Christ heeft opgezegd. <br />
Daarnaast bestaan er organisaties, die zeggen zich te richten op het algemeen nut, maar in werkelijkheid het tegenovergestelde doen. De evangelische organisatie Different, die homo’s wil ‘veranderen’ (vroeger heette dit ‘genezen’ maar dat zo durft de organisatie haar praktijk tegenwoordig niet meer te noemen), is daar het duidelijkste voorbeeld van. Er mag geen cent overheidssubsidie naar zulke organisaties gaan. Daarnaast is het de vraag, of de staat zo´n organisatie eigenlijk wel moet tolereren. <br />
Het gevaar bestaat natuurlijk, dat voorstanders van de seculiere staat zelf een kruistocht beginnen, een secularistische wel te verstaan. De Britse lobbygroep The National Secular Society spant dure rechtszaken tegen religieuzen aan, onder andere om het ambtsgebed te verbieden. Hoewel het ambtsgebed ingaat tegen de scheiding van kerk en staat en derhalve afgeschaft dient te worden, kan dit geld in deze tijden wel aan nuttigere dingen worden besteed, bijvoorbeeld aan armoedebestrijding, ontwikkelingshulp, subsidie aan wetenschap en kunst enzovoort. Secularisme betekent namelijk ook, dat het doel niet de middelen heiligt. Zo’n houding past seculieren niet, maar fundamentalisten. <br />
<br />
<b>4. Bedreigt een seculiere samenleving de godsdienstvrijheid?</b><br />
Nee. Seculier is niet hetzelfde als antireligieus. In voormalige communistische landen mochten christenen en moslims hun geloof vaak niet in vrijheid beleven. In een seculiere staat is er voor alle gelovigen en ongelovigen dezelfde ruimte. Fundamentalistische gelovigen zien dit natuurlijk anders. Zij willen een voorkeursbehandeling. Voor hun betekent godsdienstvrijheid absolute vrijheid voor de eigen groep, om andersdenkenden te discrimineren. <br />
De seculiere staat verdedigt de vrijheid van godsdienst (freedom of religion) en de vrijheid om helemaal niet gelovig te zijn (freedom from religion). Niet iedereen is per slot van rekening religieus. <br />
<br />
<b>5. Is een christelijke staat te vergelijken met een islamitische staat qua legitimiteit?</b><br />
Ja. Een christelijke staat en een islamitische staat gaan allebei uit van de gedachte, dat niet de democratie en de rechten van de mens bepalend zijn, maar de wil van God/Allah. Voorstellen waar wel een meerderheid voor te vinden is, maar die niet in overeenstemming zijn met de wil van God/Allah, mogen van een religieuze staat nooit wet worden. De wet moet altijd in overeenstemming zijn met de wil van God/Allah. <br />
Een christelijke of islamitische staat geeft christenen respectievelijk moslims meer politieke rechten, dan andersdenkenden. De islamitische mensenrechten stellen, dat de Sharia boven alles gaat. In veel moslimlanden, worden levensbeschouwelijke minderheden (christenen, aanhangers van het Bahaigeloof, aanhangers van Zarathustra, Ahmaddiya-moslims, openlijke atheïsten) gediscrimineerd en soms zelfs vervolgd. <br />
De Staatkundig-Gereformeerde Partij op haar beurt houdt vast aan de oude tekst van artikel 36 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis, waarin staat dat het de taak van de overheid is “om te weren en uit te roeien alle afgoderij en valsen godsdienst, om het rijk des antichrists te gronde te werpen”. De SGP is niet voor vervolging van andersdenkenden, maar vindt wel dat zij hun overtuiging niet al te openlijk mogen belijden. Vroeger was de partij voor verbod op katholieke processies (in 1983 is dit verbod pas ingetrokken), tegenwoordig wil de partij een verbod op de bouw van islamitische minaretten.<br />
De SGP-staat is een utopie, maar in Hongarije lijkt een christelijke staat realiteit geworden te zijn. Hongarije heeft een christelijk-conservatieve regering, met een christelijk-conservatieve grondwet, waarin andersdenkende minderheden minder rechten hebben. De regering erkent alleen nog maar de orthodox-christelijke en orthodox-joodse gemeenschappen, niet de islamitische, boeddhistische, vrijzinnige, humanistische en andere gemeenschappen. Ook worden openbare scholen opeens christelijk, en worden leerlingen gedwongen om aan godsdienstoefeningen mee te doen (Lajos Mojar op de meeting van The European Parliament Platform for Secularism in Politics). <br />
Volgens hoofdredacteur Mariska Orbán (what’s in a name?) van het Katholiek Nieuwsblad is men zo kritisch op Hongarije, omdat de regering christelijk en conservatief is. De kritiek op Orbán komt echter van onafhankelijke instanties. De Europese Commissie is een officiële inbreukprocedure gestart tegen de aantasting van de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht, constitutioneel experts van de Raad van Europa hebben kritiek op de Grondwet en de manier waarop die in razend tempo door het parlement is gedrukt, de OESO ten slotte hekelt de beperking van de persvrijheid. <br />
<br />
<b>6. Kan een staat in absolute zin neutraal zijn? </b><br />
Nee. Absolute neutraliteit is absoluut onmogelijk. We zijn mensen en we zijn altijd een beetje subjectief. De wetenschap is ook niet 100% neutraal. We moeten in de politiek, net als in de wetenschap, wel streven naar neutraliteit, omdat we anders zijn overgeleverd aan willekeur.<br />
GroenLinks-ideoloog Dick Pels heeft het streven naar neutraliteit opgegeven. Volgens hem is absolute neutraliteit onmogelijk en hoort een beroep op de absolute waarheid niet in het politieke discours thuis. De kracht van de democratie, is de kracht van het relativeren. Omdat relativisme volgens Pels beter is dan het absolutisme, pleit hij voor een ‘absolutistisch relativisme’ en een niet-neutrale staat die het ‘vrijzinnig paternalisme’ uitdraagt. Met dit laatste bedoelt Pels een relativistische vrijzinnigheid, die door de overheid met zachte dwang aan de absolutistische orthodoxe gelovigen moet worden opgelegd. <br />
Hoewel ik de intenties van Pels begrijp en tot op zekere hoogte ook wel deel, ben ik toch een beetje voorzichtiger. Woorden als paternalisme en absolutisme roepen bij mij een sterke weerzin op, ook als ze door Pels worden verbonden met begrippen die eigenlijk het tegengestelde inhouden, vrijzinnigheid en relativisme. Ik denk dat een overheid moet streven naar neutraliteit, ook als zoiets als de absolute neutraliteit en de absolute waarheid niet bestaan. De overheid moet een beetje voorzichtig zoeken, in plaats van te kiezen voor de gemakkelijke weg van de vrijzinnig-paternalistische willekeur. Zo’n staat vertoont, net als een christelijke of islamitische staat, theocratische en totalitaire trekjes. Maar wellicht ben ik ook te veel D66’er, dat ik op mijn hoede ben voor ideologieën, ook al noemen deze zichzelf vrijzinnig. <br />
<br />
<b>7. Waar ligt de scheiding van de seculiere staat?</b><br />
- Samenleving versus religieuze gemeenschappen<br />
- Religieuze symbolen (hoofddoeken in publieke functies maar ook het dragen van andere zichtbare religieuze uitingen)<br />
Het antwoord op deze vraag is heel lastig. Mensen hebben aan de ene kant het recht om hun geloof op hun manier te uiten, ook als groep, maar aan de andere kant moet de overheid discriminatie tegengaan. De overheid is inderdaad niet neutraal als bijzonder religieus onderwijs gesubsidieerd wordt, al helemaal niet als er op dit onderwijs geleerd wordt dat homoseksualiteit een zonde is, en dat de evolutietheorie ‘maar een theorie’ is. Het niet-subsidiëren van zulke scholen is beter. Op een openbare school krijgt iedereen dezelfde kans, ongeacht iemands godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras, geslacht of wat dan ook. Religieuze scholen verbieden gaat echter te ver. Dit kan alleen als een school het al te bont maakt, bijvoorbeeld als Jodenhaat of homohaat er openlijk worden gepropageerd. <br />
Ten aanzien van religieuze symbolen: religieuze symbolen: openbare instellingen en overheidsinstellingen dienen neutraliteit uit te stralen. De vraag is echter of een rechter of ambtenaar van de burgerlijke stand die een hoofddoek, kruisje of een tulband draagt, per se onpartijdig is. Het is in de eerste plaats een persoonlijke keus, die we moeten respecteren. Het is wat anders als er in het gerechtsgebouw of in een openbare school een kruis hangt, zoals in veel katholieke landen het geval is, of als ambtenaar van de burgerlijke stand weigert om homo’s te huwen en dus weigert de wet uit te voeren. Dan is de overheid partijdig.<br />
Het boerkaverbod is heel lastig. Aan de ene kant is het symboolwetgeving, puur ingegeven om de islamofobe PVV te pleasen. Aan de andere kant, de boerka zoals vrouwen die dragen in Afghanistan en Pakistan, is zelf ook een symbool van fundamentalisme en seksuele vernedering van de vrouw. De actie van twee quasi-feministen van GroenLinks, Karin Dekker en Ineke van Gent, die uit protest tegen het boerkaverbod een boerka aan wilden trekken, is om die reden een klap in het gezicht van alle islamitische vrouwen die onderdrukt worden. Toch is een boerkaverbod onwenselijk, want vrouwen ‘zeggen’ dat ze dit ‘vrijwillig’ aantrekken. Hoewel je misschien kan denken dat dit onzin is en het hoogstwaarschijnlijk onzin is, valt dit niet hard te maken. . <br />
Ten aanzien van het vrouwenstandpunt van de SGP speelt er weer iets anders: daar bestaat een officieel verbod voor vrouwen om verkozen te worden. <br />
<br />
<b>8. Is de zorg om het vrouwenstandpunt van de SGP terecht, of is men alleen bang voor de veel strengere regels van een eventuele islamitische partij in de toekomst?</b><br />
Allereerst: die islamitische partij komt er niet. Er zijn wel een paar pogingen gedaan om een landelijke partij uit de grond te stampen (de Arabisch Europese Liga, de Nederlandse Moslimpartij en de IslamDemocraten), maar deze zijn mislukt omdat er geen draagvlak voor is. De meeste moslims in Nederland stemmen op seculiere partijen die voor hun belangen op komen, in het bijzonder de Partij van de Arbeid is populair bij het moslimelectoraat. <br />
Het vrouwenstandpunt van de SGP is in strijd met het VN-vrouwenverdrag. Een partij als de SGP is in andere Europese landen bovendien ondenkbaar. De Tories in Groot-Brittannië wilden niet met de SGP samenwerken in een nieuw te vormen conservatieve Europese partij, vanwege het vrouwenstandpunt van de partij. In een democratie heeft iedereen recht op vertegenwoordiging. De SGP misgunt vrouwen dat recht. <br />
Bij de SGP wordt de soep misschien wel niet zo heet gegeten, als ze wordt opgediend. Het is ten eerste de vraag of SGP-vrouwen zich wel kandidaat stellen, ten tweede is het de vraag of ze wel op de lijst komen, en ten derde is het de vraag of ze wel worden gekozen. Het Gereformeerd Politiek Verbond, dat van 1948 tot 2003 heeft bestaan, had in tegenstelling tot de SGP geen formele bezwaren tegen vrouwen in de politiek. Toch duurde het tot ver in de jaren tachtig voordat de partij vrouwelijke bestuursleden kreeg, kreeg de partij pas in de jaren negentig vrouwelijke vertegenwoordigers, en heeft de kleine partij ten slotte nooit een vrouwelijk Kamerlid gekend. Een vrouwelijke SGP-parlementariër? Ik zie het de komende decennia nog niet gebeuren.<br />
<br />
<b>9. Moet artikel 6 uit de grondwet geschrapt worden?</b><br />
VVD-Kamerlid Jeanine-Hennis Plasschaert heeft hier voor gepleit in het geruchtmakende interview met haar van journalist Kustaw Bessems. Volgens haar kon artikel 6, de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging, worden geschrapt, omdat deze vrijheid eigenlijk al was besloten in artikel 7, de vrijheid van meningsuiting. Het is een slecht pleidooi. Eén voorbeeld: Het dragen van een hoofddoek, veel moslimvrouwen beschouwen dit als een religieuze plicht, kan op deze manier gemakkelijker worden verboden door overheden en werkgevers, met als gevolg dat veel moslimvrouwen moeilijker een baan kunnen krijgen. <br />
De vrijheid van godsdienst en levensovertuiging leidt in de praktijk tot bevoordeling van gelovigen. Dit blijkt duidelijk uit het volgende voorbeeld. In 1998 werd de Nederlandse politicus Leen van Dijke, lid van de Reformatorische Politieke Federatie (een politieke partij die in 2000 in de ChristenUnie opging) veroordeeld tot een boete van 300 gulden vanwege beledigende uitlatingen over homoseksuelen. Hij had in een interview in 1996 gezegd praktiserende homoseksuelen vergeleken met dieven. In de rechtbank verdedigde Van Dijke zich door zich te beroepen op de fundamentele rechten van vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting. Van Dijke ging in beroep en in 2001 werd hij vrijgesproken door de Hoge Raad. Omdat Van Dijke zijn uitlatingen baseerde op zijn religieuze overtuiging mocht hij deze doen. Had hij zich alleen op de vrijheid van meningsuiting beroepen, dan zou hij veroordeeld zijn. Dit voorbeeld roept de vraag op of mensen die zich beroepen op de vrijheid van religie inderdaad meer uitingsvrijheid hebben dan mensen zonder religie, en als dat het geval is, of dat gerechtvaardigd is.<br />
Ten slotte zouden we ook wat kunnen leren van de Verenigde Staten, waar de vrijheid van godsdienst en de vrijheid van meningsuiting niet als aparte grondrechten worden genoemd, maar allebei in het eerste amendement staan. <br />
<br />
<br />
<b>10. Is het onderwerp kerk, staat, geloofsvrijheid niet te belangrijk om aan politici voor te leggen? </b><br />
Nee. Dominees en imams laten zich dikwijls uit over de politiek, dus politici mogen ook hun zegje over religie doen.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-36282215097636316942012-07-23T18:29:00.001+02:002012-07-23T18:29:31.104+02:00<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
Recensie: Religion and the public order of the European Union<br />
juli 21, 2012<br />
Religion and the public order of the European Union is een interessante studie naar het verband tussen godsdienst en politiek in de landen van de Europese Unie, en in het algemeen in de Europese Unie. McCrea vermijdt gemakkelijke simplificaties en geeft een genuanceerd antwoord op een complex vraagstuk.<br />
<br />
Onder de 27 Lidstaten van de Europese Unie is er geen consensus aan wat de beste regeling tussen Kerk en Staat zou moeten zijn. Hoewel alle landen van de Unie democratieën zijn, zijn zij verdeeld over deze vraag. Sommige landen hebben een Staatskerk. De Lutherse Kerk is de officiële staatskerk van Denemarken, en de Griekse grondwet ziet de Orthodoxe Kerk als de heersende godsdienst van Griekenland. Sommige landen hebben een pluralistisch model. Nederland heeft geen staatskerk, maar het bijzonder religieus onderwijs heeft dezelfde rechten zoals openbaar onderwijs en wordt bovendien financieel gelijkberechtigd. Ten slotte zijn er ook landen die een strikt seculier beleid voeren. In Frankrijk heeft godsdienst geen invloed op openbare instellingen. Het dragen van een hoofddoek is op openbare scholen niet toegestaan.<br />
<br />
Volgens McCrea hebben twee tradities grote invloed op het huidige beleid van de Europese Unie ten aanzien van religie. Enerzijds is er de traditie van het secularisme. Dankzij het humanisme, de Verlichting, de Franse Revolutie en de secularisatie is Europa het meest geseculariseerde continent van de wereld. Aan de andere kant is de christelijke traditie van Europa nog steeds zeer invloedrijk. Ondanks het feit dat het Christendom zijn overheersende positie in Europa heeft verloren, koesteren vele lidstaten van de Unie hun christelijke tradities. Het christendom blijft een rol van betekenis spelen in nationale identiteit van sommige landen (de eerder genoemde staatskerken, maar ook de nationale vlaggen van sommige landen, waarin het christelijke kruis is verwerkt). Voorts heeft de Rooms-katholieke Kerk zijn politieke ambities niet opgegeven. De kerk roert zich vooral op het gebied van de ´kleine moraal´ (zoals euthanasie, abortus en homoseksualiteit). Ten slotte heeft het christelijk geloof veel invloed op nationale onderwijssystemen en op de gezondheidszorgvoorziening.<br />
<br />
In de studie van McCrea wordt veel aandacht gegeven aan de gepolariseerde discussie in 2003 over de preambule van de Europese grondwet. In het eerste ontwerp van deze preambule was er geen verwijzing naar of God of christendom als bron van het culturele erfgoed van Europa. Er werd alleen in algemene termen naar religie verwezen. De Griekse en Romeinse beschavingen en de Verlichting daarentegen werden wel expliciet genoemd. Sommige landen en godsdienstige organisaties daarom waren zeer kritisch over dit eerste ontwerp. In de definitieve versie werden de verwijzingen naar Griekenland, Rome en de Verlichting geschrapt. Conservatieve christenen en sommige radicale secularisten bleven echter ontevreden, de laatstgenoemden omdat het definitieve ontwerp nog steeds een algemeen geformuleerde verwijzing naar de religieuze bronnen van Europa bevatte.<br />
<br />
McCrea maakt een zeer interessante observatie ten aanzien van het selectieve gebruik van het secularisme-argument bij sommige Europese wetgeving. Sommige wetgevers zijn zeer bezorgd over de islam en ´islamisering´. Het heeft er weg van dat deze seculiere wetgeving alleen tegen de moslimbevolking is gericht. Het centrum-rechtse kabinet-Balkenende introduceerde in 2006 in Nederland een immigratietoets met een begeleidende video. Immigranten moesten behalve vragen over Nederland ook vragen over de Nederlandse normen beantwoorden. Er werd onder andere gevraagd, of vrouwenbesnijdenis en het slaan van vrouwen toegestaan waren, en hoe men zou reageren op een kussend homopaar. Voorts toonde de educatieve video kussende homo´s en topless vrouwen op het strand. Het vermoeden bij velen, dat deze immigratietoets eigenlijk tegen moslims was gericht, werd versterkt door het feit dat immigranten uit Westerse landen (uit de Verenigde Staten, Canada, Australië en Nieuw Zeeland) vrijgesteld waren voor de toets. Progressieve politici en opinieleiders waren natuurlijk zeer kritisch.<br />
<br />
De Nederlandse benadering heeft zeer veel invloed op de politiek van andere Europese landen. De Duitse deelstaten Baden-Würtemmberg en Hesse introduceerden soortgelijke immigratietoetsen. Beide toetsen concentreerden zich op kwesties die bijzonder relevant werden geacht voor moslims, zoals vragen over 11 september, Israël en de Holocaust. Progressieve politici waren kritisch over deze toetsen. Volker Beck, een lid van de Duitse Grünen, zei dat minister van Binnenlandse Zaken van Baden-Würtemmberg, een conservatieve christendemocraat, vanwege zijn antihomobeleid zelf waarschijnlijk voor de toets zou zakken. Bovendien, en dit is heel opmerkelijk, gaf de deelstaatoverheid van Baden-Würtemmberg openlijk toe dat het nieuwe immigratiebeleid tegen moslims was gericht.<br />
<br />
De Europese Unie en zijn lidstaten zijn minder seculier in hun benadering als het om het christendom gaat. Dit bleek zeer duidelijk uit het Lautsi arrest. Aanvankelijk besliste het Europese Hof van Rechten van de Mens dat de verplichte vertoning van kruisbeelden in Italiaans staatsscholen de rechten van niet-godsdienstige ouders schond. In 2011 echter werd dit besluit in hoger beroep verworpen. De lidstaten hebben het recht hun christelijke tradities te behouden. De islam, als ‘vreemde’ godsdienst, heeft in Europa blijkbaar minder rechten.<br />
<br />
McCrea is een principieel voorstander van de gelijke behandeling van de verschillende godsdiensten. Hij verzet zich daarom tegen die wetgeving die (feitelijk) een onderscheid maakt tussen islam en christendom. Anderzijds verzet McCrea zich tegen een radicaal secularisme omdat religie (met inbegrip van het christendom) heeft bijgedragen aan de culturele identiteit van Europa. De genuanceerde benadering van McCrea stemt tot nadenken. Zijn studie is aan te bevelen voor iedereen die geïnteresseerd is in de vraag, hoe geloof en politiek zich tot elkaar moeten verhouden.<br />
<br />
Ewout Klei<br />
<br />
Na.v.: Ronan McCrea, Religion and the public order of the European Union. Oxford University Press. 2010. ISBN 9780199595358.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-62613647358664729552012-07-23T18:27:00.000+02:002012-07-23T18:27:38.223+02:00The need for secularism in the countries of former Yugoslavia<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div>The need for secularism in the countries of former Yugoslavia<br />
juli 17, 2012<br />
The first International Conference of Liberals “Secularism and civic emancipation in The South East Europe” was held on 6, 7 and 8 July in Becici-Budva, Montenegro. This conference was organized by the Liberal Party of Montenegro under the auspices of Democrats 66 (D66) and the Liberal South East Europe Netwerk (LIBSEEN). Different speakers from different countries talked about the need for secularism in the Balkans’ nations and exchanged experiences.<br />
<br />
A major topic on this conference was religious nationalism. When religion blends with nationalism, it becomes a dangerous mix. The Yugoslav Wars of the 1990s were encouraged by abuse of religions’ misinterpretations. The Serbian Orthodox Church is inextricably linked with Serbian national identity, and many of its clergy supported the wars. Liberal parties in the countries of former Yugoslavia want to devote themselves towards the emancipation of the new civil oriented generations, that will drag out the region of the existent divisions. Secularism (separation between church and state and equal treatment) is the only way to overcome religious and ethnic differences within one society or between societies and states.<br />
<br />
Another major topic was religious education. In Croatia public schools have religious classes where they teach the doctrine of the Roman Catholic Church. Despite the fact that religious classes are not mandatory many pupils follow these classes due to social pressure. Non-Catholics (Christians from other denominations, Muslims, Atheists and Agnosts) are discriminated. According to the liberal parties, religion is to remain within the religious communities and therefore outside the public (educational) institutions. <br />
<br />
Finally, it is worth repeating that a plea for secularism is not a plea against religion. For example, when a liberal politician votes against subsidy for an Islamic centre, he is not automatically an islamophobe. Secularist politicians therefore should be very careful of conservative religious framing of the debate, which denounce secularism as an anti-religious policy. The secularist plea for the separation between church and state and for equal treatment for everyone is in fact beneficial for all religious minorities, and for the religious freedom of individuals. <br />
<br />
The conference strengthened my conviction, that liberals in Europe have to fight against religious nationalism, theocratic elements in national constitutions, religiously motivated discrimination and conservative religious framing of the debate. This struggle is for the freedom of religion and the freedom from religion.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-18976160992796893642012-07-23T18:25:00.005+02:002012-07-23T18:25:59.983+02:00<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
Joost Niemoller is extreem-rechts<br />
juli 12, 2012<br />
Door: Ewout Klei<br />
<br />
Nederland heeft vandaag de dag een aantal nieuwe taboes. Je mag tegenwoordig mensen niet meer extreem-rechts noemen, behalve als het echte neonazi’s zijn (met echte hakenkruizen en Hitlergroeten enzo). Geert Wilders maar ook de opiniewebsite De Dagelijkse Standaard komen dankzij dit taboe er altijd maar weer mee weg. Ze hoeven geen verantwoording af te leggen van hun extreme meningen, die toevallig ook nog eens rechts zijn. Als iemand kritiek heeft, dan is dit ‘demoniseren’ of een ‘Godwin’. Lekker makkelijk.<br />
<br />
Om heel eerlijk te zijn, ik maak mij de laatste tijd helemaal niet zo druk meer over Geert Wilders. Dit laat ik liever over aan de streetfighters van links Nederland, René Danen en Peter Breedveld. Dat een aantal PVV-Kamerleden opstapte vond ik zeer vermakelijk, maar niet echt wereldnieuws. Het PVV-verkiezingsprogramma vond ik ook niet opzienbarend. Het was net als het programma van 2010 weer geschreven in een provocerend proza en was bovendien voor 50% toch niet uitvoerbaar (aldus Wilders zelf in de achterkamertjes). Ook de jeremiades van Neêrlands meest verzuurde opiniewebsite, De Dagelijkse Standaard dus, doen bij mij het bloed nog zelden koken. Ik ben misschien enigszins flegmatisch geworden. Maar misschien ligt het ook wel aan de komkommertijd.<br />
<br />
Om een lang verhaal dat een beetje flauw begint te worden kort te maken, vanochtend was ik dus eindelijk weer eens echt boos. Deze keer vanwege een zeer suggestief schrijfsel van Joost Niemoller (ja, hij weer) op De Dagelijkse Standaard. In het artikel met de schreeuwende kop ‘Het wordt weer matten met moslims in Berlijn’ (toegegeven, ‘matten met moslims’ allitereert wel mooi) schrijft Niemoller over het anti-islamclubje Pro-Deutschland. Dit extreem-rechtse stadscommando (mijn woorden, natuurlijk niet die van Niemoller) is uit op ruzie. Pro-Deutschland wil namelijk in een Turkse wijk in Berlijn gaan demonstreren met de Mohammedcartoon van Kurt Westergaart, met als doel dat de vlam in de pan slaat en er rassenrellen (wederom mijn woorden) komen.<br />
<br />
Niemoller beschouwt Pro-Deutschland een beetje als een dappere Gideonsbende, en denkt dat juist de ‘anti-fascistische groepen’ (deze aanhalingstekens zijn van Niemoller) voor geweld zullen zorgen, want zij zouden het op de politie hebben voorzien. Ook puriteinse moslims, de vermaledijde salafisten, zijn volgens Niemoller uiteraard uit op geweld. In Bonn was er een incident waarbij een agent die door een salafist werd doodgestoken. Ergo: als het uitloopt op rellen, dan zijn linkse anarchisten en de moslims hier verantwoordelijk voor. Vaderlandslievende Duitsers houden zich daarentegen verre van geweld, als we 1870-1871, 1914-1918 en 1933-1945 even buiten beschouwing laten (mijn woorden).<br />
<br />
Natuurlijk, Niemoller roept zelf natuurlijk niet op tot geweld, maar hij lijkt een escalatie die uitloopt op geweld wel toe te juichen. Daarom is zijn ronkende reportage ook zo eng, en daarom ben ik ook echt weer boos deze keer.<br />
<br />
Het allerengste is echter, dat Joost Niemoller het (volgens mij) allemaal bloedserieus meent. Als Columnist Theodor Holman zegt dat hij Anders Breivik begrijpt, probeert hij zo veel mogelijk mensen naar zijn toneelvoorstelling in De Balie te krijgen. Holman is een lul (excusez le mot), maar niet meer dan dat. Niemoller en ook sommige andere auteurs van De Dagelijkse Standaard daarentegen zijn net als de salafisten ware gelovigen. Zij denken volgens mij echt dat het vitriool dat hun pennen komt de enige waarheid en weg tot het heil is, de weg naar Utopia, het Nieuwe Jeruzalem, Welthauptstadt Germania.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-57149808031716053122012-07-23T18:24:00.000+02:002012-07-23T18:24:02.864+02:00The French Revolution and Freedom of Religion the Netherlands<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<br />
juli 10, 2012<br />
My paper for the 1st International Conference of Liberals ”Secularism and civic emancipation in The South East Europe”<br />
July, 6th – 8th 2012 Hotel “Queen of Montenegro”<br />
-‐<br />
Becici-Budva, Montenegro. <br />
<br />
Regional Conference of the LIBSEEN member-‐parties organized by the Liberal Party of Montenegro under auspices<br />
of the Dutch social-liberal D66 party and the Liberal network LIBSEEN.<br />
<br />
<br />
<br />
Ladies and gentlemen,<br />
<br />
First, I want to thank you for your invitation to speak here for this audience. I hope you can learn something from me, but I hope I learn much from you too.<br />
<br />
My name is Ewout Klei. I am a member of the Dutch political party Democrats 66. Together with Patrick Bijvoet and Anita van Rootselaar I am a board member of the D66-platform about philosophy and religion, an initiative of Amsterdam-centre council member Thijs Kleinpaste and myself. The platform provides input to the national D66 representatives, organizes debates and discusses the role of religion in society. One of our main goals is to make the political position of D66 on religious topics and secularism in general more profound.<br />
<br />
Our platform has a national and a European focus. On the national level, we have been busy with a number of topics, such as 1) religious slaughter, 2) discrimination of homosexuals and/or women by religious organizations and 3) circumcision and female genital mutilation (the Dutch word for female genital mutilation, “vrouwenbesnijdenis” (female circumcision) is more friendly towards religion). We have established good contacts with various platforms, for example Femmes4Freedom who fight against discrimination of women in some strictly orthodox religious circles. <br />
<br />
On the European level, we are very concerned about the new constitution of Hungary and the discrimination of religious minorities and non-believers in that country. We have also established contacts with other secular platforms, such as The National Secular Society in the United Kingdom, Catholics for Choice, The European Humanist Federation, La Association Européenne de la Pensée Libre and the European Parliament Platform for Secularism in Politics (EPPSP). The EPPSP is founded by Sophie in ‘t Veld, Member of the European Parliament for D66.<br />
<br />
For D66, the separation between church and state is very important. We are against state religions and positive discrimination of religion. All world-views and religions should be treated equally and individuals must have a free choice. We defend both the freedom of religion as well as the freedom from religion.<br />
<br />
The separation between church and state is a fruit of the French Revolution of 1789. Before the French Revolution, in France and in the Netherlands there was a state religion. The catholic kingdom of France discriminated protestants and Jews, and the Calvinist Dutch Republic discriminated Catholics, protestant dissenters and Jews. There was no freedom of religion. In the Declaration of the Rights of Man and of the Citizen, the National Constituent Assembly Of France asserted some fundamental principles. I will read some articles of this important Declaration now:<br />
<br />
Article 4. Liberty consists in the freedom to do everything which injures no one else; hence the exercise of the natural rights of each man has no limits except those which assure to the other members of the society the enjoyment of the same rights. These limits can only be determined by law.<br />
<br />
Article 5. Law can only prohibit such actions as are hurtful to society. Nothing may be prevented which is not forbidden by law, and no one may be forced to do anything not provided for by law.<br />
<br />
Article 6. Law is the expression of the general will. Every citizen has a right to participate personally, or through his representative, in its foundation. It must be the same for all, whether it protects or punishes. All citizens, being equal in the eyes of the law, are equally eligible to all dignities and to all public positions and occupations, according to their abilities, and without distinction except that of their virtues and talents.<br />
<br />
Article 10. No one shall be disquieted on account of his opinions, including his religious views, provided their manifestation does not disturb the public order established by law.<br />
<br />
Article 11. The free communication of ideas and opinions is one of the most precious of the rights of man. Every citizen may, accordingly, speak, write, and print with freedom, but shall be responsible for such abuses of this freedom as shall be defined by law. <br />
<br />
Freedom of religion is intertwined with the freedom of speech in the Declaration of the Rights of Man and of the Citizen, as we can see in article 10. People can think and communicate their opinions, including their religious views. The freedom of religion is only limited by the law, in case religious manifestations disturb the public order. Religious freedom is not without responsibility. If a person abuses his freedom, he shall be responsible for his actions.<br />
<br />
The Declaration of Rights of Man and of the Citizen focuses strongly on the rule of law. The law is the expression of the general will, the democratic will, and all citizens are treated equally and have the same civil rights. The state is not allowed to reserve public positions and occupations for Catholics or protestants only, which was the practice in France and the Netherlands during the Ancien Régime.<br />
<br />
The French Declaration of Rights of Man and of the Citizen had a strong influence on the Dutch civil rights. In 1796, one year after the French armies invaded the Netherlands and the Batavian Republic was established, church and state became separated. Before 1796, only members of the Dutch Reformed Church were allowed to occupy public positions. Our first National Assembly however had catholic, Jewish and protestant dissenter representatives. However, when emperor Napoleon met his Waterloo at Waterloo and the House of Orange was back in the saddle, these liberal changes were made undone. After 1848 catholics, Jews, protestant dissenters and new groups like atheists finally were emancipated , thanks to the new liberal constitution of Johan Rudolf Thorbecke. <br />
<br />
During the nineteenth century, conservatives fought against the legacy of the French Revolution, and wanted to restore the privileges of the nobility and the church. In the Netherlands, the conservatives were led by Guilliaume (French for William) Groen van Prinsterer, an pious nobleman. In the last years of his life however, Groen realized that it was impossible to reverse all the changes of modernity. He therefore accepted with much pain in his heart the liberal constitution of 1848. His successor, Abraham Kuyper, was a democrat. He was far more enthusiastic about the liberal constitution, and advocated universal male suffrage. His followers, the Christian Democrats, accepted democracy and (sometimes with a little hesitation) the legacy of the French Revolution. The contemporary heirs of Groen however – the Reformed Political Party (de Staatkundig Gereformeerde Partij) and the ChristianUnion – are still antirevolutionary. The Reformed Political Party is very conservative. The party is ambiguous towards democracy and only appeals to the human rights when its self-interest is at stake.<br />
<br />
The current constitution of the Netherlands, is the constitution of 1983. It starts with the famous first article, which states the Equality by the Law and prohibits discrimination: <br />
<br />
All persons in the Netherlands shall be treated equally in equal circumstances. Discrimination on the grounds of religion, belief, political opinion, race, or sex or on any other grounds whatsoever shall not be permitted.<br />
<br />
Article 6 is about the Freedom of Religion:<br />
<br />
Everyone shall have the right to profess freely his religion or belief, either individually or in community with others, without prejudice to his responsibility under the law.<br />
<br />
Article 7 is about the Freedom of Speech:<br />
<br />
No one shall require prior permission to publish thoughts or opinions through the press, without prejudice to the responsibility of every person under the law.<br />
<br />
Importantly, the aforementioned article six of the Dutch 1983 constitution gave the freedom of religion its own separate article. Not only the individual freedom of religion is protected in our current constitution, but the freedom of religious communities is too.<br />
<br />
Most political discussions on religion in the Netherlands are discussions about article 1, 6 and 7 of the constitution. Freedom of Speech and Freedom of Religion on the one hand, and the ban on discrimination on the other hand, can sometimes clash. This is the case in homophobic statements for example.<br />
<br />
In 1998, the Dutch politician Leen van Dijke, member of the Reformatory Political Federation (a political party that in 2000 merged in the ChristianUnion) was condemned to a fine of 300 guilders, because of the offending nature of remarks he made about homosexuals. In an interview in 1996, the MP told that he considered homosexual people who practice their orientation as in the same category as swindlers. In the court session Van Dijke based his defense on the fundamental rights of religion and speech. The court ruled that Van Dijke wrongly tried to avoid a sentence by referring to the freedom of religion and speech. These liberties also have their limits, the court said. Van Dijke appealed however, and in 2001 he was cleared by the High Court. Because Van Dijke´s remarks were based on his religious conviction, he was allowed to make them. If he had only based his defense on the Freedom of Speech, he would have been found guilty. Examples like these lead to the important question whether it is true that people who appeal to the Freedom of Religion indeed have more freedom of speech than people with no religion, and if so whether this is justified. Some liberal Dutch politicians, such as Jeanine Hennis-Plasschaert of the People’s Party for Freedom and Democracy (VVD), want to abolish the Freedom of Religion as a separate right. I myself find this statement a little too radical, but strongly I agree with them that non-believers must have the same civil rights as believers.<br />
<br />
Sometimes Article 23 (the Freedom of Education) plays an important part in the discussions about religion too. Religious private schools received subsidy and are allowed to make their own identity policy. They can fire teachers and expel students who are homosexual. Private religious school nowadays cannot fire homosexual teachers solely on the ground that they are homosexual, because of the Equal Treatment Act of 1993.<br />
<br />
In 2011 the homosexual teacher Duran Renkema was fired. Most likely, this happened because of his homosexuality, but the school’s official statement was that he was guilty of adultery and therefore fired. He was first married to a woman, after which he lived together with a man. Ignoring the fact that Renkema’s ex-wife was perfectly fine with it, and that she hoped that Renkema had finally found his happiness, the school wanted to get rid of him. Renkema said that he respected the Christian identity of the school and that in his belief, Christianity and homosexuality did´t have to exclude each other, but the school didn´t respect this particular belief and wanted to bring him into line.<br />
<br />
The ChristianUnion staunchly supported the discriminatory policy of the school and their statement, that Renkema was an guilty of adultery. Not the expulsion of homosexuals was discrimination, but conservative Christians were discriminated by the secular majority and the gay lobby who want to enforce their liberal views on Christian schools. Conservative Christians in the Netherlands framed the political debate and portrayed themselves as the victims, instead of the offenders. <br />
<br />
According to D66, homosexual teachers and students are equally eligible as heterosexuals. The principle of non-discrimination is not only prescribed in the case of public positions, but has to be the policy too in the case of private religious schools. Christian homosexuals like Renkema form a minority within a minority. D66 of course defends minority rights against discrimination of the majority, but also wants to defend the rights of the individual against discrimination of a minority. Majorities can bring people into line, but the case of Renkema clearly shows, that minorities can that too.<br />
<br />
Last but not least, there is the discussion about the Freedom of Religion and the neutrality of the state. Are Muslim women allowed to wear a headscarf in civil service? And may a civil servant refuse to marry gay couples? Or does the law apply to everyone? Muslim women with a headscarf don´t discriminate others, while civil servants who refuse to marry gay couples do. Therefore, D66 only fights against the so-called ‘weigerambtenaren’ (the Dutch word for these type of civil servants). The other liberal party in the Netherlands, the People’s Party for Freedom and Democracy, also wants make an end to the weigerambtenaren, but due to its dependence on the outside support of the Reformed Political Party, there is still room for discrimination. Despite its small size, the ultraconservative Reformed Political Party can block liberal legislation.<br />
<br />
The Dutch state nowadays is quite neutral and wants to treat all its citizens equal, but unfortunately the separation between church and state is still not complete. Every law begins with the statement that the Queen rules the Netherlands `by the grace of God´. This practice reminds me of the time of the Absolute Monarchy in France, when French Kings ruled their country by ´droit divin´ (divine right). Besides, Dutch coins have the edge lettering ´God zij met ons´ (God is with us). Moreover, the Queens´ throne speech ends with God´s blessing. Furthermore, in various Dutch municipalities every council meeting begins with a prayer. Finally, all Dutch communities are (in principle) allowed to open shops for only twelve Sundays a year, but in some areas, little use is made of this due to severe pressure from conservative Christians claiming Sunday as a day for worship only. One of the goals of D66 is to make an end to these theocratic elements in our political system.<br />
<br />
<br />
<br />
Conclusion<br />
<br />
Freedom of Religion in the Netherlands is a fruit of the French Revolution. It is an important civil right. In the first place it serves as a freedom for individuals, but in the second place it also serves as the freedom for communities to express their worship. Conservative believers however sometimes appeal to this freedom with the purpose to discriminate others, thereby abusing this freedom. The Freedom of Education faces the same problems. Conservative believers are framing the political debate about religion, portraying themselves as the victims. It is the task of liberal politics, to defend the Freedom of Religion, the Freedom of Speech and the principle of non-discrimination, to complete the separation between church en state and to unmask the attacks on this principles by conservative believers who only wants to abuse and undermine these rights.<br />
<br />
<br />
<br />
Ewout Klei, Ph.D.<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
About Klei<br />
<br />
Ewout Klei (1981) is specialized in political and religious history. He wrote his master thesis about the Dutch politician Joan Derk van der Capellen tot den Pol (1741-1784). This advocate of the American struggle for Independence and leader of the Dutch patriot movement deeply inspired the populist politician Pim Fortuyn (1948-2002). In 2011 Klei finished his Ph.D.-thesis about the Reformed Political Alliance, a small conservative Christian party in the Netherlands, with little power but from time to time some influence.<br />
<br />
In 2011, Klei founded the D66-platform of Philosophy en Religion. Klei is now committee member of the platform.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com13tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-83776804139578248602012-07-23T18:22:00.000+02:002012-07-23T18:22:40.057+02:00De ware erfgenaam van Groen en Oranje. Het historische zelfbeeld van het Gereformeerd Politiek Verbond<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://www.christenhistorici.nl/photoshow.php?id=1246" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="460" width="300" src="http://www.christenhistorici.nl/photoshow.php?id=1246" /></a></div><br />
<br />
<br />
<br />
juni 22, 2012<br />
Onderstaande artikel moet nog verschijnen in het Jaarboek Documentatiecentrum Nederlandse Politieke Partijen<br />
<br />
Door: Ewout Klei<br />
<br />
<br />
<br />
In 1976 was het honderd jaar geleden dat G. Groen van Prinsterer, grondlegger van de protestants-christelijke stroming in de Nederlandse politiek, was overleden. De Antirevolutionaire Partij en Christelijk-Historische Unie wilden Groen graag herdenken en vroegen ook het Gereformeerd Politiek Verbond om aan deze gezamenlijke herdenking mee te doen. Het GPV had hier echter totaal geen behoefte aan omdat het onjuist zou zijn “om samen met degenen die Groen van Prinsterer metterdaad hebben verloochend zijn sterfdag te herdenken”.[1] In Zwolle organiseerde de kleine partij een eigen bijeenkomst, waarvoor men alleen de Staatkundig Gereformeerde Partij uitnodigde. De vrijgemaakt-gereformeerde kerkhistoricus J. Kamphuis schreef voor deze gelegenheid een brochure over Groen, die werd uitgegeven door het wetenschappelijk instituut van het GPV: de Groen van Prinsterer Stichting.[2]<br />
<br />
Het Gereformeerd Politiek Verbond had zich in 1948 losgemaakt van de ARP als gevolg van de kerkelijke Vrijmaking van 1944, toen onder leiding van de Kamper theoloog K. Schilder zo’n tachtigduizend kerkleden uit de Gereformeerde Kerken in Nederland stapten en een nieuw kerkgenootschap begonnen. Het GPV was de partij van de vrijgemaakt-gereformeerden. In de praktijk konden alleen vrijgemaakten lid worden van de partij. In sommige plaatsen konden niet-vrijgemaakten wel lid worden van de kiesvereniging, maar dit kwam zelden voor en zorgde bovendien vaak voor veel gedoe. In de ogen van de ARP was het GPV daarom een sektarisch clubje van kerkistische scherpslijpers, waarvan niets positiefs te verwachten viel.[3] GPV’ers zagen zichzelf echter als de ware opvolgers van de ARP, die ook na de culturele revolutie van de jaren zestig trouw wilden blijven vasthouden aan de erfenis van Groen van Prinsterer en strijden tegen ongeloof en revolutie.<br />
<br />
Over de oprichting van het GPV en de interne partijgeschiedenis is op basis van bestuursnotulen uit het partijarchief het één en ander geschreven. Uit deze artikelen komt het beeld naar voren van een partij die werd verteerd door felle conflicten. GPV’ers hadden – in ieder geval officieel – een heel ander beeld van hun partij. Het GPV was ten eerste een gereformeerde partij, een principieel christelijke partij die stond op de vaste en enige grondslag van Schrift en Belijdenis. Ten tweede was het GPV ook een nationale partij, een partij die geen sektarische groepsbelangen vertegenwoordigde maar het heil van de natie voor ogen had, en bovendien de nationaal-gereformeerde stroming in de Nederlandse politiek vertegenwoordigde. In beide zelfbeelden speelde de geschiedenis een belangrijke rol. De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) waren de ware voortzetting van de eerste christelijke gemeente in Jeruzalem en het GPV was geen nieuwe partij maar vertegenwoordigde een geestelijke stroming die er altijd al was geweest. Een onderzoek naar het historische zelfbeeld geeft meer inzicht in de partijcultuur van het GPV. Hoe ontwikkelde dit beeld zich in de loop van de tijd? Hoe verhield het zich tot het historische zelfbeeld van de kerk? Welke visie had het GPV op het nationale verleden en op het eigen verleden? Hoe werd het historische zelfbeeld gebruikt om uitdagingen te lijf te gaan en nieuwe ontwikkelingen te duiden? En waarom verdween dit beeld langzaam? Het artikel is chronologisch van opzet. In paragraaf I handelt over de periode 1948-1963 toen het GPV nog niet in de Tweede Kamer was vertegenwoordigd en zich tegenover de vrijgemaakte kiezers duidelijk wilde onderscheiden van de ARP, paragraaf II gaat over de periode 1963-1977 toen het GPV werd geleid door P. Jongeling, zich ook richtte op niet-vrijgemaakte kiezers en een tegenbeweging tegen de culturele revolutie wilde vormen, in paragraaf III wordt de periode 1977-1988 behandeld toen het GPV werd uitgedaagd door de Reformatorische Politieke Federatie en een groeiende groep partijleden die met deze partij en de SGP electoraal wilden samenwerken, in paragraaf IV staat ten slotte de periode 1988-2000 centraal toen het GPV zijn veertigjarige en vijftigjarige jubileum herdacht, zich openstelde voor niet-vrijgemaakten en tenslotte met de RPF opging in de ChristenUnie.<br />
<br />
<br />
<br />
1. Doorgaande lijn<br />
<br />
De vrijgemaakten waren in hun beleving geen nieuwe kerk begonnen maar teruggekeerd tot Schrift en Belijdenis.[4] Ze zetten de “doorgaande lijn” die God in de geschiedenis met Zijn kerk ging voort.[5] Deze liep van de Reformatie van de zestiende eeuw, via de Afscheiding van 1834, de Doleantie van 1886 en de Vereniging van 1892 uit op de Vrijmaking van 1944. De oprichting van het GPV was een gevolg van de kerkelijke vrijmaking. De ARP was, omdat de meeste leden van deze partij synodaal-gereformeerd waren, in de ogen van de vrijgemaakte leiders verdacht. Omdat de ARP de bezwaren van vrijgemaakten niet in behandeling wilde nemen werd in 1948 het GPV opgericht en in 1949 het contact afgebroken. De vrijmaakten benadrukten echter dat zij ook de ware politieke lijn voortzetten: “Om antirevolutionair te blijven breken wij met de Anti Revolutionaire Partij.”[6] In het GPV-orgaan Ons Politeuma schreef J. Vermeij dat de ARP met de weigering de gevolgen van het kerkelijk conflict te bespreken ook de ‘heilige continuïteit’ had afgewezen. Vermeij beriep zich op Deuteronomium 5:3: “Met onze vaderen heeft de Heere dit verbond niet gemaakt, maar met ons, wij, die hier heden allen levend zijn.” God vernieuwde Zijn verbond. De vrijgemaakten waren het nieuwe verbondsvolk geworden, omdat de synodaal-gereformeerden afvallig waren geweest.[7]<br />
<br />
Het GPV werd in zijn begintijd gedomineerd door de predikanten F.A. den Boeft en Joh. Francke en de schoolmeester D.C. Haak. Zij vonden dat het GPV niet uit moest zijn op macht maar het getuigenis van de kerk moest laten doorklinken in de politiek. Het was niet erg als het GPV bij verkiezingen geen zetels halen. Het meedoen aan de verkiezingen an sich was al een getuigenis. Omdat het GPV als de ware partij van de ware kerk zuiver moest blijven mocht er onder geen beding electoraal worden samengewerkt met andere partijen, zoals bijvoorbeeld de SGP. Volgens Haak werd dan de enige grondslag van Schrift en Belijdenis gerelativeerd.[8] Het GPV-bestuur kampte in de jaren vijftig met hevige interne conflicten die ervoor zorgden dat er vanuit het GPV weinig leiding uitging. Veel invloed op de vrijgemaakte politieke opinie had daarom de latere GPV-leider Jongeling, die als journalist van De Vrije Kerk (1945-1948) en als hoofdredacteur van het Gereformeerd Gezinsblad (vanaf 1967 het Nederlands Dagblad) elke dag lange hoofdcommentaren schreef op het nieuws. Het historische zelfbeeld van het GPV in deze jaren was vooral Jongelings constructie.<br />
<br />
Jongeling had zich vol overgave gecommitteerd aan de “doorgaande reformatie” en was – net als Den Boeft, Francke en Haak – van mening dat de vrijmaking op alle terreinen van het leven moest worden doorgevoerd. Hij schetste de vrijgemaakten als een kleine kudde, beschermd door God en bedreigd door het woeden der gehele wereld. De wereldgeschiedenis draaide volgens Jongeling om “de totale oorlog tussen de kerkvergaderende Christus en de kerkverwoestende satan”.[9] De vrijgemaakten stonden in het centrum van de wereldgeschiedenis en de duivel deed er alles aan om ze dwars te zitten. Moderne ontwikkelingen bekeek Jongeling daarom met een diep wantrouwen. De Verenigde Naties, het streven naar een federaal Europa, de dekolonisatie van Indonesië en de Wereldraad van Kerken waren allemaal gericht tegen het Koninkrijk Gods en het Koninkrijk der Nederlanden.[10]<br />
<br />
In 1956 verscheen het boek Terwille van het koninkrijk waarin een aantal hoofdartikelen van P. Jongeling uit de periode 1947-1955 deels bijgewerkt waren gebundeld. Bij gebrek aan een leesbaar GPV-boek werd dit een officieus standaardwerk van de partij.[11] In het hoofdstuk ‘Wording en verwording van ons staatsbestel’ betoogde Jongeling in navolging van Groen van Prinsterer dat de hand van God in de geschiedenis was aan te wijzen. God beloonde de vromen en strafte de goddelozen. Jongeling koppelde dit aan de kerkgeschiedenis. Ging het goed met de kerk dan ging het goed met het land. Maar als de kerk afdwaalde dan ging het land ten onder.<br />
<br />
In de zestiende eeuw had God Willem van Oranje gebruikt als een instrument om Nederland van de Spaanse tirannie te bevrijden en de ware kerk te beschermen. Jongeling vond het daarom ook een “nationale schande” dat de overgrote meerderheid van het Nederlandse volk, ook van de gereformeerden, maar twee of drie coupletten van het Wilhelmus kende. Het volkslied moest op elke christelijke school en in elk christelijk gezin in zijn geheel geleerd worden. Na de Gouden Eeuw kwam in de achttiende eeuw de neergang, die volgens Jongeling te wijten was aan de invloed van de Verlichting. In de negentiende eeuw leek Nederland uit het diepe dal omhoog te krabbelen dankzij het optreden van Groen van Prinsterer. Deze opleving was echter maar tijdelijk. Groens opvolger Abraham Kuyper stichtte weliswaar de ARP maar bagatelliseerde met zijn leer van de gemene gratie de antithese tussen geloof en ongeloof, door te leren dat ongelovigen ook tot goede dingen in staat waren. Bovendien leerde hij dat er meerdere ware kerken waren. Dit was volgens Jongeling natuurlijk vragen om problemen. Ten tijde van Kuyper was de afval nog niet goed zichtbaar. Na de Vrijmaking en de oprichting van het GPV was het echter duidelijk dat de ARP “het oude spoor verlaten” had. De partij bood weliswaar weerstand tegen de Indonesische onafhankelijkheid maar verkocht in 1952 haar principiële antithetische opstelling “voor een schotel linzenmoes” door met de katholieke KVP en de socialistische PvdA een coalitie te vormen. De toekomst was volgens Jongeling, die uit het Handboek der Geschiedenis van het Vaderland van Groen van Prinsterer citeerde, “in donkere wolken gehuld”. Er was echter door Gods genade een klein begin van herleving. Het GPV, vrucht van de Vrijmaking, hief “de oude banier” op, “de banier van de belijdenis in het staatkundige leven”. Het GPV wilde “naar vermogen de geestelijke rijkdommen bewaren, welke God ons ook uit de politieke worsteling der vaderen deed toekomen (en) tevens zijn winst doen met wat de HEERE ons in en door de reformatie der Kerk (de Vrijmaking, EHK) weer klaar deed verstaan.”[12] <br />
<br />
Opvallend is dat Jongeling Groen van Prinsterer gebruikte als zweep om de ARP mee te slaan. Jongeling was niet de eerste die dit deed. Tijdens het interbellum beriepen de SGP en de Hervormd-Gereformeerde Staatspartij zich ook op Groen om de samenwerking van ARP en CHU met de katholieken te hekelen.[13] Bovendien waren er meer vrijgemaakten die Groen voor hun karretje spanden. In de brochure Kracht en doel der politiek presenteerden theoloog C. Veenhof en oud-Kamerlid A. Zijlstra Groen van Prinsterer als een vrijgemaakte avant la lettre. De altijd hervormd gebleven Groen was volgens de auteurs “een kampvechter der afgescheidenen, criticus van de zonden der kerk, strijder voor de vrijmaking der kerk, worstelaar voor kerkherstel – door afscheiding, een staatsman niet! Een evangeliebelijder.” Ook Jongeling spande Groen voor zijn karretje en doorspekte zijn krant met citaten van zijn illustere voorganger en voorbeeld. Hij beriep zich verder op I. da Costa, A.M.C. van Hall, J.A. Wormser, J.C. Sikkel, D.P.D. Fabius en L. Lindeboom. Zij waren een wolk van getuigen. De strijd die door de getuigen in de negentiende en begin twintigste eeuw werd gevoerd voor reformatie in kerk en staat voerden de vrijgemaakten nu. Jongeling maakte zeer selectief gebruik van zijn bronnen en citeerde alleen wat hem pas kwam. Zo zweeg hij over het feit dat Wormser aan het eind van zijn leven terugkeerde naar de Nederlandse Hervormde Kerk en dat Sikkel zijn standpunt over de centrale rol van de kerk herzag, en later meende dat de zorg voor de maatschappij moest worden overgelaten aan particulier initiatief.[14] <br />
<br />
Op 1 april 1958 bestond het GPV tien jaar. Vanwege een onoverbrugbaar conflict in het GPV-bestuur werd de tienjarige verjaardag niet in het GPV-orgaan Ons Politeuma herdacht. Jongeling daarentegen wijdde in het Gereformeerd Gezinsblad vier hoofdartikelen aan de oprichting van het GPV. Aan zijn vrijgemaakte lezers wilde Jongeling duidelijk maken waarom het tien jaar geleden nodig was om te breken met de ARP en een vrijgemaakte partij op te richten. Jongeling legde uit dat de keuze voor het GPV een moeilijke geloofsbeslissing was geweest. Men maakte zich niet zomaar vrij van de ARP, maar hier ging een geloofsworsteling aan vooraf. Iedereen die hier vraagtekens bij durfde te zetten en dacht dat het een vooropgezette zaak van enkelingen was, sloeg de waarheid recht in haar gezicht. Ook vond Jongeling dat het GPV in het spoor van zijn oprichters verder moest gaan, dus een strakke band moest onderhouden met de ware kerk. Hij citeerde voor dit doel zeer uitgebreid uit de toespraak van Schilder op het Amersfoorts Congres van 1948 en verzweeg dat de in 1952 overleden vrijgemaakte kerkleider zelf nooit lid van het GPV was geworden. Volgens Jongeling sprak Schilder naar de Schrift en was zijn voorstelling van zaken daarom tijdloos, “want de waarheid veroudert niet en Gods Woord verandert niet.”[15] De strakke band die het GPV met de kerk had werd op deze manier een goddelijke legitimatie voorzien.<br />
<br />
Jongeling zweeg in zijn artikel over het feit dat het GPV nog nauwelijks electoraal succes had geboekt en dat de partij geplaagd werd door felle conflicten. Hij zei alleen dat het GPV ook zo zijn moeilijkheden had gehad, maar dankte God “dat Hij ons het G.P.V. heeft geschonken als een nuttig instrument waarvan Gods volk (de vrijgemaakten, EHK) zich mag bedienen bij het vervullen van zijn politieke roeping.” Ten slotte vond Jongeling dat het GPV wel meer aan politiek moest doen. Hoewel het belangrijk was dat de paritj op de goede grondslag stond, moest op dit fundament verder worden gebouwd. Impliciet leverde Jongeling dus kritiek op de a-politieke koers van GPV-leiders F.A. den Boeft, Joh. Francke en C. Smits. Al te openlijk kon hij dit echter niet doen.[16]<br />
<br />
Aan de interne conflicten van het GPV kwam in 1959 een einde toen de Algemene Vergadering het voltallige bestuur dwingende op te stappen. In 1960 werd er een nieuw bestuur gekozen. Het enige oude bestuurslid dat in het nieuwe bestuur terugkeerde was A.J. (Bart) Verbrugh. Hij en Jongeling zouden het GPV in de jaren zestig en zeventig domineren.<br />
<br />
<br />
<br />
2. Groen, Nederland en Oranje<br />
<br />
1963 was voor het GPV een belangrijk jaar omdat het GPV toen in de Tweede Kamer kwam met Jongeling. In de jaren vijftig was het GPV een partij van en voor vrijgemaakten, in de jaren zestig probeerde het GPV ook de steun van niet-vrijgemaakten te krijgen. De partij richtte zich in 1963 vooral op conservatieve Antirevolutionairen die zich gegroepeerd hadden rond de conservatieve bladen Tot vrijheid geroepen en Burgerrecht en in VERAR (Verontruste Antirevolutionairen). Het GPV profileerde zich tegenover deze kiezers niet als een vrijgemaakte partij maar als een partij die het traditionele AR-geluid nog wel liet horen. In tegenstelling tot de ARP stond het GPV vierkant achter de apartheidspolitiek in Zuid-Afrika[17] en bleef de partij zich verzetten tegen de Publiekrechterlijke Bedrijfsorganisatie (PBO). Het GPV presenteerde zich vooral als een nationale partij die zeer vaderlandslievend en koningsgezind was. Waar de ARP de Europese integratie steunde en Nieuw Guinea wilde overdragen aan Indonesië, stond het GPV pal voor de soevereiniteit van het Koninkrijk der Nederlanden en ging de verkiezingen in onder de leus “Den vaderland getrouwe”. In het verkiezingsmanifest[18] stelde het GPV zich onder het kopje “Wie wij zijn” aan het volk van Nederland voor: “Wij zijn Nederlanders, die de bezielende principes van de christelijke politiek in toepassing willen brengen en zo het goede van ons land willen bevorderen.” Christelijke politiek was volgens het GPV niet mogelijk zonder binding aan de belijdenis. Verder zei het GPV verder te willen gaan in het spoor van “grote voortrekkers” als “Prins Willem van Oranje, de graven van Nassau, Prins Maurits, de koning-stadhouder Willem III, en ook b.v. Aldegonde, Jan Pietersz. Coen, en Da Costa en Groen van Prinsterer”. Deze “confessioneel-gereformeerde richting”, die “er altijd in ons volk is geweest”, werd een tijdlang in de ARP voortgezet. Omdat Kuyper van de lijn van Groen afweek wilde het GPV de kritiek van L. Lindeboom, A.F. de Savornin Lohman, D.P.D. Fabius en vooral K. Schilder op Kuyper meenemen.<br />
<br />
Het verkiezingsmanifest bevatte de portretten van Willem van Oranje, Groen van Prinsterer en Schilder, die alledrie de confessioneel-gereformeerde richting (later noemde het GPV dit de nationaal-gereformeerde richting) in de Nederlandse politiek zouden vertegenwoordigen. Het GPV beriep zich dus op een nationale traditie maar de invented tradition waar de partij in haar verkiezingsmanifest mee kwam werd steeds smaller en exclusiever. Willem van Oranje was als “vader des vaderlands” er voor alle Nederlanders, Groen van Prinsterer verbond alleen de protestanten en Schilder alleen de vrijgemaakten. Het GPV was nationaal, maar nationaal waren alleen de GPV’ers.<br />
<br />
In 1967 ging het GPV de verkiezingen in onder de leus ‘Voor vorstenhuis en vaderland’. Jongeling was zeer geschrokken van de rookbom die Provo op 10 maart 1966 tijdens de bruiloft van Beatrix en Claus tot ontploffing had gebracht en meende dat de monarchie werd bedreigd. Omdat de autoriteiten te weinig deden zouden de ware vaderlanders hun geliefde van God gegeven Oranjevorst weer moeten beschermen, net als in 1918 tijdens de ‘revolutie’ van P.J.Troelstra. In de verkiezingsbrochure Bij de tweesprong trok Jongeling ook een parallel met het verleden en vergeleek de jaren zestig met de patriottentijd (1780-1787). Het was geen toeval dat het in 1781 anoniem verspreide pamflet Aan het Volk van Nederland van baron Joan Derk van der Capellen tot den Pol, waarin de Oranjes werden bekritiseerd, in 1966 opnieuw was uitgegeven.[19] Net als de patriotten waren de provo’s volgens Jongeling uit op revolutie en maakten ze de weg vrij voor buitenlandse overheersers. In de achttiende eeuw waren dat Frankrijk, in de twintigste eeuw de Sovjetunie.[20]<br />
<br />
Tijdens de verkiezingen van 1967 werd het GPV gesteund door het Nationaal Evangelisch Verband, in 1966 opgericht als steunorganisatie voor niet-vrijgemaakte GPV-sympathisanten. Het NEV kwam uit de koker van partij-ideoloog Verbrugh, die hier grootste plannen mee had. Het GPV moest samen met zijn bondgenoot het NEV een tegenbeweging vormen tegen de culturele revolutie van de jaren zestig. Doel van deze beweging was om het regeerkasteel te veroveren en Nederland te hervormen in christelijke zin.[21] Belangrijk voor het bondgenootschap waren de massabijeenkomsten die GPV en NEV samen organiseerden. De sfeer op deze Nationale Appèls herinnerde aan de vooroorlogse toogdagen van de ARP en Jongeling werd op eenzelfde manier toegejuicht als Colijn.[22] Toch waren de bijeenkomsten evenzeer een reactie op de happenings en sit-ins van links. GPV en NEV wilden laten zien dat er nog vele Nederlanders waren die wél trouw bleven aan het gezag. Op de bijeenkomsten hielden GPV-voormannen Jongeling en Verbrugh vurige speeches en zongen de aanwezigen oud-vaderlandse strijdliederen uit Valerius’ Gedenkklanck. In 1967 organiseerden GPV en NEV hun Nationaal Appèl in de Magriethal te Utrecht, waar meer dan vierduizend mensen op waren afgekomen. Er heerste een militaristische stemming. NEV-voorzitter J.P.A. Mekkes van het NEV sprak van een “geestelijke wapenschouw, staande in de militante, militaire sfeer die logisch past bij de geestelijk-politieke strijd” en Verbrugh had het over “een inspectie van de nationaal-gereformeerde troepen, die weer in Nederland kunnen worden verzameld.”[23] Een jaar later herdachten GPV en NEV de Slag bij Heiligerlee van 1568, het startschot voor de Tachtigjarige Oorlog. Op deze bijeenkomst was spraken ook Leo van Heijningen, ex-lid van de Boerenpartij, en ds. C.M. Graafstal, voorzitter van de Federatie van Christelijke Oranjeverenigingen. In zijn toespraak riep Graafstal zijn jonge luisteraars op om dienst te nemen bij de Nationale Reserve. Na een overdonderend applaus maakte Graafstal nog bekend dat hij wel eens met een pistool had geschoten, maar “alleen met onze mannen.”[24]<br />
<br />
Buitenstaanders stonden er bij en keken er naar. Henry Faas van De Volkskrant vroeg zich na een toespraak van Mekkes over de ‘leugen der democratie’ af of GPV’ers Oranjefascisten waren.[25] Ook vanuit eigen kring kwam er kritiek. Toen in augustus 1967 in Ons Politeuma een kadercursist een nieuw GPV-lied had geschreven, getiteld ‘Thans is de tijd gekomen’,[26] werd hier door de NRC de draak mee gestoken. De krant vroeg zich af “welke vrijgemaakte Jongeling of ouderling het in de toekomst het luidst zal zingen.”[27] Ds. M.J.C. Blok noemde het lied “een soort Horst-Wessel-lied, met een poging tot gereformeerde grondslag”[28] en GMV’er H.P. de Roos vond de kritiek van de NRC volkomen terecht:<br />
<br />
<br />
<br />
“Als er dan zo nodig een strijdlied aangeheven moet worden, waarom dan ons rijke psalmboek niet eens doorzocht? Ik zing liever: “De Heer zal opstaan tot de strijd, Hij zal zijn haters wijd en zijd doen vluchten”, dan dat ik moet zingen: “Wij zijn niet meer te tomen”, “Wij gaan de staat hervormen”. Ik ben het brallende J.V.-bondslied uit de tijd voor de oorlog nog niet vergeten. Geef ons alstublieft niet het gesnoef: “Wij, Gereformeerden”, van die jaren terug. Wij meenden in onze natie de lakens te kunnen uitdelen, maar hoe rot dat leven was bleek in de jaren veertig wel. Ik dacht dat we daarvan wel iets geleerd zouden hebben. Daarom mijn dringend verzoek: verhef dit lied niet tot “strijdlied” en laat het niet in Heiligerlee zingen. Graaf Adolf zou zich er voor schamen.”[29] <br />
<br />
<br />
<br />
Vrijgemaakte studenten konden er wel om lachen. In de jaren zestig en zeventig werd op de studentenverenigingen een parodie op het Horst-Wessel-lied[30] gezongen, waarvan het couplet luidde:<br />
<br />
<br />
<br />
“Die Fahne hoch, die Strassen frei,<br />
<br />
das GPV marchiert vorbei.<br />
<br />
Hundert man und ein Jungling<br />
<br />
jagen die Rest über die Kling.”<br />
<br />
<br />
<br />
Het GPV was niet ongevoelig voor deze kritiek. Ondanks het feit dat het GPV in de jaren zestig naar hedendaagse en toenmalige maatstaven behoorlijk nationalistisch was, wilden voormannen als Jongeling en de theoloog Kamphuis uit de buurt van de ultrarechtse Boerenpartij blijven. Zo zei Jongeling tegen Koers-redacteur R.Valkenburg:<br />
<br />
<br />
<br />
“Wij zijn géén nationalisten, dat is afgoderij, als men eigen regering, eigen staat, eigen natie boven God en Zijn Woord zet. Maar wij zijn wel Nederlanders, die naar Gods Woord wensen te leven.” [31]<br />
<br />
<br />
<br />
Jongeling had in de Tweede Wereldoorlog in het verzet gezeten en na zijn gevangenneming de verschrikkingen van het concentratiekamp meegemaakt, dus hij wist hoe gevaarlijk doorgeschoten nationalisme kon zijn. Kamphuis waarschuwde op het Nationaal Appèl van 1971 bovendien voor de verheerlijking van het gezag en het bouwen op een sterke man. Men moest volgens hem tegen revolutie én tegen reactie strijden, want het GPV was geen fascistische partij.[32] Tenslotte distantieerde ook fractiemedewerker Ad de Boer, later directeur van de Evangelische Omroep, zich duidelijk van reactionair rechts toen hij op het Nationaal Appèl van 1972 sprak over ‘Kolonels of kabouters’, daarmee doelend op het leger dat geassocieerd werd met orde en gezag, en op de anarchistische kabouterbeweging van ex-Provo Roel van Duijn.[33]<br />
<br />
In 1973 bestond het GPV 25 jaar. In tegenstelling tot 1958 had het GPV nu wel veel om met dankbaarheid op terug te kijken. Niet alleen had het GPV twee leden in het parlement (Jongeling en sinds 1971 Verbrugh) maar in 1966 na een lange periode van strijd ook een program van richtlijnen gekregen. Het GPV hield op 31 maart 1973, een dag voor de officiële verjaardag van de partij, een feestelijke bijeenkomst in de De Doelen te Rotterdam. Het was dubbel feest omdat Jongeling die dag jarig was en als leider van de partij weer in het zonnetje moest worden gezet.<br />
<br />
Hoofdspreker op de bijeenkomst was de Kamper theoloog C. Trimp, die de “nationaal-gereformeerde” richting in de Nederlandse politiek die het GPV meende te vertegenwoordigen in historisch perspectief plaatste. Het GPV was volgens hem niet zomaar een partij, maar vormde de kern van de Nederlandse natie. Zoals de Nederlandse opstand tegen Spanje in de zestiende eeuw geleid werd door “10 pct. calvinistische gereformeerden”, zo waren het nu de GPV’ers die “de vrijheid tot het publiek vereren van de waarachtige God” het krachtigst verdedigden. Hoewel Nederland in de negentiende en twintigste eeuw het toneel werd van kerkverval en secularisatie, bleven mensen als Groen van Prinsterer en Jongeling wijzen op het geboorte-verhaal van de Nederlandse natie, die zou zijn voortgekomen uit de kerk. Trimp noemde Groen en Jongeling in één adem, omdat Jongeling de ware erfgenaam van Groens erfenis was. De ARP had Groen verloochend en de Vrije Universiteit in Amsterdam, vroeger het centrum van gereformeerdheid, had de Bijbel overgeleverd aan de almachtige wetenschap. Het GPV had daarom de “historische roeping” om de “echt nationaal-gereformeerde grondtoon in een nieuwe tijd met nieuwe kracht ten gehore te brengen”. De stem van het GPV moest gehoord blijven worden. Eventuele invoering van een kiesdrempel, waardoor het GPV niet meer in de Tweede Kamer vertegenwoordigd zou worden, was erg voor het GPV maar nog veel erger voor Nederland. Dat het GPV vanwege de strakke band met de kerk klein was en misschien ook wel bleef betekende niet dat de partij niets voorstelde. Nederland was qua omvang ook een klein land gebleven, omdat Willem van Oranje alleen door de calvinisten voor 100% werd gesteund in de strijd tegen Spanje.[34] <br />
<br />
<br />
<br />
3. Het zuivere volk van God en de Samaritanen<br />
<br />
Aan de relatieve openheid van het GPV kwam begin jaren zeventig voorlopig een einde. In 1972 werd onder druk van verontruste vrijgemaakten die de partij zuiver wilden houden de samenwerking met het niet-vrijgemaakte NEV opgezegd. Op 30 maart 1973, een dag voor de feestelijke bijeenkomst in De Doelen, besloot de Algemene Vergadering van het GPV bovendien om de kiesverenigingen Wezep en Voorthuizen te royeren. Het royement had een kerkelijke oorzaak. De leden van Wezep en Voorthuizen waren eind de jaren zestig als gevolg van een conflict in de kerk ‘buitenverbanders’ geworden, ze waren met andere woorden uit de kerk gezet. Omdat kerk en politiek in het GPV nauw op elkaar waren betrokken besloten sommige kiesverenigingen om hun buitenverbandse leden te royeren. Wezep en Voorthuizen waren echter in meerderheid buitenverbands zodat de Algemene Vergadering er aan te pas moest komen. Het Gelderse provinciale bestuurslid W.P. Balkenende, die in het vrijgemaakte kerkblad De Reformatie een artikel over het zilveren jubileum van het GPV schreef, noemde het royement een pijnlijke insnijding die niettemin een confessionele versterking van de partij betekende: “Want de afgevaardigden van beide verenigingen zeiden wel de weg van het G.P.V. te willen gaan, maar dan losgemaakt van hun kerkkeus.”[35]<br />
<br />
Het royement van buitenverbanders zette kwaad bloed. De Kamper theoloog Veenhof, die in 1968 buiten verband raakte, ontwikkelde zich tot de belangrijkste criticaster van het GPV. Vlak voor de Tweede Kamerverkiezingen van 1971 vergeleek hij in een open brief het GPV met de communistische partijen van achter het ijzeren gordijn, omdat zij immers ook dissidenten het zwijgen oplegden. Ook beweerde Veenhof dat Groen van Prinsterer, als hij in nu zou hebben geleefd, vanwege zijn lidmaatschap van de Nederlandse Hervormde Kerk geen lid van het GPV mocht worden.[36] Deze opmerking was pijnlijk omdat de partij haar wetenschappelijk instituut naar de 19e-eeuwse politicus had vernoemd en zich te pas en te onpas op Groen beriep. Niettemin had Veenhof boter op zijn hoofd, want hij was juist degene die in de jaren veertig net als Jongeling Groen als een negentiende-eeuwse vrijgemaakte afschilderde. In het Nederlands Dagblad en De Reformatie kreeg hij van vrijgemaakte scribenten dan ook een koekje van eigen deeg.[37]<br />
<br />
In 1978 herdacht het GPV zijn dertigjarige verjaardag. De herdenking was wat soberder omdat de partij haar tweede zetel in het parlement had verloren. Jongeling, ondertussen partijleider af, vergeleek in het partijorgaan Ons Burgerschap de oprichting van het GPV met de herbouw van Jeruzalem na de Babylonische ballingschap “in de druk der tijden”. Net als de Israëlieten toen kampten de GPV’ers nu namelijk soms ook met “tegenstand van “medewerkers””. Jongeling vergeleek hier het optreden van de RPF, die in 1977 tevergeefs meedong naar een Kamerzetel en er mede de oorzaak van was dat het GPV een zetel verloor, impliciet met het optreden van de Samaritanen. Na de ballingschap wilden de Samaritanen – verwant aan het joodse volk maar door de uit ballingschap terugkerende Israëlieten niet als stamgenoten erkend – meehelpen aan de herbouw van tempel, maar dit werd door Zerubbabel geweigerd. De Samaritanen gingen vervolgens de Israëlieten tegenwerken en beide volken werden gezworen tegenstanders. Een andere oorzaak van het conflict was dat de Samaritanen zich hadden vermengd met de heidense Kanaänieten, iets wat de Israëlieten verschrikkelijk vonden. Het GPV stond als het zuivere volk van God, de Israëlieten van het nieuwe verbond, tegenover de interkerkelijke RPF, het nieuwe mengvolk van de Samaritanen. Het grote gevaar dat het GPV nu bedreigde was volgens Jongeling niet zetelverlies maar verlies aan bezieling, aan liefde en trouw, aan Schriftuurlijk onderscheidingsvermogen.<br />
<br />
Het GPV had in 1977 niet alleen stemmen verloren aan de RPF maar ook aan het CDA. Jongeling herinnerde in zijn artikel aan de ARP, die na de oprichting van het GPV steeds verder was vervaagd en verlinkst en anno 1978 bezig was om op te gaan in het CDA. De geschiedenis van de ARP was volgens Jongeling hét bewijs dat de GPV’ers in 1948 gelijk hadden. De C in het CDA zou namelijk niets voorstellen. In zijn artikel hield Jongeling ten slotte de ambities van het GPV kritisch tegen het licht. Aanvankelijk hadden vele GPV’ers gehoopt, “dat het kleine GPV in ons volksleven de katalysator zou worden die een proces van wederkeer tot de HEERE op gang zou brengen”. Dit was niet gebeurd. Volgens Jongeling was de arbeid van de GPV’ers daarom echter niet vruchteloos: “Wanneer mensen, eenlingen misschien, in hun woorden en daden God de eer geven die Hem toekomst en anderen opwekken om ook in de politiek naar Zijn geboden te leven, dan brengt dat in zichzelf al een zegen mee.” Goede politiek hing dus niet af van succes of relevantie, het ging om “het bijbelse getuigenis”. Door deze getuigenispolitiek moest er een “schifting” komen, “bekering of verharding”.[38]<br />
<br />
Probeerde het GPV in de jaren zestig nog het regeerkasteel te veroveren als tegenbeweging samen met het NEV, eind jaren zeventig was er van deze ambities niets meer over en leek de partij weer terug te vallen in haar oude reflexen: het GPV is een partij van en voor vrijgemaakten. Toch was dit niet zo. Een groeiende groep GPV’ers vond dat de partij wel moest samenwerken met anderen om zo het GPV-geluid in de vertegenwoordigende organen te versterken. De oude generatie GPV’ers vond succes en relevantie onbelangrijk, een nieuwe generatie GPV’ers wilde daarentegen wel meer invloed. Het meningsverschil spitste zich toe op de vraag of het GPV wel een lijstineenschuiving met RPF en SGP mocht aangaan als de eigen lijst zelfstandig geen zetel zou kunnen halen.[39] In 1981 trokken de voorstanders van lijstineenschuiving aan het langste eind. Lijstineenschuiving werd onder strikte voorwaarden toegestaan. Een aantal leden van de Generale Verbondsraad, het hoofdbestuur van het GPV, bleef zich echter uit alle macht tegen deze beslissing verzetten. Toen het GPV in 1984 besloot om samen met de RPF en SGP aan de Europese verkiezingen mee te doen stapten tien GVR-leden op. Volgens hun had het GPV door met andere partijen samen te werken de oude koers verlaten.[40]<br />
<br />
Aftredend partijvoorzitter J. van der Jagt was het inhoudelijk met de bezwaren tegen lijstineenschuiving eens. Als voorzitter moest hij echter de eenheid in de partij bewaren. In zijn afscheidsrede zei hij dat het GPV aan zijn exclusief-vrijgemaakte identiteit had vastgehouden en dit in de toekomst zou (moeten) blijven doen. Hij herinnerde zijn toehoorders aan het feit dat het 1984 het jaar was dat Willem van Oranje 400 jaar geleden was overleden, de Afscheiding 150 jaar geleden had plaatsgevonden en 40 jaar geleden de Vrijmaking. Uit de geschiedenis bleek volgens Van der Jagt dat er een causaal verband was tussen kerk en politieke partij. Toen het slecht ging met de Gereformeerde Kerken (synodaal) ging de ARP ten onder. In 1980 was deze partij met CHU en KVP gefuseerd tot het CDA. Er waren mensen die zeiden dat GPV, RPF en SGP dan ook maar moesten fuseren. Van der Jagt was het hier uiteraard mee oneens: “We zouden, indien we die weg zouden inslaan, metterdaad bezig zijn om onze geboortepapieren te verscheuren.” Hoewel het GPV deze weg nu unaniem afwees, was Van der Jagt bang dat men in de toekomst misschien anders zou kiezen:<br />
<br />
<br />
<br />
“We herdenken dit jaar (…) dat God 40 jaar geleden reformatie gaf in Zijn kerk. Het getal 40 is een getal dat vaak in de Bijbel voorkomt. In tal van situaties. Ook in situaties waarin dat causale verband aanwezig is tussen enerzijds het verval van de kerk en de neergang van het leven in Israël als volk en anderzijds daarvan de opbloei van het hele leven. (…) Als God door Zijn richters reformatie had gegeven, dan, na 40 jaar, was die reformatie weer verzand. Er kwam dan een tweede generatie die de richter niet had gekend en dan ging het weer mis. Dan ging het ook in de politiek mis. Dan kwamen de aangrenzende volken Israël bezetten. Dit alles is ons beschreven tot onze lering. Ook wij zijn 40 jaar verder dan 1944. Neen, nu ga ik niet zeggen dat bij ons de reformatie verzand is. Er hoeft per definitie na 40 jaar geen verzande reformatie te zijn, dat is geen automatisme. Maar wel zullen we zelfonderzoek moeten doen. Er groeit ook bij ons een tweede generatie op, zelfs al een derde. En als die tweede generatie weinig weet van de grote daden die God 40 jaar geleden gedaan heeft, als een deel van de jeugd er weinig weet van heeft waarom er in 1948 een GPV is opgericht, is dat dan niet mede de schuld van de eerste generatie? Is er bij ons ook niet vaak een verflauwing te constateren?” [41]<br />
<br />
<br />
<br />
Van der Jagt zou gelijk krijgen. De nieuwe generatie vrijgemaakten dacht inderdaad anders over de kerk en over de verhouding tussen kerk en politiek. De exclusief-vrijgemaakte identiteit van het GPV kwam daardoor steeds meer onder druk te staan.<br />
<br />
<br />
<br />
4. Groeiende onzekerheid en evangelicalisering<br />
<br />
Na 40 jaar Vrijmaking herdacht men 40 jaar GPV. Op 23 april 1988 werd in Apeldoorn een grote gezellige familiedag gehouden waar (bijna) alle vrijgemaakte zuilorganisaties, die vanaf de jaren tachtig de G-organisaties werden genoemd, een standje hadden.[42] De jubileumbijeenkomst vormde zo een microkosmos van de vrijgemaakte wereld. De kinderen die met hun ouders waren meegenomen zongen aan het einde van de middag een ingestudeerd GPV-lied: <br />
<br />
<br />
<br />
“GPV, in de politiek,<br />
<br />
Klein maar krachtig, dát maakt ons uniek,<br />
<br />
GPV, gereformeerd geluid<br />
<br />
Dat roepen wij met alle stemmen uit,<br />
<br />
Want wij weten dat de toekomst van ons vaderland,<br />
<br />
Wordt geleid door God, wij zijn kind’ren aan Zijn hand.” [43]<br />
<br />
Het was een feest der zelfbevestiging. Dat was ook het Gedenkboek GPV 1948-1988 dat voorzien was van een oranje kaft en naast vele foto’s van GPV’ers en GPV-activiteiten uiteraard ook een portret van koningin Beatrix en prins Claus bevatte. Volgens het SGP-gezinde Reformatorisch Dagblad was dit boek “een typisch verschijnsel van het gereformeerde volksdeel”. De krant plaatste het Gedenkboek in de traditie van de rijen gedenkboeken die waren verschenen van de Vrije Universiteit, van de Anti-Revolutionaire Partij, van de Unie “School en Evangelie. Net als die boeken van toen zou het Gedenkboek triomfalistisch van toon zijn en zich schuldig maken aan “mensverheerlijking” door de in 1985 overleden Jongeling en het huidige Kamerlid G.J. Schutte op te hemelen.[44] Hoewel deze observatie deels terecht was, klopte ze niet helemaal. Naast het artikel van Van der Jagt ‘Een partij als geen andere’, waarin de oprichting van het GPV werd verdedigd en Vrijmaking en Schilder werden bejubeld, bevatte het Gedenkboek ook het artikel ‘Een partij als geen andere’ van Henk Timmermans. De directeur van de Groen van Prinsterer Stichting had een wetenschappelijk-historisch verhaal geschreven over de 40-jarige GPV-geschiedenis waarin de menselijke factor in de geschiedenis werd benadrukt. Door het verleden (tot op zekere hoogte) te objectief te beschrijven, met afstand dus, bedreigde de jonge historicus het mythische historische zelfbeeld dat het GPV had geconstrueerd. Het GPV was niet zo uniek als men dacht. De partij kende ook interne conflicten en moest ook zetels halen bij verkiezingen om invloed uit te oefenen.[45]<br />
<br />
Het Gedenkboek liet dus twee historische beelden van het GPV zien: een normatief zelfbeeld waarin de keuzes van toen nog steeds geldig waren voor nu, en een historisch beeld waarin het verleden met een zekere distantie werd beschreven. Het GPV was ondanks alle feestvreugde een beetje onzeker over zichzelf. Dit bleek ook duidelijk uit het verzoek van de redactie van Ons Burgerschap aan de fractieleiders van andere politieke partijen om te reageren op de stelling ‘GPV: meer dan folklore’. Het GPV, de partij die naar eigen zeggen de nationaal-gereformeerde richting in het Nederlandse volk vertegenwoordigde die er altijd was geweest en die door Jongeling en Van der Jagt met het Oudtestamentische Israël was vergeleken, had toch alleen de goedkeuring van God nodig? Het maakte toch niet uit wat de wereld van het GPV dacht, want goede politiek stond toch los van succes en relevantie? In dit geval bleek het GPV niet te kunnen voldoen aan de hoge norm die de partij zichzelf had gesteld. In de Tweede Kamer was het GPV weliswaar klein en die kleinheid had alles te maken met de strakke band met de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) en de strenge christelijke principes die de partij voorstond, maar Jongeling, Verbrugh en Schutte hadden alledrie wel hun best gedaan om als parlementariër serieus genomen te worden. Het was veelzeggend dat uitgerekend H.A.F.M.O. van Mierlo van D66, de partij die qua principes het verst van het GPV afstond, het meest complimenteus was. Van Mierlo prees het GPV omdat de partij spreekgestoelte in de Tweede Kamer niet gebruikte als preekstoel en zei bovendien de politiek van Schutte “eigentijdser, politieker, zakelijker en minder sectarisch” te vinden dan de getuigenispolitiek van RPF en SGP. Volgens Van Mierlo had Schutte waardevolle bijdragen geleverd in de debatten waar de staatsrechterlijke zuiverheid op het spel stond, zoals bij de Kieswetswijziging, de RVS-enquête, de wijziging van de wet sociale zekerheid.[46]<br />
<br />
In de jaren negentig nam de onzekerheid toe. Een nieuwe generatie vrijgemaakten, die de Vrijmaking van 1944 niet had meegemaakt, ervoer het ware-kerk-denken als een loden last en wilde graag samenwerken met andere orthodox-protestanten. De echte tegenstelling was niet die tussen vrijgemaakt en niet-vrijgemaakt, maar tussen orthodox en vrijzinnig. Een belangrijke rol speelde het in 1992 opgerichte kerkblad Bij de Tijd, dat spreekbuis van de vrijgemaakte vernieuwers wilde zijn. Het blad wilde de vrijgemaakte zuil openbreken maar ook voorkomen dat een nieuwe generatie verloren zou gaan aan de wereld. Bij de Tijd keerde zich tegen daarom “geestelijke luiheid”, dat óf tot traditionalisme óf tot verwereldlijking zou leiden, en wilde dat er weer nieuw vuur in de kerken kwam.[47] Bij de synodaal-gereformeerden had kritiek op de eigen zuil geleid tot secularisatie, omdat veel gelovigen in navolging van enkele vrijzinnige theologen het gezag van de Bijbel ter discussie stelden. Vrijgemaakten, ook die van Bij de Tijd, wilden onder geen beding de ‘synodalen achterna’ en voor vrijzinnigheid en twijfel was daarom geen plaats. Wel kwam er steeds meer ruimte voor het gevoel, de religieuze beleving. Bij de Tijd stond erg open voor evangelische invloeden en maakte reclame onder andere voor de anti-abortusorganisatie Schreeuw om Leven, het Israëlcentrum in Nijkerk, de evangelische uitgeverij Novapres die Amerikaanse lectuur publiceerde en de uit Engeland afkomstige Alpha-cursus. Een groeiende groep vrijgemaakten begon als gevolg van deze ‘evangelicalisering’ ook anders over politiek en maatschappij te denken. Minder gereformeerd. Maar ook minder nationaal.<br />
<br />
De veranderingen in de vrijgemaakte wereld zorgden ook voor een andere sfeer op GPV-verkiezingsvergaderingen. Het GPV voelde de hete adem van de jonge, frisse en evangelische RPF steeds meer in de nek en wilde aantrekkelijk bleven voor de jonge vrijgemaakte kiezer. Toen het GPV op 9 april 1994 zijn campagne voor de Tweede Kamerverkiezingen begon in de Bovenkerk te Kampen zong het gospelkoor Eternal joy met sopraan Barbara Lok enkele Engelstalige liederen, waaronder Shine Jesus, shine, Honour Him alone, The Rock of faith is Jesus, Come now Thy Kingdom en We beheld His glory. Hoewel er op deze vergadering ook op het orgel werd gespeeld en aan het eind het Wilhelmus werd gezongen, was het muzikale repertoire gans anders dan vroeger.[48]<br />
<br />
Toen het GPV in 1998 zijn 50-jarige jubileum vierde, dat tegelijk de aftrap was voor de verkiezingscampagne, was men nog een stapje verder gegaan. Zo’n 750 jongeren luisterden naar het optreden van de gospelster met oorbel Ralph van Maanen en deden spontaan de wave. Verder voerde een mimeteam voerde een mimespel op over de barmhartige Samaritaan en was er ook een asielzoekerskoor. Ten slotte zorgden senator K. Veling en ds. E. Brink voor een meditatie.[49] Het Zwolse gemeenteraadslid A. Slob, de coming man van het GPV en nummer drie op de lijst, was erg te spreken over de meditatie. De rillingen liepen over zijn rug toen de GPV’ers samen “Kom, Jezus kom, vul dit land met uw heerlijkheid. Kom Heil’ge Geest, stort op ons uw vuur” zongen.[50]<br />
<br />
Ter gelegenheid van het 50-jarige jubileum van het GPV verscheen er ook een gedenkboek, de bundel Het Amersfoorts Congres van 1948 onder redactie van de historici Rienk Janssens en George Harinck, waarin de oprichtingsgeschiedenis van het GPV kritisch werd besproken. Het ontstaan van het GPV volgde volgens de auteurs niet noodzakelijkerwijs uit de Vrijmaking, maar was vooral het werk geweest van een radicale groep in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) die het liefst meteen alle banden die men nog had met de synodaal-gereformeerden wilde doorsnijden. Verbrugh had tegen de Amersfoortse conclusies gestemd en Schilder was nooit lid geworden van het GPV. J.P. de Vries, de opvolger van Jongeling als hoofdredacteur van het Nederlands Dagblad, schreef in de hoedanigheid van voorzitter van het curatorium van de Groen van Prinsterer Stichting dat de oprichting van het GPV prematuur was geweest. In 1948 was het GPV opgericht terwijl de correspondentie tussen de vrijgemaakte kerkleiders en het ARP-bestuur pas in 1949 werd afgebroken.[51]<br />
<br />
1998 was ten slotte ook het jaar waarin het tweede deel van Vuur en vlam verscheen. In het eerste deel deze trilogie, verschenen in 1994, werd de geschiedenis van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) vanaf de Vrijmaking tot de kerkscheuring in de jaren zestig kritisch tegen het licht gehouden. Oorzaak van de kerkscheuring in de jaren zestig zou het radicale klimaat in de vrijgemaakte kerken zijn, waardoor conflicten over bijzaken enorm op de spits werden gedreven met als gevolg dat de ‘buitenverbanders’ uit de kerk werden gejaagd. De bundel oogstte in traditioneel-vrijgemaakte kringen veel kritiek. De nieuwe vrijgemaakte historici spuugden in de bron waar ze zelf vroeger uit hadden gedronken. Door de focus op de interne conflicten zouden de jonge historici bovendien geen oog hebben voor waar het werkelijk om draaide, namelijk dat God Zijn kerk bewaarde en dat er aan de ware leer werd vastgehouden. Ook het tweede deel van de trilogie, dat handelde over het vrijgemaakte organisatieleven en twee artikelen over het GPV bevatte, lag onder vuur. Politicoloog J. Klapwijk en vooral historicus C. Sol zouden veel te negatief zijn. Vooral ds. J.M. Goedhart van het behoudende kerkblad Reformanda was kritisch:<br />
<br />
<br />
<br />
“Nergens in het hele artikel tref je ook maar énige dankbaarheid aan voor de reformatie van 1944. Die toch door de Hére gewerkt was. Immers, de Vrijmaking was van de Here òf van de mensen. Als zij van de Hére was, dan dient Hij te worden geprezen. Waar blijft in dit hoofdstuk de lof op de Here?” [52]<br />
<br />
<br />
<br />
Reformanda zag de veranderingen in de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) met vrees en beven aan en verzette zich uit alle macht tegen de openbreking van de vrijgemaakte zuil. Het was een achterhoedegevecht. In 1993 werd het GPV opengesteld voor niet-vrijgemaakte orthodox-protestanten (niet helemaal want kiesverenigingen waren vrij om hun eigen ledenbeleid te voeren) en op 22 januari 2000 werd de ChristenUnie opgericht. Hoewel GPV en RPF als organisatie nog tot 31 december 2003 bleven voortbestaan was er in 2000 de facto een einde aan het GPV gekomen.<br />
<br />
De ChristenUnie is een interkerkelijke partij die zich richtte op een grotere groep kiezers: niet alleen op vrijgemaakten en andere orthodoxe gereformeerden maar ook op evangelischen en katholieken. In tegenstelling tot het GPV en de RPF wilde de ChristenUnie ook daadwerkelijk invloed uitoefenen op het beleid en had de ambitie om in de regering te komen. Dit lukte in februari 2007, hoewel de kleine partij er niet in slaagde om haar ‘kroonjuwelen’ (het terugdraaien van abortus, euthanasie en het homohuwelijk) te verwezenlijken. Critici, vooral uit de hoek van de oude RPF maar ook oud-GPV’ers, vinden dat de ChristenUnie te veel compromissen heeft moeten sluiten en haar principes “terwille van de macht” heeft verkocht “voor een schotel linzenmoes”.[53]<br />
<br />
De 60-jarige verjaardag van het GPV op 1 april 2008 werd niet herdacht. Op 1 april 2009 werd er echter wel uitgebreid stilgestaan bij de 100-jarige geboortedag van Jongeling, die op 31 maart 1909 ter wereld was gekomen. Het Archief- en Documentatiecentrum van de Theologische Universiteit Kampen (Broederweg) organiseerde in samenwerking met het Historisch Documentatiecentrum van de Vrije Universiteit Amsterdam en het Nederlands Dagblad een congres waar journalist H. Veenhof zijn populaire Jongeling-biografie presenteerde. Het leeuwendeel van de bezoekers was 60+ en vrijgemaakt. Jongeling symboliseerde voor hen een wereld die was voorbijgegaan. Jongeling riep vooral veel nostalgie op. Biograaf Veenhof speelde hier in zijn boek handig op in. Zijn laatste hoofdstuk was getiteld: ‘What Would Jongeling Do?’ – een verwijzing naar de in evangelische kring zeer populaire WWJD-armbandjes (‘What Would Jesus Do?’) – en ging over de vraag wat Jongeling zou doen, als hij nu geleefd zou hebben. Verontruste vrijgemaakten en het Reformatorisch Dagblad zeggen namelijk wel eens dat de erfenis van Jongeling door zijn zogenaamde erfgenamen te grabbel is gegooid. Enkele prominente protestanten die Veenhof met de WWJD-raag confronteerde – onder andere Minister van Defensie E. van Middelkoop – meenden daarentegen dat Jongeling de komst van de ChristenUnie en de veranderingen de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) zou hebben goedgekeurd en hierin zou zijn meegegaan. Veenhof onderschrijft deze visie en eindigt zijn boek met de slotzin: “Een beamer in de kerk? Hij zou het beamen.”[54] <br />
<br />
<br />
<br />
Besluit<br />
<br />
Het historische zelfbeeld van het GPV ontstond in de loop van de jaren veertig en vijftig. Naar analogie van de Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt), de ‘ware kerk’, presenteerde het GPV zich als de ware partij. Men zette een doorgaande lijn voort die bij Willem van Oranje was begonnen en via Groen van Prinsterer en Schilder uitkwam op het GPV. De nadruk op deze doorgaande nationale lijn werd in de jaren zestig sterker. In reactie op de progressievere, meer internationaal georiënteerde koers van de ARP en de culturele revolutie wierp het GPV zich op als een concentratiepunt voor een conservatief-christelijke tegenbeweging “voor vorstenhuis en vaderland”. Deze beweging werd vanwege haar militante karakter door buitenstaanders met fascisme in verband gebracht. Ze mislukte omdat verontruste vrijgemaakten het GPV zuiver wilden houden en onder geen beding wilden samenwerken met niet-vrijgemaakten. In de tweede helft van de jaren zeventig benadrukte het GPV het isolement. Het GPV was Gods volk, het nieuwe Israël, en moest uitkijken voor “aangrenzende volken”. Jongeling vergeleek in dit verband de RPF met de Samaritanen. Aan het einde van de jaren tachtig sloeg de onzekerheid toe. Het GPV zocht naar bevestiging van anderen om zijn eigen bestaansrecht te rechtvaardigen en er was verschil van mening over hoe de eigen partijgeschiedenis moest worden geduid. De geschiedenis kon ook wetenschappelijk worden geschreven. Kritische geschiedschrijving over het eigen verleden en de aantrekkingskracht van het internationaal georiënteerde evangelicalisme maakten vervolgens in de jaren negentig een einde aan het nationaal-gereformeerde historische zelfbeeld van het GPV. Veel vrijgemaakte jongeren weten tegenwoordig niet meer wie Jongeling was en het GPV zegt hun ook weinig tot niets. ‘Ouderen’, hoewel ze op sommige punten wellicht afscheid van het verleden hebben genomen, vinden het daarentegen nog wel belangrijk op de doorgaande lijn te staan. Het verleden is voor Veenhof, Van Middelkoop en de hunnen geen dwingend keurslijf meer en ze maken ook andere keuzes, maar helemaal zonder een normatief verleden durven ze ook weer niet te gaan.<br />
<br />
<br />
<br />
[1] Notulen Centrale Verbondsraad, 12 maart 1976. Notulen CVR 3 januari 1975 – 20 december 1976. Archief GPV, nr. 4. Archief- en Documentatiecentrum Kampen. <br />
<br />
[2] J. Kamphuis, Evangelisch isolement: over de zinspreuk “In ons isolement ligt onze kracht” ter nagedachtenis aan mr. G. Groen van Prinsterer, overleden 19 mei 1976, de vader van de antirevolutionaire richting Publicatie van de Groen van Prinsterer-Stichting nr. 30 (Groningen 1976).<br />
<br />
[3] Daar heb je ‘t. Politieke antwoorden voor de kamerverkiezingen van 1956, verzameld in opdracht van de Organisatie-Commissie der Antirevolutionaire Partij (z.p., z.j.) 56.<br />
<br />
[4] De Bijbel en de Drie Formuleren van Enigheid: de Heidelbergse Catechismus, de Nederlandse Geloofsbelijdenis en de Dordtse Leerregels.<br />
<br />
[5] D. van Houdt, Kunnen we blijven samenwerken: principiële bezwaren tegen enkele artikelen van het Anti-Revolutionaire program en het z.g.n. miljoenplan, uitgesproken in de gecombineerde vergadering van drie A.R.-kiesverenigingen te Rotterdam-Zuid, op vrydag 14 november 1947 (Z.p. 1947) 30. Zie verder:<br />
<br />
[6] A. Zijlstra, ‘Kracht en doel der politiek. Publicatie van de correspondentie tusschen het Centraal Comité der A,R. Partij en het Amersfoortsch Comité’, De Reformatie 24 (7 mei 1949) 269-272, aldaar 272.<br />
<br />
[7] J. Vermeij, ‘Heilige continuïteit’, Ons Politeuma I (Oktober 1948) 6-7.<br />
<br />
[8] D.C. Haak, ‘Gemeenteraadsverkiezingen’, Ons Politeuma 5 (december 1952) 4-6.<br />
<br />
[9] P. Jongeling, ‘Kerkstrijd en wereldworsteling’, Gereformeerd Gezinsblad, 6 oktober 1948.<br />
<br />
[10] Over Jongelings opvattingen over kerk en politiek in de jaren veertig en vijftig: E. Hooiveld, ‘Het ongedeelde leven. Het Gereformeerd Gezinsblad, 1948-1958’ in: R. Kuiper en W. Bouwman, Vuur en vlam deel 2. De organisatie van het vrijgemaakt-gereformeerde leven 1944-1994 (Amsterdam 1998) 135-174; E. Hooiveld, ‘Na de Vrijmaking de eindtijd’ in: G. Harinck red., Holwerda herdacht. Bijdragen over leven en werk van Benne Holwerda (1909-1952) ADChartas-reeks 10 (Barneveld 2005) 75-110.<br />
<br />
[11] A.J. Verbrugh, ‘De betekenis van het gereformeerde boek en blad voor de politiek’, in T.J. Kerpel red., De waarde van het woord. Een historische lijn in 150 jaar christelijke journalistiek (Groningen 1976) 133-210, aldaar 165-166. Verbrugh doelde, zonder dit boek uit fatsoensoverwegingen bij de naam te noemen, op het 437 pagina’s tellende boek Tenzij van oud-Kamerlid Albertus Zijlstra: A. Zijlstra, Tenzij. Schriftuurlijke beginselen voor het staatsleven (Amsterdam 1950).<br />
<br />
[12] P. Jongeling, Ter wille van het Koninkrijk (Groningen 1956) 7-104.<br />
<br />
[13] E.H. Klei, ‘Groen van Prinsterer’ in: G. Harinck, H. Paul en B. Wallet, Het gereformeerd geheugen. Protestantse herinneringsculturen in Nederland, 1850-2000 (Amsterdam 2009)<br />
<br />
[14] Terpstra, Controverse rond de kerk 32-34.<br />
<br />
[15] [P. Jongeling,] Na tien jaren 3. Geen terreinenscheiding’, Gereformeerd Gezinsblad, 3 april 1958.<br />
<br />
[16] [P. Jongeling,] Na tien jaren 4. Een duizelingwekkende opdracht’, Gereformeerd Gezinsblad, 4 april 1958.<br />
<br />
[17] Zie hierover: P. Mulder, Wij gaan op dezelfde weg Zuid-Afrika! Het apartheidstandpunt van het Gereformeerd Politiek Verbond (1960-1990). MA-scriptie geschiedenis. Rijksuniversiteit Groningen (Groningen 2009).<br />
<br />
[18] Den vaderland getrouwe… Verkiezingsmanifest (z.p. 1962). Zie ook: ‘Verkiezingsprogram GPV 1963’ in: P. Goossen red., Parlement en kiezer. Jaarboekje 1963-1964 (’s-Gravenhage 1963) 125-133.<br />
<br />
[19] Jongeling, Bij de tweesprong. 36-37; W.F. Wertheim en A.H. Wertheim-Gijse Weenink ed., Aan het volk van Nederland: het democratisch manifest (Amsterdam 1966).<br />
<br />
[20] P. Jongeling, Bij de tweesprong: een woord tot de natie, nu er moet worden gekozen (z.p. 1966).<br />
<br />
[21] Zie vooral: A.J. Verbrugh, ‘De broeders en de volksbeweging’, Ons Politeuma 20 (25 maart 1967) 41-46.<br />
<br />
[22] Zie hierover: J. de Bruijn, ‘Politiek en charisma. Colijn als partijleider’ in: J. de Bruijn en H.J. Langeveld red., Colijn: bouwstenen voor een biografie (Kampen 1994) 129-154.<br />
<br />
[23] A.J. Verbrugh, ‘De laatste wapenschouw’, Ons Politeuma 20 (4 februari 1967) 17-21.<br />
<br />
[24] ‘GPV-bijeenkomst bij standbeeld werd afgelast’, Winschoter Courant, 20 mei 1968; ‘Herdenking van GPV bij standbeeld afgelast. Dominee roept jongemannen op voor politie en reserve-leger’, Winschoter Courant, 20 mei 1968. Zie: Stukken herdenking Heiligerlee. Archief F. de Jong. ADC Kampen.<br />
<br />
[25] Wandelganger, ‘Volksplantingen overal. Parlementaria’, De Volkskrant, 31 januari 1967.<br />
<br />
[26] Kadercursist, ‘Een nationaal-christelijk strijdlied’, Ons Politeuma 20 (12 augustus 1967) 115.<br />
<br />
[27] ‘Aan het einde van de week’, NRC, 23 september 1967.<br />
<br />
[28] M.J.C. Blok, ‘Een GPV-lied?’, Gereformeerd Kerkblad voor Overijssel, Gelderland en Utrecht 20 (7 oktober 1967) 7.<br />
<br />
[29] H.P. de Roos aan de CVR, 25 september 1967. Archief P. Jongeling. Doos 1. Stukken betreffende het Gereformeerd Politiek Verbond, 1964-1977.<br />
<br />
[30] Algemene Gomarusliederen (Leiden z.j.) 38-39. Archief VGSL Franciscus Gomarus. Het ‘GPV Streitliet’ is geschreven door Pieter Dorland en Peter de Putter en bevatte oorspronkelijk drie coupletten. Later is het lied nog aangevuld met nieuwe coupletten.<br />
<br />
[31] R. Valkenburg, ‘P. Jongeling: ‘Wij mogen tot Oranje zeggen: vrees God!’’, Koers, 29 augustus 1970, 18-20, aldaar 19. Cursivering EHK.<br />
<br />
[32] J. Kamphuis, ‘Gezagsideologen? Toespraak op het Nat. Appèl van GPV en NEV op 24 april 1971’, Ons Politeuma 24 (22 mei 1971) 99-101.<br />
<br />
[33] Programma Nationaal Appèl 1971. Archief P.Jongeling, doos nr. 33, Map maart 1971 – september 1972.<br />
<br />
[34] C. Trimp, ‘Nationaal gereformeerd – anno domini1973’, Ons Politeuma 26 (14 april 1973) 41-44.<br />
<br />
[35] W.P. Balkenende, ‘Zilveren G.P.V. werd confessioneel gesterkt’, De Reformatie 48 (7 april 1973) 212-213. Cursivering EHK.<br />
<br />
[36] C. Veenhof, ‘Stemmen op Jongeling?’, Opbouw 15 (16 april 1971) 19.<br />
<br />
[37] E.H. Klei, ‘Een kleine profeet in de politiek. Veenhofs moeizame verhouding tot het GPV’ in: G. Harinck red., ‘Niets is overbodig, niets is toevallig.’ Leven en werk van Cornelis Veenhof (1902-1983) (Barneveld 2008) 202-241, aldaar <br />
<br />
[38] P. Jongeling, ‘Na dertig jaar’, Ons Politeuma 31 (25 maart 1978) 58-60.<br />
<br />
[39] Jongeling hield zich in deze discussies afzijdig. In 1983 zei hij tegen P.A. Bergwerff en Tj.S. de Vries dat hij achter het principe van lijstineenschuiving stond. Zie: H. Veenhof, ‘Ja en nee tegen het NEV’, Denkwijzer. Studieblad van het Wetenschappelijk Instituut van de ChristenUnie 9 (juni 2009) 28-32; P.A. Bergwerff en Tj.S. de Vries, Geroepen en gegaan. In gesprek met P. Jongeling (Groningen 1983) 79-85<br />
<br />
[40] W.J.G. Basoski e.a., G.P.V. – Hoe nu verder? Verklaring van de 10 oud-GRV-leden over de breuk in de GVR, reactie van ‘de 10’ op het GVR-Commentaar, tevens advies w.b. het antwoord op de vraag:’G.P.V. – hoe nu verder? (z.p. 1984).<br />
<br />
[41] J. van der Jagt, ‘Kerk en politiek. Een causaal verband’, Ons Burgerschap 37 (12 mei 1984) 65 en 80. Met de “aangrenzende volken” werden uiteraard de RPF en de SGP bedoeld.<br />
<br />
[42] ‘Deelnemende organisaties aan de beurs:’, Ons Burgerschap 41 (16 april 1988) 68. Deze organisaties waren: Dit Koningskind, Contactcommissie Geref. Garnizoenskerken (CCGG), Stichting Bralectah, Stichting de Luisterpost, Landelijk Verband van Evangelisatiecommissies, Gereformeerd Sociaal en Economisch Verband, Evangelisatie & Rekreatie, Nederlandse Bond van Gereformeerde Jeugdverenigingen, Bond van Gereformeerde Meisjesverenigingen, Bond voor Gereformeerde Jeugdorganisatie, Stichting GPJC, Gereformeerd Maatschappelijk Verbond, Gereformeerde Reisvereniging, Kivive, Nederlands Dagblad, Uitgeverij Oosterbaan & Le Cointre, Nederlandse Patiëntenvereniging, Vereniging ter Bescherming van het Ongeboren Kind, Stichting Hulp aan Papoea’s in nood, Stichting Canzibe Steunfonds, ZOA, Vluchtelingenzorg, De Verre Naasten, Juridisch Adviesburo Gezondheidszorg, Uitgeverij de Vuurbaak, CLIC Informatiecentrum, Vereniging van Gereformeerde Onderwijsgevenden GVOLK, Bond tegen het Vloeken, Christelijke Stichting voor Hulp aan Gewetensvervolgden en het Gereformeerd Drachter Mannenkoor.<br />
<br />
[43] Het GPV-kinderlied is geschreven door John Kuiper, Dick Sneep, Peter Sneep en Peter de Vries en gecomponeerd door Peter Sneep. Zie: Aanvulling GPV-archief, doos 2.<br />
<br />
[44] P. van de Breevaart, ‘Bescheidenheid niet grootste deugd van GPV. Fraai “Gedenkboek” houdt de gereformeerde traditie voluit in ere’, Reformatorisch Dagblad, 10 september 1988.<br />
<br />
[45] J. van der Jagt, ‘Een partij als geen andere (over ontstaan, grondslag en doelstelling)’ in: J. van der Jagt, H. Timmermans en A.J. Verbrugh red., Gedenkboek GPV 1948-1988 (Amstersfoort 1988) 44-65; H. Timmermans, ‘Een partij als alle andere (over veertig jaar praktisch functioneren)’ in: Van der Jagt red., Gedenkboek GPV 92-125.<br />
<br />
[46] H.A.F.M.O. van Mierlo, ‘GPV: meer dan folklore?’, Ons Burgerschap 41 (23 april 1988) 85.<br />
<br />
[47] ‘Verantwoording. Gereformeerd en bij de tijd: een sterke combinatie’, Bij de Tijd 1 (juni 1992) 3-4; J. Huijgen, ‘Op zoek naar de vuurhaard. Gereformeerden in een veranderende cultuur’, Bij de Tijd 2 (juni/juli 1994) 23-25. <br />
<br />
[48] Programma start GPV-verkiezingstournee 9 april 1994 Bovenkerk Kampen. Archief Richard Boddeüs. Propagandamateriaal GPV Kampen. Jaren tachtig en negentig.<br />
<br />
[49] ‘Foto-impressie van het gouden jubileum van het GPV’, Ons Burgerschap 51 (april 1998) 11-15.<br />
<br />
[50] A. Slob, ‘Op naar 6 mei’, Ons Burgerschap 51 (april 1998) 19.<br />
<br />
[51] R. Janssen en G. Harinck red., Het Amersfoorts congres van 1948 (Barneveld 1998).<br />
<br />
[52] J.M. Goedhart, Vuur en vlam II (3)’, Reformanda 9, nr. 16 (21 april 1999) 186-190.<br />
<br />
[53] C.G. Hoogland, ‘Partij Lont’, Nederlands Dagblad, 6 oktober 2008. <br />
<br />
[54] H. Veenhof, Zonder twijfel. Pieter Jongeling (1909-1985). Journalist, politicus en Prins (Barneveld 2009)Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com37tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-89440127473861108972012-07-23T18:20:00.000+02:002012-07-23T18:20:03.889+02:00Het Oslo-syndroom: Verliefd op Anders Breivik<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://static.guim.co.uk/sys-images/Guardian/About/General/2011/7/24/1311520566970/Norway-Anders-Breivik-007.jpg" imageanchor="1" style="margin-left:1em; margin-right:1em"><img border="0" height="276" width="460" src="http://static.guim.co.uk/sys-images/Guardian/About/General/2011/7/24/1311520566970/Norway-Anders-Breivik-007.jpg" /></a></div><br />
<br />
<br />
<br />
<br />
<br />
april 20, 2012<br />
Door: Ewout Klei<br />
<br />
Liefde kom je soms op de meest vreemde plekken tegen. De Nederlandse journaliste Joanie de Rijke werd in 2008 zes dagen gegijzeld door de Taliban. Ze werd door deze stoere strijders meerdere malen verkracht. Ze legde haar Afghaanse indrukken dubbelzinnig vast in het boek In handen van de Taliban.<br />
<br />
Volgens Geert Wilders was dit boek hét symbool van het morele verval van de westerse beschaving. De Rijke toonde sympathie voor haar verkrachtende ontvoerders en zou daarom lijden aan het Stockholm-syndroom. Volgens Wilders lijden de voorstanders van de multiculturele samenleving aan dit syndroom, omdat ze sympathiseren met de islam die de westerse wereld probeert te veroveren. Ze stemmen hun beeld van de werkelijkheid af op de ander, in wiens macht ze verkeren. De Rijke wilde een debat en antwoordde dat Wilders politiek bedreef over haar rug. De PVV-leider ging niet op dit verzoek in.<br />
<br />
De visie van Wilders op dit punt wordt onderschreven door Anders Breivik, de Noorse massamoordenaar. Breivik verzette zich tegen de islamisering, maar koos niet moslims maar (jonge) socialisten als doelwit voor zijn aanslag uit. Niet de moslimfundamentalist maar de sinistere (Latijn voor links) socialist roept bij het joods-christelijke verzet kennelijk de meeste walging op.<br />
<br />
Mannen met macht hebben op sommige vrouwen een zekere aantrekkingskracht. Niet alleen de Taliban erotiseert, maar ook mannen als Josef Fritzl en Joran van der Sloot. Fritzl kreeg brieven van vrouwen, die hem zeiden te begrijpen. Fritzl zou zijn dochter hebben verkracht, om haar de vreugde van het moederschap te doen laten kennen. Ook Van der Sloot heeft sinds zijn verblijf in de Peruaanse gevangenis veel huwelijksaanzoeken gehad. In tegenstelling tot Joanie de Rijke zijn deze vrouwen nooit in handen gevallen van een gijzelaar. Hun verlangen blijft onbeantwoord.<br />
<br />
Aan deze gevallen moest ik opeens denken, toen ik las over een Duitse vrouw die Noorwegen is uitgezet. De jonge dame in kwestie was een openlijke Breivik-fan, een zelfverklaarde vriendin van Anders zelfs, en had geprobeerd om in de rechtszaal te komen. Ik weet niet of er voor dit fenomeen al een naam bestaat, maar anders is het Oslo-syndroom wellicht een aardige vondst.<br />
<br />
Ten slotte moest ik ook denken aan Els Michielsen, die in 2006 een PVV-meeuw op haar linkerbovenarm heeft getatoeëerd omdat Wilders kennelijk een onuitwisbare indruk op haar heeft gemaakt. Is dit misschien een gevalletje van Oslo-syndroom light?Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-47908481696453086302012-07-23T18:15:00.000+02:002012-07-23T18:15:42.207+02:00400 jaar Turks-Nederlandse betrekkingen<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://www.mevlana800.info/images/400yil6.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="323" width="280" src="http://www.mevlana800.info/images/400yil6.jpg" /></a></div><br />
<br />
<br />
400 jaar Turks-Nederlandse betrekkingen<br />
april 14, 2012<br />
Door: Ewout Klei<br />
<br />
Aan de vooravond van zijn bezoek aan Nederland, haalde de Turkse president Abdullah Gül fel uit naar de omstreden Nederlandse politicus Geert Wilders. Volgens Gül is Wilders een islamofoob die met zijn extreme geluid radicalen voedt, en een klimaat schept van ‘wij tegen zij’. Wilders reageerde zoals te verwachten ondiplomatiek en twitterde: ”Turkse humor: christen-pester, koerden-mepper, hamas-vriend en islamist Gül klaagt over tolerantie”. De reden van Güls komst is dat Turkije en Nederland vieren dat zij dit jaar 400 diplomatieke betrekkingen met elkaar onderhouden. Zeker Wilders en de zijnen zouden zich eens echt moeten verdiepen, in de relatie tussen beide landen.<br />
<br />
‘Liever Turks dan Paaps’<br />
<br />
Sinds 1612 hebben Turkije (toen nog het Ottomaanse Rijk) en Nederland (de Republiek) officiële diplomatieke betrekkingen. De contacten waren echter al eerder gelegd, tijdens het begin van de Tachtigjarige Oorlog.<br />
<br />
Willem van Oranje had contacten met Don Juan Miquez, een rijke joodse bankier uit Spanje die vanwege de inquisitie naar Constantinopel (het huidige Istanbul) was gevlucht. Willem van Oranje hoopte geld te kunnen lenen, om de Nederlandse Opstand tegen Spanje te kunnen blijven financieren. Via Miquez kwamen de Nederlandse opstandelingen met het Ottomaanse Rijk in contact. Ze hadden een gezamenlijk vijand: Spanje.<br />
<br />
De Nederlandse opstandelingen wilden godsdienstvrijheid. Ze prefereerden het islamitische Ottomaanse Rijk boven het Rooms-katholieke Spanje. Toen de geuzen in 1574 de stad Leiden ontzetten, hadden hun boten Turkse vlaggen, en penningen in de vorm van een halve maan, met daarop de leus “Liever Turks dan Paaps”. De sultan liet christenen in zijn rijk extra belasting betalen, maar zette ze niet op de brandstapel.<br />
<br />
De geuzen zongen veel liederen die ik als kind op mijn protestants-christelijke school uit mijn hoofd moest leren, zoals het ‘Wilhelmus’, het ‘Merck toch hoe sterck’ en ‘In naam van Oranje doe open de poort’. Ze hebben ook een liedje over de Turken gezongen:<br />
<br />
Den Prince van Oraengien triumphant<br />
<br />
Godt sal hem gheven wijsheyt en verstant,<br />
<br />
Op dat Gods Woort tot desen stonden,<br />
<br />
Mach gepreect worden aen elcken cant,<br />
<br />
Liever Turcks dan paus bevonden.<br />
<br />
Al is den Turk gheen Christen genaemt,<br />
<br />
Hy en heeft niemant om tgeloove gebrant,<br />
<br />
Als die papisten doen alle dage<br />
<br />
In Zeeuws-Vlaanderen heet een klein dorpje Turkye. Prins Maurits, de zoon van Willem van Oranje, noemde het dorpje zo, vanwege de Turkse steun aan de Nederlandse opstand. De Nederlandse schrijver Dirk Volkertsz. Coornhert prees ook de Turkse tolerantie en wees erop dat de Turken de godsdiensten van onderworpen volken respecteerden.<br />
<br />
In 1612 ontstonden de eerste officiële diplomatieke betrekkingen, toen er Nederlandse gezant in Constantinopel kwam, Cornelis Haga. Waar vroeger de Nederlandse ambassade gevestigd was, zit nu het consulaat generaal, omdat sinds 1923 Ankara de hoofdstad is. Toen ik in de herfst van 2010 in Istanbul was, heb ik het gebouw nog eventjes gezien.<br />
<br />
Ik had nog even nagegoogled, en uiteraard had Geert Wilders al eerder bezwaren aangetekend tegen de viering van het 400-jarige bestaan van de Nederlands-Turkse betrekkingen:<br />
<br />
“Er is niets te vieren. Het islamitische regime van Gül en zijn partijgenoot, de Turkse premier Erdogan, is geen waarachtige vriend van het Westen en dus ook niet van Nederland. President Gül is niet welkom. (…) De islam is fundamenteel intolerant ten opzichte van jodendom, christendom en humanisme.”<br />
<br />
Dat de Turks-Nederlandse betrekkingen tot stand kwamen door een Joodse handelaar uit Constantinopel en de Nederlandse opstandelingen de Turken zagen als lichtend voorbeeld van tolerantie, lijkt de politicus niet te weten.<br />
<br />
Ook culturele overwegingen speelden een rol in de Nederlandse belangstelling voor het Ottomaanse Rijk. Zo vonden bijvoorbeeld zeldzame manuscripten hun weg naar Nederlandse bibliotheken. Eind zestiende eeuw kwam de tulp vanuit Turkije naar Europa, die in Nederland eerst tot een periode van tulpengekte leidde en zich langzamerhand tot nationaal symbool ontwikkelde. De handelsbetrekkingen bleven zich voorspoedig ontwikkelen. In de negentiende eeuw vestigden veel Nederlandse kooplieden zich in het Ottomaanse Rijk, waar zij kansen zagen op het gebied van handel en landbouw.<br />
<br />
In de twintigste eeuw bleven de contacten goed. Toen de Turken hun onafhankelijkheidsoorlog voerden tegen de Grieken, die Anatolië via Izmir waren binnengevallen, waren de Nederlandse kranten het Algemeen Handelsblad en de Haagse Post twee van de weinige kranten in Europa, die positief over de Turkse kant van het verhaal schreven. Nederland was één van de waarnemers op de Lausanne-conferentie in 1923, toen de Turks-Griekse oorlog werd beëindigd en de grenzen van het moderne Turkije werden vastgesteld. Nederland maakte geen bezwaar tegen de beëindiging van capitulatiesysteem, waardoor de Nederlanders in Turkije hun geprivilegieerde juridische positie moesten opgeven.<br />
<br />
De Groenteman en de Turk<br />
<br />
In de jaren zestig van de twintigste eeuw worden de banden tussen Turkije en Nederland nog veel hechter, als gevolg van de komst van Turkse gastarbeiders naar Nederland. De Nederlandse economie groeit in de tijd heel snel, en Nederlandse bedrijven hebben behoefte aan goedkope werkkrachten die laaggeschoold werk verrichten. Als de Nederlandse economie in de jaren zeventig en tachtig in de crisis komt, en veel bedrijven automatiseren, raken veel gastarbeiders werkloos. Omdat ze niet terugkeren naar Turkije maar daarentegen hun gezinnen laten overkomen naar Nederland, ontstaat er een grote etnische en culturele minderheid in Nederland, die in sociaal-economisch opzicht gebied behoorlijk is achtergesteld.<br />
<br />
Het politieke verzet tegen de multiculturele samenleving bleef aanvankelijk beperkt tot marginale partijen, aan de rechterzijde van het politieke spectrum. Naast ‘extreem-rechtse’ partijen als de Nederlandse Volksunie en de Centrumpartij keerden ook de conservatief-socialistische partij DS’70 en de kleine orthodox-christelijke partijen GPV, RPF en SGP zich tegen de komst van gastarbeiders en hun gezinnen. Zo vond GPV-Kamerlid Bart Verbrugh dat “niet-assimileerbare etnische minderheden”, waarmee hij vooral doelde op moslims, de ontplooiing van Nederland remden en was hij van mening dat de islamitische bouwstijl niet paste bij de Nederlandse cultuur. Hij pleitte daarom voor het niet toekennen van passief kiesrecht aan mensen uit Turkije en Marokko, omdat zij een dubbele nationaliteit hadden en bovendien bezig zouden zijn met “islamitische groepsvorming”.<br />
<br />
Onder grote politieke partijen, CDA, PvdA, VVD en D66, en de kleine linkse partijen bestond er daarentegen een multiculturele consensus. Andere culturen, ook de Turkse, vormden een verrijking voor de Nederlandse samenleving. Tot de komst van Fortuyn, werd kritiek op negatieve aspecten van de multiculturele samenleving door de politieke en culturele elite van Nederland meteen met racisme en discriminatie in verband gebracht.<br />
<br />
Behalve voor discussies zorgde de komst van de Turken in Nederland ook voor humor. Het komische duo Van Kooten & De Bie dreef de spot met de omgang van autochtone Nederlanders met de Turkse gastarbeiders. Hilarisch is het <a href="http://www.youtube.com/watch?v=PO5NTZjpqgg">filmpje </a>van ‘De groenteman en de Turk’ uit 1984, waar groenteman Henk Blok ‘Turks’ en ‘Marokkaans’ heeft geleerd, om zijn allochtone klanten beter te kunnen helpen. Hij praat tegen ze in een soort van kleutertaaltje, met de impliciete boodschap dat Turken omdat ze nog niet zo goed Nederlands kunnen spreken eigenlijk heel dom zijn. Een zak aardappelen is een zak apies bijvoorbeeld. Aan het slot van de sketch wordt duidelijk, dat de Turkse klant helemaal niet dom is. Hij zegt dat het hem verbaast, dat Nederlanders steeds slechter hun moedertaal spreken.<br />
<br />
De ontspannen manier, waarmee Van Kooten & De Bie aspecten van de multiculturele samenleving op de hak nemen, werkt mijns inziens verfrissend. Het progressieve multiculturele discours, dat met name nog gepropageerd wordt in PvdA- en GroenLinks-kringen, en het conservatieve monoculturele discours, dat behalve door de PVV ook door de VVD en de christelijke partijen wordt aangehangen, hebben met elkaar gemeen dat ze uiterst serieus en moralistisch zijn. Alles wordt heel zwart-wit gezien, in schema’s van goed en fout. Je krijgt dan van die boektitels als Het verraad van links (Carel Brendel) of Winnaars en verliezers (Leo en Jan Lucassen).<br />
<br />
Het is erg opvallend, dat in het nieuwe millennium er eigenlijk nauwelijks over Turkse Nederlanders wordt gediscussieerd. Het gaat vooral over Marokkaanse Nederlanders. Uit wat cijfers blijkt, dat Turkse Nederlanders na hun aanvankelijke maatschappelijke achterstand aan het inhalen zijn. Na de Chinezen kennen de Turken als bevolkingsgroep de meeste zelfstandige ondernemers, zo’n 10%. Het geboortecijfer ligt ook erg laag, op 1,7, dat is veel lager dan het Marokkaanse geboortecijfer, en zelfs net iets lager dan het autochtone geboortecijfer. Het opleidingsniveau stijgt ook. Wel is de Turkse gemeenschap nogal erg op zichzelf gericht, in vergelijking met bijvoorbeeld de Marokkaanse gemeenschap en is de taalachterstand groter.<br />
<br />
Hoewel iedereen dit voor zichzelf natuurlijk mag beslissen, denk ik dat Turkse Nederlanders hun Turkse en hun Nederlandse identiteit zouden moeten koesteren. Dit biedt denk ik ook veel economische en culturele kansen. Men is in beide talen en culturen thuis, wat een groot voordeel is voor handel en voor culturele uitwisseling. Turkije is één van de weinige landen waarvan de economie groeit in deze crisistijd. Ik zou proberen kansen te grijpen waar ze liggen.<br />
<br />
Dit is een geactualiseerde bewerking van mijn bijdrage aan de Paneldiscussie van het Peritus Network, 16 februari 2012. Zie: http://www.peritusnetwork.nl/peritus-cafe-400-jaar-nederland-en-turkije/Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-70021766212463254192012-07-23T18:00:00.004+02:002012-07-23T18:16:16.774+02:00Zijn journalisten (nog steeds) links?<div dir="ltr" style="text-align: left;" trbidi="on"><br />
</div><br />
Dit artikel staat ook op mijn Wordpressblog, en op Joop<br />
<br />
april 12, 2012<br />
Door: Ewout Klei<br />
<br />
Nu J.L. Heldring is gestopt met zijn column in het NRC Handelsblad, lijkt Frits Bolkestein zijn stokje te willen overnemen als meest deftige conservatieve denker van Nederland. Maar waar Heldrings stukken altijd nieuwsgierig en verfrissend waren, daar zijn die van Bolkestein naargeestig en verzuurd.<br />
<br />
Neem zijn opinieartikel tegen de vermeende linksheid van het Nederlandse journaille, in de Volkskrant van 10 april. Zonder dit ook maar een beetje proberen te onderbouwen beweert De Bolk dat de overgrote meerderheid van de Nederlandse journalisten links is en moraliseert. Als het artikel in de jaren zeventig was geschreven, in de tijd dat De Tijd elk jaar Joop den Uyl tot politicus van het jaar uitriep, had Bolkestein een punt. Maar we leven nu echt in andere tijden.<br />
<br />
De Volkskrant is hier misschien wel het beste voorbeeld van. De aanvankelijk katholieke krant werd in de tijd van de ontzuiling links, maar is daarna opnieuw ontzuild en biedt rechtse columnisten en opiniemakers, waaronder Bolkestein zelf, een platform. Ook het NRC Handelsblad, dat na de Fortuynrevolte dankzij columnisten Jan Blokker en Elsbeth Etty in de ogen van sommige lezers een nogal zuurlinks imago had, is weer naar rechts gebogen. Blokker is niet meer, en Etty is ontslagen. Er zullen vast nog wel media zijn die onversneden links zijn, maar deze zijn op één hand te tellen. Vrij Nederland en Joop zijn links, Trouw is dat een beetje.<br />
<br />
De Nederlandse journalisten zijn helemaal niet zo links meer. Tegenwoordig wordt Geert Wilders of Mark Rutte politicus van het jaar. Dat betekent niet meteen dat journalisten het met deze politici eens zijn, maar wel dat ze ook rechtse politici op hun merites kunnen beoordelen. Wat je ook van Wilders vindt, de media handig bespelen en de publieke opinie gevangen houden kan hij. En hoewel velen in crisistijd nu lachen als een boer met kiespijn, Rutte is nog steeds een verademing in vergelijking met zijn vermoeiende voorgangers Wim Kok en Jan Peter Balkenende. In de jaren zeventig zouden deze kwaliteiten niet zijn erkend, omdat veel journalisten toen als gevolg van de gepolariseerde verhoudingen bij voorbaat negatief waren over alles wat niet links (genoeg) was. Twee zeer getalenteerde politici met veel humor, Dries van Agt en Hans Wiegel, waren gehaat in de pers. Nu pas kunnen wij, dankzij de politieke geschiedschrijving, hun sterke kanten goed zien.<br />
<br />
Wat voor journalisten, maar ook voor historici, columnisten, cultuurfilosofen etc. etc. nodig is, is een open houding. Bolkestein is verzuurd en versteend. Zijn analyses voegen niets toe aan het beeld van onze werkelijkheid, ze vormen alleen een zure epiloog op de politieke biografie die nog over De Bolk geschreven moet gaan worden. Sommige ouderen worden milder, als ze ouder worden. Ze kunnen de ideologische loopgraven waarin ze zich vroeger hadden ingegraven relativeren en durven over het niemandsland heen te lopen, om de ideologische ander de hand te reiken. Bolkestein daarentegen is geradicaliseerd. Hij heeft zijn ideologische stelling met zandzakken versterkt en stelt zich onverzoenlijk op. De frontale aanval helpt daarom niet. We kunnen hem het beste links, ik bedoel rechts, laten liggen.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-69555179300252179922012-04-05T00:03:00.001+02:002012-04-05T00:04:31.894+02:00Wat gezegd moet worden<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://content.nos.nl/data/image/m/2012/04/04/359026.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="165" width="294" src="http://content.nos.nl/data/image/m/2012/04/04/359026.jpg" /></a></div><br />
<br />
De beschuldiging van antisemitisme en het gelijk van Günter Grass<br />
<br />
Door: Ewout Klei<br />
<br />
<b>Antisemitisme is een groot kwaad. Het is ook een hardnekkig kwaad, dat helaas nog steeds voorkomt. Wij in Europa zijn extra gevoelig voor dit kwaad, vanwege de zes miljoen joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons werelddeel zijn vermoord. </b><br />
<br />
Toch kan de beschuldiging van antisemitisme discussies verlammen. Het kan een vrijbrief zijn, om alles wat de ‘joodse staat’ Israël doet goed te praten. Kritiek op Israël wordt in sommige kringen meteen met antisemitisme in verband gebracht. De beschuldiging van antisemitisme, is een wapen in de handen van conservatieve pro-Israëllobby. <br />
Twee week geleden was deze lobby zeer verontwaardigd over Jos Collignon, toen de <i>Volkskrant</i>-cartoonist een spotprent maakte over Geert Wilders die in het Hebreeuws een onzichtbare(!) weldoener bedankte. ‘Antisemitisme!’ riep Joost Niemoller van de conservatieve opiniewebsite <a href="http://www.dagelijksestandaard.nl/2012/03/antisemitische-cartoon-in-de-volkskrant">De Dagelijkse Standaard</a> en Rober Kopuit van de Joodse Omroep deed zelfs aangifte tegen Collignon. De pijlen van de pro-Israëllobby zijn nu gericht op de Duitse schrijver en Nobelprijswinnaar Günter Grass, vanwege zijn gedicht <a href="http://www.sueddeutsche.de/kultur/gedicht-zum-konflikt-zwischen-israel-und-iran-was-gesagt-werden-muss-1.1325809">Was gesagt werden muss</a>. Grass hekelt in zijn gedicht de dreigende oorlog van Israël tegen Iran. Volgens Israël ontwikkelt Iran kernwapens, maar Israël heeft kernwapens. Grass is bang voor een allesvernietigende oorlog. Hij wil niet dat het Iraanse volk wordt uitgeroeid en roept Duitsland op geen onderzeeërs aan Israël te leveren. De beschuldiging van antisemitisme heeft hem lang weerhouden om iets kritisch over Israël te schrijven, maar dat Israël tegenwoordig fout bezig is, is iets wat gezegd moet worden.<br />
In Duitsland, waar de beschuldiging van antisemitisme nóg gevoeliger ligt dan in Nederland, werd Grass dan ook hard aangevallen. De journalist <a href="http://www.welt.de/kultur/literarischewelt/article106152894/Guenter-Grass-Nicht-ganz-dicht-aber-ein-Dichter.html">Henryk M. Broder</a> noemde Grass een “Prototyp des gebildeten Antisemiten” (prototype van de belezen antisemiet). Grass zou de joden als veroorzakers van een naderend gevaar willen ontwapenen. Broder stelde verder dat Grass altijd een probleem met joden had, maar zo duidelijk als in dit gedicht had de schrijver het nog nooit opgeschreven. <br />
Je hoeft het natuurlijk niet met de politieke boodschap van het gedicht van Grass eens te zijn. Ik persoonlijk vind hem te eenzijdig over Iran. Het Iraanse regime onderdrukt zijn eigen volk en president Mahmoud Ahmadinejad is een echte antisemiet die de Holocaust ontkent. Van mij had het dus wel wat genuanceerder gekund. Maar toch: het feit dat zelfs Duitse intellectuelen zich nu uitspreken tegen het beleid van de staat Isräel, beschouw ik als een teken aan de wand. De staat Israël mag zich niet langer verschuilen achter de Holocaust, om de eigen misdaden tegen de menselijkheid goed te praten.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-9621106880537332372012-03-25T15:22:00.002+02:002012-03-25T15:25:06.404+02:00Antisemitisme?<b>Door kritiek op Israël categorisch als antisemitisch te demoniseren, ontpoppen Joost Niemoller cum suis zich als grootinquisiteurs van de rechtse kerk</b><br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://www.dagelijksestandaard.nl/sites/default/files/imagecache/News-Fader-Pictures/plaatjes/wildersvolkskrant.jpg" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="250" width="610" src="http://www.dagelijksestandaard.nl/sites/default/files/imagecache/News-Fader-Pictures/plaatjes/wildersvolkskrant.jpg" /></a></div><br />
<i>Door: Ewout Klei</i><br />
<br />
Is Volkskrantcartoonist Jos Colligon een antisemiet? Volgens journalist <a href="http://www.dagelijksestandaard.nl/2012/03/antisemitische-cartoon-in-de-volkskrant">Joost Niemoller</a> van de conservatieve opiniewebsite <i>De Dagelijkse Standaard</i> is Collignon dat inderdaad. Op de gewraakte cartoon krijgt Geert Wilders, die absoluut niet transparant is over hoe zijn PVV wordt gefinancierd, een zak geld toegestopt van een jood. De jood zelf zie je niet, alleen zijn arm, maar wel dat Wilders hem in het Hebreeuws bedankt: “Dank u beleefd en maakt u zich geen zorgen.” Niemoller zegt hierover boos:<br />
<br />
<i>Het is een cartoon die doet denken aan de van jodenhaat vergiftigde cartoons die in de kranten in het Midden Oosten worden afgedrukt, waarin 'de Jood' een bijna onzichtbaar wezen is, dat zijn ware aard verbergt, en achter de schermen complotten uitbroedt met als doel geld en macht naar zich toe te trekken. Het is 'De mythische Jood' zoals we die kennen uit de nazifilm Der Ewige Jude. Maar de figuur is al veel ouder, denk aan het Shakespeare-personage Shylock, de Joodse woekeraar die geld leent en mensenvlees terugeist. </i><br />
<br />
Volgens Niemoller zijn het tegenwoordig vooral de moslims en de linkse intellectuelen, die zich aan antisemitisme schuldig maken. Hij hekelt het VPRO-programma Tegenlicht, dat een kritische reportage uitzond over de zogenoemde ‘joodse lobby’ in de Verenigde Staten, die Wilders zou financieren, en een reportage over de ‘joodse bank’ Golman Sachs. <br />
<br />
De beschuldiging van Niemoller hoor je in bepaalde kringen wel vaker. <i>De Dagelijkse Standaard</i>, maar ook een blad als <i>Elsevier</i> en een krant als het <i>Reformatorisch Dagblad </i>schrijven uitgebreid over antisemitisme, vooral als moslims (in Nederland en daarbuiten) zich hier aan schuldig maken. Daarnaast hekelen zij iedereen die sympathiseert met de Palestijnse zaak – de Internationale Socialisten, Gretta Duisenberg, Harry van Bommel, het Interkerkelijk Vredesberaad enzovoort – en beschouwen ze deze sympathisanten als heimelijke antisemieten. Duisenberg maakte het haar tegenstanders natuurlijk ook makkelijk, door te zeggen ‘zes miljoen’ handtekeningen te willen ophalen, waarmee ze (al dan niet per ongeluk) verwees naar de zes miljoen joden die tijdens de Holocaust zijn vermoord. <br />
<br />
Antisemitisme is één van de meest kwalijke en hardnekkige vormen van discriminatie, die er bestaan. De joden vormden in Europa eeuwenlang een minderheid met andere gewoonten en een ander geloof, en daarom vaak het slachtoffer waren van pesterijen en pogroms, culminerend in de Holocaust. Dat er in West-Europa en de Verenigde Staten veel sympathie bestond voor de in 1948 gestichte staat Israël – een nieuw thuis voor de ontheemde Holocaustslachtoffers – is dan ook zeer begrijpelijk. De vraag is echter, of dit schuldgevoel een eerlijke analyse over het Israëlisch-Palestijnse conflict eigenlijk niet in de weg staat. <br />
Tijdens de stichting van de staat Israël zijn honderdduizenden Palestijnen met geweld van huis en haard verdreven. Deze gebeurtenis wordt door de Palestijnen de Nakba genoemd, het Arabisch voor ramp/catastrofe. Vanaf 1967 bezet Israël bovendien de Westelijke Jordaanoever, en Israëlische kolonisten pikken beetje bij beetje steeds meer stukken land van de daar wonende Palestijnen in. Belangrijk is bovendien het buitensporige geweld van Israël: als er vanuit de Gazastrook enkele zelfgemaakte raketten worden afgevuurd, meestal met ‘slechts’ enkele lichtgewonden aan Israëlische zijde tot gevolg, dan reageert Israël met grof geweld en vallen er aan Palestijnse zijde tientallen doden. Voorts is er de apartheid: Israël is volgens de grondwet van het land een ‘joodse staat’. De in Israël wonende Arabieren worden als tweederangs burgers behandeld, en de Palestijnen als derderangs burgers. De situatie in Israël lijkt erg op die van het blanke apartheidsregime van Zuid-Afrika, waar tot 1994 de zogenaamde ‘kleurlingen’ tweederangs burgers waren, en de ‘zwarten’ derderangs burgers. <br />
Wel moet worden opgemerkt, dat sinds de stichting van de staat Israël er veel antisemitisme in de islamitische wereld is, niet in het minst bij de Palestijnen zelf. Het onderscheid tussen de staat Israël enerzijds, en de joden (die niet allemaal in Israël wonen en ook zeker niet allemaal achter de politiek van Israël staan) wordt in de islamitische wereld helaas onvoldoende gemaakt. <br />
<br />
Tot zover Israël. Wat in de Nederlandse discussie over Israël en het antisemitisme heel erg meespeelt, is de discussie over de islam. Geert Wilders steunt Israël niet vanwege een bepaald schuldgevoel over de Holocaust, maar omdat Israël in zijn ogen een voorpost is in de wereldwijde strijd tegen het ‘islamofascisme’. Degenen in Nederland die het luidst protesteren tegen antisemitisme, zijn vaak ook degenen die zich het luidst uitspreken tegen de islam. Hetzelfde geldt voor de christenvervolging in het Midden-Oosten. Degenen die hier (terecht) oog voor hebben, hebben daarnaast dikwijls een islamofobische agenda. Het feit dat er in de islamitische wereld een onvoldoende onderscheid wordt gemaakt tussen Israël en joden, is voor deze partijen en kranten een reden, om de karikatuur te schetsen dat alle moslims antisemiet zijn. <br />
Het probleem is, dat kritiek op Israël en antisemitisme twee verschillende zaken zijn, maar ten onrechte vaak met elkaar in verband worden gebracht. Door kritiek op Israël categorisch als antisemitisch te demoniseren, ontpoppen Joost Niemoller cum suis zich als grootinquisiteurs van de rechtse kerk. In de kringen van Niemoller is de beschuldiging van ‘antisemitisme’ een sjibbolet geworden, om elk kritische geluid de mond te snoeren. Niemoller verschilt hierin weinig van de grootinquisiteurs van de linkse kerk (van weleer), die niet alleen Pim Fortuyn en Geert Wilders, maar ook Paul Scheffer en Femke Halsema de mond hebben proberen te snoeren. Het heilige huisje van het multiculturele ideaal heeft bij Niemoller plaatsgemaakt voor een joods-christelijk huisje. <br />
Maar terug naar de cartoon van Jos Collignon. De Volkskranttekenaar hekelt de pro-Israëlische opstelling van Wilders en het feit dat hij zijn partijfinanciën niet openbaar wil maken. Wilders bedankt zijn weldoeners in het Hebreeuws, maar we zien die weldoener niet. Collignon heeft niet een stereotype jood met haakneus, gemene oogjes en pijpenkrullen getekend, die bezig is met een snode samenzwering. Dit is allemaal interpretatie van Niemoller. Het enige wat je op de cartoon ziet is een arm, en het feit dat Wilders zijn onzichtbare weldoener in het Hebreeuws bedankt. Het ligt natuurlijk voor de hand dat deze persoon een jood is (om precies te zijn een zionistische jood die het bezettingsbeleid van Israël steunt), maar dit volgt er niet noodzakelijk uit de tekening. We weten het gewoon niet. Dat Wilders hem in het Hebreeuws bedankt, betekent niet per se dat de weldoener joods is. Grootinquisiteur Niemoller heeft voor zijn beschuldiging te weinig harde bewijzen. Misschien wordt het voor hem eens tijd, de journalistiek voor de fictie te verruilen, net als zijn grote vriend Theodor Holman, en een toneelstuk te gaan schrijven. Het zou bijvoorbeeld kunnen gaan over een ontmoeting van Jos Collignon met Mohammed Bouyeri, in 2003 op Schiphol. Titel van het stuk: <i>Der ewige Gutmensch</i>.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-8280497.post-21424300276279066252012-03-23T18:38:00.000+01:002012-03-23T18:38:36.403+01:00Iedereen kan Schilderen<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://www.dbnl.org/tekst/schi008gere01_01/schi008gere01_01_tpg.gif" imageanchor="1" style="clear:left; float:left;margin-right:1em; margin-bottom:1em"><img border="0" height="400" width="262" src="http://www.dbnl.org/tekst/schi008gere01_01/schi008gere01_01_tpg.gif" /></a></div><br />
<i>Door: Ewout Klei</i><br />
<br />
<b>Inleiding</b><br />
Klaas Schilder (1890-1952) was een briljante orthodox-gereformeerde theoloog, die ook in seculiere kringen wordt gewaardeerd. Historicus en journalist Rob Hartmans beschouwt Schilder als één van de belangrijkste intellectuelen uit het interbellum, samen met de atheïstische polemist Menno ter Braak. In zijn essaybundel Vaarwel dan! Essays over intellectuelen en hun illusies waarschuwt Hartmans dan ook dat men niet de fout moet maken Schilder over één kam te scheren met doempredikanten als SGP-voorman G.H. Kersten, dat is “net zo dom als wijlen Joop den Uyl uit te schelden voor communist.” Ook Harry Kuitert , de in orthodox-gereformeerde kringen fel bestreden theoloog, heeft de intellectueel Schilder hoog. Volgens Kuitert was Schilder “een genie in de dop”. Kuitert vroeg zich echter af, of Schilder ooit uit die dop gekomen was: “Ik geloof namelijk dat zijn volgelingen hem in die dop gehouden hebben…” <br />
Hoe kon het toch, dat zo’n briljante theoloog, die in 1933 in het Duitse Erlangen summa cum laude promoveerde op het zwaar-filosofische proefschrift Zur Begriffsgeschichte des Paradoxon, het boegbeeld werd van een kleine, zeer in zichzelf gekeerde geloofsgemeenschap, de Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt)?<br />
<br />
<b>Intellectueel anti-intellectualisme</b><br />
Op 19 december 1890 kwam Klaas Schilder ter wereld. Hij groeide op in Kampen, het bolwerk van de Afscheiding van 1834 en bekend vanwege de bloeiende sigarenindustrie. Zijn vader, die sigarenmaker was, overleed toen Schilder zes jaar oud was. De overgebleven leden van het gezin sloten zich daarna aan bij de Gereformeerde Kerken in Nederland. Hiervoor waren ze lid geweest van de Nederlandse Hervormde Kerk. In 1909 ging Schilder naar de Theologische School in Kampen. Deze school bestond sinds 1854 en leidde predikanten op voor de afgescheidenen. In 1914 legde Schilder cum laude het kandidaatsexamen af. <br />
Als student hield Schilder zich niet alleen bezig met theologie maar ook met filosofie en literatuur. Hij las onder andere Søren Kierkegaard en Friedrich Nietzsche, schreef Nederlands proza en gedichten in Grieks, Latijn en Duits. Schilder had veel aandacht voor de persoonlijke relatie tussen God en mens, werd geraakt door het dichterlijke en het emotionele, maar zou in zijn theologie ook het rationele en logische benadrukken. <br />
Door het lezen van schrijvers en filosofen als Friedrich Nietzsche - die in Die fröhliche Wissenschaft en Also sprach Zarathustra de dood van God verkondigde en het boek Der Antichrist schreef – werd Schilder geconfronteerd met nieuwe ideeën, die haaks stonden op de orthodox-protestantse absolute waarheden waarmee hij was opgevoed. Schilder identificeerde zich in zijn studententijd sterk met de Deense filosoof Søren Kierkegaard, een christelijke existentialist. De levensgeschiedenissen van beide denkers vertonen opvallende overeenkomsten: Kierkegaard had zijn verloving met Regine Olsen afgebroken omdat hij dacht dat hij haar niet gelukkig kon maken met zijn filosofische getob, Schilder was afgewezen door Lientje Wieringa en haar familie omdat hij uit een te eenvoudig gezin kwam. Maar waar Kierkegaard bewust vrijgezel bleef voor de rest van zijn leven, omdat hij zichzelf niet geschikt vond voor de liefde, deed Schilder niet lang na zijn afwijzing een nieuwe poging, en vroeg begin 1913 plotseling de negen jaar oudere Anna Johanna Walter ten huwelijk. Schilder had volgens zijn biograaf J.J.C. Dee hiermee ethisch afstand genomen van Kierkegaard. Filosofisch nam Schilder ook afstand van Kierkegaard. Waar Kierkegaard de subjectiviteit van het geloof had beklemtoond zou Schilder, ondanks of misschien wel juist dankzij zijn grote openheid voor de cultuur, het objectieve van het christendom benadrukken. Hij was existentieel gereformeerd. Het was voor Schilder “alles of niets”. <br />
Op 18 juni 1914 trad Schilder in het huwelijk met Anna Johanna Walter. Drie dagen later werd Schilder predikant van de Gereformeerde Kerk van Ambt-Vollenhove. Dit was een zogenaamde A-gemeente, een Gereformeerde Kerk van de Afscheiding. Een week na zijn beëdiging werd in Sarajevo de Oostenrijk-Hongaarse kroonprins Frans Ferdinand doodgeschoten. Dit zou de aanleiding zijn voor de Eerste Wereldoorlog, die diepe indruk op Schilder maakte en leidde tot een pessimistische visie op de cultuur. Schilder vroeg zich op welke fronten de echte oorlog, die tussen god en Satan, zou worden gestreden. Schilder wilde de bijbel verdedigen tegen aanvallen van buiten. De Schrift zelf zou het belangrijkste wapen zijn in deze strijd. Volgens historicus George Harinck was Schilder een exponent in de polemische traditie van de antirevolutionaire voormannen G. Groen van Prinsterer en Abraham Kuyper. Vanwege de diepe existentiële achtergrond van Schilders strijdbaarheid gaat deze vergelijking echter niet helemaal op. Schilder kan misschien beter worden vergeleken met intellectuelen als Nietzsche, Kierkegaard en tijdgenoot Menno te Braak, die de tijdgeest en de zinloze kant van het leven ook aan den lijve hebben ondervonden. <br />
In 1916 werd Schilder predikant te Vlaardingen. Nederland was weliswaar neutraal, maar de oorlog zorgde in ons land voor veel werkloosheid. Op 3 mei 1917, een half jaar voor de Russische Revolutie, hield Schilder een toespraak over ‘De Openbaring van Johannes en de sociale kwestie’. De langdurige oorlog gaf aanleiding tot apocalyptische gedachten. Die werden versterkt door de revolutie in Rusland in 1917 en de mislukte Duitse revolutie. Schilder zag in deze gebeurtenissen een eschatologische dimensie en hield in 1919 toespraken over ‘De antichrist’ en ‘Wat is de hel?’, die later als aparte boekjes werden uitgegeven. <br />
Begin jaren twintig speelde in de Gereformeerde Kerken ook de kwestie van de ‘jongeren’. Schilder stond niet negatief tegen hun vragen. Hij was immers ook bezig met de vragen die de tijdgeest aan de gelovige stelde. Hij kon zich echter niet vinden in hun antwoorden, die van de belijdenisgeschriften zouden afwijken en een andere visie op het Schriftgezag veronderstelden. Voor De Reformatie. Weekblad tot ontwikkeling van het gereformeerde leven schreef Schilder artikelen over de kerk, de samenleving en de eigentijdse cultuur. Hij was vanaf de oprichting in 1920 betrokken bij het blad, en werd in april 1935 de enige hoofdredacteur. Ook schreef Schilder voor tal van andere bladen. <br />
In 1925 werd Schilder predikant te Oegstgeest, waar hij de beroemde schrijver Jan Wolkers doopte. In deze tijd wilde Schilder beginnen aan een proefschrift, maar hier kwam het niet van. Wel publiceerde hij in 1927 Bij dichters en schriftgeleerden, een verzameling vaan een serie artikelen uit De Reformatie, waarin hij zich confronteerde met de theologie van de Zwitser Karl Barth, die diepgaand door het subjectieve denken van Kierkegaard was beïnvloed. <br />
Barth was de belangrijkste theoloog van de twintigste eeuw. Vanaf 1925 werd zijn theologie in Nederland bekend. Barth benadrukte het oneindige verschil tussen God en mens. Volgens Barth had Eerste Wereldoorlog laten zien dat de theologie die zich op de geschiedenis oriënteerde er naast had gezeten. Hij verbaasde zich er over dat liberale Duitse theologie zich had uitgeleverd aan de Duitse overheid, toen het leger zich in de zomer van 1914 mobiliseerde. De koppeling tussen geloof en natie, geloof en geschiedenis, geloof en een historische identiteit, kon bij Barth niet op instemming rekenen. God is God. De wereld is de wereld. God kon niet voor ons karretje worden gespannen. Dat was de boodschap uit de Römerbrief. Altijd klinkt volgens Barth het goddelijke ‘nee’ over het menselijke handelen en denken. Alleen door Christus kan Gods oordeel in een ‘ja’ worden omgebogen. Barth baseerde zich op Kierkegaard en maakte gebruik van diens paradoxale spreken over het geloof. In het verborgene openbaarde God zich volgens Kierkegaard. Het geloof was volgens Barth geen historische categorie maar een bliksemflits die inslaat. Kennis van God was alleen mogelijk wanneer God zich via Christus openbaarde, niet door de natuur of via de Bijbel. Barth beschouwde de Bijbel niet als het letterlijke Woord van God. <br />
In de ogen van Schilder begaf Barth zich op schriftkritisch terrein. Schilder wilde koste wat het kost vasthouden aan de letterlijkheid van de Bijbel. Hij ontwierp in reactie op Barth zijn eigen theologie, waarin Gods ingrijpen in de wereldgeschiedenis centraal stond. God was niet alleen transcendent maar ook immanent. Schilder had daarom geen moeite met het concrete spreken over God. Met de Bijbel en de gereformeerde belijdenisgeschriften als fundament, en de logica als wetenschappelijk instrument, ging Schilder hierin behoorlijk ver. Uit de Bijbel mochten verregaande consequenties, de zogenaamde bona consequentia, getrokken worden. Op grond van onder andere Romeinen 9:13 (“Jacob heb ik liefgehad, en Ezau heb ik gehaat”) verdedigde Schilder de dubbele predestinatieleer – God kiest en God verwerpt – en beargumenteerde hij dat God niet alleen eeuwig kon liefhebben maar ook eeuwig kon haten. Schilder gaf het primaat van de liefde in de verbondsleer op. Hij was hierin consequenter dan Johannes Calvijn, die geleerd had dat de belofte in het verbond meer gewicht heeft dan de eis. Bij Schilder stond de eis centraal. De Bijbel mocht niet worden opgevat als een lokkende liefdesbrief, maar moest gelezen worden als een ultimatum. <br />
Schilder en Barth dachten daarnaast totaal verschillend over de cultuur. Barth wees alle cultuurprestaties van de mens af, ook die van christenen. Hij geloofde dus niet in de mogelijkheid van christelijke wetenschap of christelijke politiek. Dat was hoogmoed. Schilder was het daar niet mee eens. Cultuur was slechts mogelijk door Christus. Met deze stelling keerde hij zich niet alleen tegen de cultuurpessimistische Barth, maar ook tegen de cultuuroptimistische Abraham Kuyper, die had beweerd dat gelovigen én ongelovigen tot grote culturele prestaties in staat waren. Kuyper had in zijn theologie natuurlijk ook aandacht voor de antithese, maar verabsoluteerde deze nooit. Schilder deed dat wel. Het was alles of niets, hemel of hel. Voor compromissen was er geen ruimte.<br />
Toen Schilder in 1928 predikant werd van Rotterdam-Delfshaven, kreeg hij van de gemeente studieverlof om aan een proefschrift te werken. Hij ging hiervoor naar Duitsland, naar de Friedrich Alexander Universität te Erlangen, en promoveerde in 1933 aan de filosofische faculteit bij Eugen Herrigel op proefschrift Zur Begriffsgeschichte des Paradoxon. Het doel van dit proefschrift was, het subjectieve fundament van de filosofie van Kierkegaard en de theologie van Barth, de paradox, te ondergraven. Het proefschrift was dus een vorm van polemiek. Schilder stuurde zijn proefschrift op naar Barth in de hoop op een reactie. Barth nam echter niet de moeite om de dissertatie te gaan lezen. <br />
Na zijn terugkeer naar Nederland benoemde de Generale Synode van Middelburg Schilder tot hoogleraar dogmatiek aan de Theologische School te Kampen. Als hoogleraar hield Schilder zich nog steeds bezig met theologie en filosofie, maar in de loop van de tijd kostte de strijd in de kerk hem steeds meer tijd. Het gewone kerkvolk was niet bepaald geïnteresseerd in de filosofische exercities van Nietzsche, Kierkegaard en Barth, en had geen begrip voor hun existentiële twijfel. Ze wilden geen vragen maar antwoorden. Met zijn compromisloze radicalisme en zijn nadruk op het objectieve raakte Schilder bij het vrome volk een gevoelige snaar. Het meest gelezen werk van Schilder is het in 1948 verschenen dunne boekje Christus en cultuur, waarin de Kamper theoloog zijn ideeën voor het gewone kerkvolk populariseerde. Schilder beweerde aan het slot, dat de cultuurarbeid van een wijkouderling op huisbezoek meer waard was dan die van ongelovige professor of een ongelovige kunstenaar. <br />
Hoewel Schilder de paradox afwees, is de paradox van Schilder, dat hij als intellectueel sterk heeft bijgedragen aan een anti-intellectualistisch klimaat. De strijd in de Gereformeerde Kerken, de Vrijmaking van 1944 en de vrijgemaakte strijdbaarheid, zijn gevolgen van Schilders intellectuele anti-intellectualisme.<br />
<br />
<b>Zelus en zeloten</b><br />
Een centraal element in de theologie van Schilder was de notie van het ‘verbond’. In nauw verband met het verbond stond de leer over de doop. Hadden alle gedoopte kinderen deel aan het verbond met God? Of waren alleen die kinderen opgenomen in het verbond die door God waren uitgekozen om gered te worden? Kuyper meende dat dit laatste het geval was en concludeerde dat de doop van niet-uitverkoren kinderen slechts schijn was. Veel gereformeerden met een afgescheiden achtergrond waren het niet met Kuyper eens. Zij meenden dat gedoopte kinderen waren opgenomen in het verbond. Als deze kinderen later niet meer geloofden, betekende dit niet dat ze geen deel van het verbond hadden uitgemaakt, maar dat ze met het verbond hadden gebroken. Hoewel Schilder in de jaren dertig vooral kritiek leverde op de gemene gratie en de pluriformiteit van de kerk, zou de kritiek op de leer over de doop leiden tot een kerkscheuring. <br />
Tussen de voor- en tegenstanders van de theologische opvattingen van Kuyper ontstond een felle polemiek. De generale synode besloot in 1936 om de dogmatische opvattingen van de Kuyper-critici te toetsen aan Schrift en belijdenis. Zeven personen, onder wie Schilder en zijn tegenstander V. Hepp, kregen zitting in een commissie die zich hierover moest buigen. Omdat Hepp ondertussen de opvattingen van Schilder en de zijnen bestreed in de brochurereeks Dreigende deformatie, weigerde Schilder om nog langer mee te doen aan de commissiebesprekingen en besloot hij een minderheidsrapport te schrijven. <br />
De volgende synode kwam van 1939 tot 1943 bijeen. Deze synode moest het oordeel over de leergeschillen vellen. De behandeling hiervan werd vertraagd, onder meer door de oorlog en de gevangenneming van Schilder in augustus 1940. Schilder had namelijk in de zomer van 1940 assertieve artikelen over de Nederlandse houding onder de Duitse bezetting geschreven in De Reformatie. Hij kreeg na zijn vrijlating in december 1940 een publicatieverbod opgelegd en kon zich daarom niet in het publieke debat mengen, in tegenstelling tot zijn kerkelijke opponenten. In mei 1942 werden de leergeschillen door de synode behandeld. Deze deed op 8 juni enkele leeruitspraken over de sinds 1936 onderzochte opvattingen. Deze leken voor Schilder en de zijnen geruststellend, maar in een nadere toelichting werden de uitspraken kuyperiaans geïnterpreteerd. <br />
Eigenlijk had de synode in 1942 ontbonden moeten worden, maar de synode verlengde haar zittingstermijn. Volgens Schilder kon dit kerkrechtelijk gezien niet. Hij verklaarde de synode voor onwettig en probeerde via de kerkenraad van Kampen te bewerkstelligen dat de afgevaardigden van Overijssel zich zouden terugtrekken. De synode eiste dat Schilder zich conformeerde en van kandidaat-predikanten dat zij de leeruitspraken zouden onderschrijven. In 1943 werd de synode ontbonden. Kort daarna kwam er weer een nieuwe synode bijeen, die de leerbesluiten en de eis dat kandidaat-predikanten deze moesten onderschrijven handhaafde. Schilder en de zijnen tekenden bezwaar aan tegen deze beslissingen en tegen de leeruitspraken en verzochten de synode de geschillen pas na de oorlog verder te behandelen. De synode wilde echter de eenmaal ingeslagen weg niet verlaten. Schilder riep de kerkenraden op zich tegen de synode te keren, maar dit werd door de synode als muiterij gezien. Schilder werd op 23 maart 1944 als ambtsdrager geschorst nadat hij te kennen had gegeven zich niet te willen onderwerpen aan het gezag van de – in zijn ogen onwettige – synode. Op 2 augustus werd hij afgezet. Een dag eerder was emeritus-hoogleraar S. Greijdanus geschorst, die zich ook niet aan de leeruitspraken van 1942 wilde binden en zich in krachtige bewoordingen tegen de synode had gekeerd. <br />
Op vrijdag 11 augustus las Schilder in Den Haag de Acte van Vrijmaking of Wederkeer voor en maakte zich los van het ‘synodale juk’. Hij beriep zich op artikel 31 van de Dordtse Kerkorde (K.O.) waarin stond dat besluiten van een meerdere kerkelijke vergadering (zoals bijvoorbeeld de generale synode) “voor en vast en bondig gehouden worden”, tenzij bewezen werd dat deze besluiten in strijd waren met Gods Woord. Schilder wees een compromis af. Het was voor hem alles of niets. De Gereformeerde Kerken waren geen kerk van Christus meer, omdat ware gelovigen in hun vrijheid om Christus te dienen werden belemmerd. Het kwam er in 1944 daarom op aan om zelf trouw te institueren. In de Acte van Vrijmaking of Wederkeer verwees Schilder naar de Acte van Afscheiding of Wederkeer van De Cock uit 1834. Net als de afgescheidenen pretendeerden de vrijgemaakten de ware kerk voort te zetten. Om die reden bleven vrijgemaakten zich gereformeerden noemen. Degenen die zich niet vrijmaakten van de synodebesluiten noemden zich ook gereformeerden, maar werden door de vrijgemaakten voor ‘synodalen’ of ‘synodocraten’ uitgemaakt. Om verwarring te voorkomen kregen de vrijgemaakte kerken de postale aanduiding: Gereformeerde Kerken (onderhoudende art. 31 K.O.). In 1958 werd dit veranderd in De Gereformeerde Kerken in Nederland (vrijgemaakt). <br />
Na de Vrijmaking ontwikkelden de vrijgemaakten een morele gemeenschap met een eigen zelfbeeld en wereldbeeld. De kerk stond daarin centraal. Het welzijn van de kerk werd volgens de vrijgemaakte voormannen van alle kanten bedreigd. De kleine kudde van ware gelovigen moest daarom dicht bij elkaar blijven en mocht niet capituleren voor de tijdgeest: “Al naarmate God de wereldhistorie naar de eindstreep brengt, zullen de halven en slappen, de bijkleurders en aanpassers, de uitvinders van verzoeningsformules tussen links en rechts, uitvallen! Alléén de radicalen, die álles inzetten, zullen standvastig blijven!” <br />
‘Echte’ vrijgemaakten steunden de doorgaande reformatie, de doorwerking van de Vrijmaking op alle levensterreinen. Zij lazen het Gereformeerd Gezinsblad, de ware krant, en stemden op het Gereformeerd Politiek Verbond, de ware partij die zich in 1948 had vrijgemaakt van de Antirevolutionaire Partij. Deze politieke vrijmaking werd geleid door predikanten, die na de kerkelijke vrijmaking opeens allemaal zeer principiële (en weinig politieke) bezwaren tegen de ARP formuleerden, en bewust aanstuurden op een breuk. Ook van andere protestaants-christelijke organisaties (de Vereniging voor Calvinistische Wijsbegeerte en het Christelijk Nationaal Vakverbond) maakten de vrijgemaakten zich vrij.<br />
Agnes Amelink, journaliste bij Trouw, zei in haar bekende boek De gereformeerden in de vrijgemaakten de gedrevenheid van de gereformeerden van het eerste uur te herkennen: “Ze waren ervan overtuigd dat ze de weg gingen die God hun zelf wees, de weg van de waarheid – het ging opnieuw om leven en dood. Met als keerzijde een haast paranoïde wantrouwen tegen alles wat van buiten de eigen kring komt.” <br />
Hoewel Schilder met zijn compromisloze alles-of-niets-methode het radicale klimaat in de kerk mede mogelijk had gemaakt, begon hij aan het einde van zijn leven steeds meer de schaduwzijden in te zien van de storm die hij had ontketend. Voor sommige praktische consequenties van zijn consequentie-denken schrok Schilder terug. Zijn epigonen deden dat niet. De vrijgemaakte predikanten Joh. Francke en D. van Houdt pleitten voor een exclusief-vrijgemaakte partij, van niet-vrijgemaakte smetten vrij. Zij waren voorts van mening, dat alle vrijgemaakten zich aan hun consequentie visie moesten conformeren. In de loop van de jaren veertig en zeker in de jaren vijftig, bestreden de vrijgemaakten niet alleen de synodalen, maar ook elkaar. Voor rekkelijkere vrijgemaakten, zij die voorzichtiger dachten over de gecanoniseerde consequenties van de Vrijmaking en dit en public verkondigden, was in de kerk geen plaats meer. Hun kritische brieven werden door de vrijgemaakte pers geweigerd, of van een uitgebreid naschrift voorzien. Dissidenten moest het zwijgen worden opgelegd, zij moesten worden gezuiverd. In 1950 besloten zo’n 2500 dissidente vrijgemaakten onder leiding van predikant B.A. Bos weer terug te keren naar de Gereformeerde Kerken (synodaal). Ze werden door de achterblijven als verraders beschouwd.<br />
Ook Schilder had de zogenaamde Bos-actie veroordeeld. Niettemin voelde hij zich uiteindelijk toch genoodzaakt, tegen het rabiate radicalisme te waarschuwen. Op woensdag 26 september 1951 hield Schilder op de Kamper Schooldag de rede Zelus en zeloten. Zelus, Grieks voor ‘ijver’, had volgens Schilder een positieve en een negatieve betekenis. IJver was positief wanneer ze dienstbaar was aan de goede zaak. Wanneer ijver echter een onrijpe doelstelling voor ogen had, kon deze schadelijk zijn. IJver leidde dan tot gebrek aan zelfbeheersing en onverantwoordelijkheid. Het was dan een manier van zelfbehagen, zelfprojectie, zelfhandhaving, zelfbedrog. Iemand die zo ijverde zou een dodelijk gevaar kunnen vormen voor zichzelf en zijn omgeving. Schilder noemde geen concrete situaties of personen (het kan bijna niet anders, dat Schilder onder andere aan Francke heeft gedacht), maar wees wel op de gevaren. Zelus zonder verstand leidde volgens hem tot zelotisme. Schilder wilde niet dat mensen door zeloten de kerk uitgejaagd zouden worden. God zou een kerk willen en geen kerkje, en daarom moest de belijdenis breed zijn. <br />
Volgens theoloog Egbert Terpstra was Schilders ideaal een brede ‘studie-kerk’ geweest. Dit was een kerk, waar iedereen welkom was die zich wilde binden aan Schrift en belijdenis alleen, en door diepgaande studie antwoorden probeerde te zoeken op actuele problemen. Schilder zou vooral het zoeken beklemtonen, in een poging daarmee het extremisme en exclusivisme af te zwakken. De vrijgemaakte kerken ontwikkelden zich na de Vrijmaking echter in een andere richting, in die van een kerk die overal een radicaal antwoord op had. Schilder heeft hier moeilijk raad mee geweten. <br />
Op 23 maart 1952 overleed Schilder, amper een half jaar na zijn omstreden rede. Zijn niet bij name genoemde epigonen joegen Schilders waarschuwende woorden in de wind. Schilder had het morele gezag, de ontwikkelingen in de vrijgemaakte wereld te kunnen keren. Zijn vroegtijdige dood zorgde er echter voor, dat de ideeën van zijn epigonen de wind in de zeilen kregen.<br />
<br />
<b>Iedereen kan Schilderen</b><br />
De Gereformeerde Kerken (vrijgemaakt) ontwikkelden zich na Schilders overlijden dus niet bepaald in de richting van een studie-kerk. Schilders compromisloze alles-of-niets-methode, maar zonder diens existentiële diepgang, werd dé manier om andersdenkenden buiten én binnen de kerk te verketteren. Meningen werden al snel principieel gemaakt en enorm op de spits gedreven, met als gevolg dat de vrijgemaakte wereld geplaagd werd door allerlei conflicten, die zich vaak jarenlang voortsleepten. <br />
Voor veel vrijgemaakten was het erg belangrijk hoe je ‘stond’, hoe ‘goed vrijgemaakt’ je was. Ze namen niet alleen buiten- en anderskerkelijken de maat, maar ook vrijgemaakten die wat rekkelijker dachten. Ze hanteerden, in navolging van Schilder, het dus-dus-denken: Als je niet op het GPV stemde of niet het Gereformeerd Gezinsblad las, was je dus niet goed vrijgemaakt en werd je dus niet gevraagd voor het ambt van ouderling of diaken in veel kerkelijke gemeenten. <br />
In het GPV discussieerde men meer dan vijftig jaar over de vraag, of men wel mocht samenwerken met anderskerkelijken, die net een beetje anderskerkelijk waren: de synodaal-gereformeerden (tot de jaren zestig), de Nederlands-gereformeerden (vanaf de jaren zestig) en de christelijk-gereformeerden. Tegenstanders van deze samenwerking protesteerden lang en luid, en maakten zich soms vrij van het GPV (het Comité Wederkeer GPV in 1960, de predikanten Joh. Francke en P. van Gurp in 1972 en de GPV-jongeren Marcel Flipse en Martin Jonker in 1996). Toen de vrijgemaakte wereld zich in de jaren negentig en nul voorzichtig openstelde voor net iets anderskerkelijken, hield de kerkleiding (Mees te Velde) en GPV-leiding (Janco Cnossen) extreem veel rekening met verontruste gevoeligheden, uit angst voor deining en een nieuwe vrijmaking. De alles-of-niets-methode én de angst hiervoor werkten verlammend op het vrijgemaakte leven. <br />
Na de oprichting van de ChristenUnie in 2000 ontstond er geen Nieuw Gereformeerd Politiek Verbond. Wel vond er in 2003 de Nieuwe Vrijmaking plaats, toen zo’n 1500 kerkleden zich onder leiding van predikant P. van Gurp losmaakten en een nieuwe kerk stichtten, de Gereformeerde Kerken in Nederland (Hersteld). In 2009/2010 maakte een nieuwe groep vrijgemaakten, rondom de predikanten Egbert Heres, Egbert Hoogendoorn en René van der Wolf, zich vrij. Zij noemden zichzelf ‘dolerend’, maar wilden zich niet aansluiten bij de ‘extremistische’ kerk van Van Gurp cum suis. <br />
De vrijgemaakten namen in de loop van de jaren zeventig en tachtig langzaam afstand van het compromisloze alles-of-niets-denken. Een belangrijke beeldenstormer in deze strijd was de theoloog Jochem Douma, die ruimte vroeg voor het compromis en benadrukte dat er ook buiten de vrijgemaakte kerk ware gelovigen waren. Dankzij Douma zochten veel vrijgemaakten naar ‘bondgenoten’ buiten eigen kring, en raakte de kerk steeds meer uit haar aanvankelijke isolement. Zo ging het GPV in steeds meer gemeenten en provincies samenwerken met de Reformatorische Politieke Federatie, en werden steeds meer vrijgemaakten lid van de Evangelische Omroep.<br />
Douma was een nuchter theoloog, die sterk rationeel te werk ging. Ook Gert Schutte, leider van het GPV in de Tweede Kamer, kenmerkte zich door nuchterheid en zakelijkheid. In de jaren negentig en nul stuitte deze weinig spirituele houding op steeds meer verzet. Een groeiende groep (jonge) vrijgemaakten vond de kerk te koud en te kil. Zij wilden nieuw vuur in de kerk, ruimte voor het gevoel, de beleving. Toch lijken deze ‘evangelische’ vrijgemaakten op de vroege vrijgemaakten, vooral wat hun strijdbaarheid betreft. Zo hebben in verschillende kerken jonge stellen opeens grote principiële bezwaren tegen de kinderdoop en weigeren ze hun kroost te dopen, omdat dit ‘onbijbels’ zou zijn. De Vrije Baptisten Gemeente in Groningen zit bomvol 'bekeerde' vrijgemaakten, die zich in zekere zin hebben 'vrijgemaakt' van de kinderdoop. Voorganger Wim Stoorvogel van deze kerk, een ex-vrijgemaaakte, eist van nieuwe gemeenteleden dan ook dat ze zich moeten laten 'overdopen'. De vrijgemaakte kinderdoop, is zijn ogen eigenlijk geknoei met water.<br />
<br />
<b>Besluit</b><br />
Volgens Kuitert hebben Schilders volgelingen de grote theoloog ‘in de dop gehouden’. Dit is deels waar. Schilder belandde, dankzij zijn nadruk op de objectieve waarheid, zijn kritiek op cultuur en zijn compromisloze consequentiedenken, op eigen kracht in de dop. Toen hij vlak voor zijn overlijden uit de dop wilde klimmen, was het te laat. De vrijgemaakte wereld heeft Schilders alles-of-niets-methode en zijn dus-dus-redeneringen overgenomen, maar de existentiële en intellectuele achtergrond van Schilders denken is in dit proces verloren gegaan. Degenen die de intellectueel Schilder waarderen, worden vaker buiten vrijgemaakte (en evangelische) kringen aangetroffen. Vrijgemaakten hebben niet het monopolie op de brede intellectuele theoloog die Schilder ook was. Schilders erfenis is dus van ons allemaal, dus iedereen kan Schilderen.Ewouthttp://www.blogger.com/profile/14902198660096682764noreply@blogger.com0