Zijn journalisten (nog steeds) links?

Dit artikel staat ook op mijn Wordpressblog, en op Joop

april 12, 2012
Door: Ewout Klei

Nu J.L. Heldring is gestopt met zijn column in het NRC Handelsblad, lijkt Frits Bolkestein zijn stokje te willen overnemen als meest deftige conservatieve denker van Nederland. Maar waar Heldrings stukken altijd nieuwsgierig en verfrissend waren, daar zijn die van Bolkestein naargeestig en verzuurd.

Neem zijn opinieartikel tegen de vermeende linksheid van het Nederlandse journaille, in de Volkskrant van 10 april. Zonder dit ook maar een beetje proberen te onderbouwen beweert De Bolk dat de overgrote meerderheid van de Nederlandse journalisten links is en moraliseert. Als het artikel in de jaren zeventig was geschreven, in de tijd dat De Tijd elk jaar Joop den Uyl tot politicus van het jaar uitriep, had Bolkestein een punt. Maar we leven nu echt in andere tijden.

De Volkskrant is hier misschien wel het beste voorbeeld van. De aanvankelijk katholieke krant werd in de tijd van de ontzuiling links, maar is daarna opnieuw ontzuild en biedt rechtse columnisten en opiniemakers, waaronder Bolkestein zelf, een platform. Ook het NRC Handelsblad, dat na de Fortuynrevolte dankzij columnisten Jan Blokker en Elsbeth Etty in de ogen van sommige lezers een nogal zuurlinks imago had, is weer naar rechts gebogen. Blokker is niet meer, en Etty is ontslagen. Er zullen vast nog wel media zijn die onversneden links zijn, maar deze zijn op één hand te tellen. Vrij Nederland en Joop zijn links, Trouw is dat een beetje.

De Nederlandse journalisten zijn helemaal niet zo links meer. Tegenwoordig wordt Geert Wilders of Mark Rutte politicus van het jaar. Dat betekent niet meteen dat journalisten het met deze politici eens zijn, maar wel dat ze ook rechtse politici op hun merites kunnen beoordelen. Wat je ook van Wilders vindt, de media handig bespelen en de publieke opinie gevangen houden kan hij. En hoewel velen in crisistijd nu lachen als een boer met kiespijn, Rutte is nog steeds een verademing in vergelijking met zijn vermoeiende voorgangers Wim Kok en Jan Peter Balkenende. In de jaren zeventig zouden deze kwaliteiten niet zijn erkend, omdat veel journalisten toen als gevolg van de gepolariseerde verhoudingen bij voorbaat negatief waren over alles wat niet links (genoeg) was. Twee zeer getalenteerde politici met veel humor, Dries van Agt en Hans Wiegel, waren gehaat in de pers. Nu pas kunnen wij, dankzij de politieke geschiedschrijving, hun sterke kanten goed zien.

Wat voor journalisten, maar ook voor historici, columnisten, cultuurfilosofen etc. etc. nodig is, is een open houding. Bolkestein is verzuurd en versteend. Zijn analyses voegen niets toe aan het beeld van onze werkelijkheid, ze vormen alleen een zure epiloog op de politieke biografie die nog over De Bolk geschreven moet gaan worden. Sommige ouderen worden milder, als ze ouder worden. Ze kunnen de ideologische loopgraven waarin ze zich vroeger hadden ingegraven relativeren en durven over het niemandsland heen te lopen, om de ideologische ander de hand te reiken. Bolkestein daarentegen is geradicaliseerd. Hij heeft zijn ideologische stelling met zandzakken versterkt en stelt zich onverzoenlijk op. De frontale aanval helpt daarom niet. We kunnen hem het beste links, ik bedoel rechts, laten liggen.

Progressieve politicus van het jaar

Onderstaande artikel werd op 16 november 2010 geplaatst op Joop.nl

Lang geleden, toen de politieke pers nog progressief was, organiseerde het weekblad De Tijd onder parlementaire journalisten de verkiezing voor de politicus van het jaar.
De grote lieveling van de pers was PvdA-leider Joop en Uyl. Hij werd van 1973 tot 1977 en in 1980 en 1982 politicus van het jaar, in 1978, 1981, 1983 en 1985 tweede, en in 1979 derde. Alleen in 1984 en 1986 kwam hij niet in de top-3 terecht.

De verkiezing voor de politicus van het jaar werd in 1986 voor het laatst door De Tijd georganiseerd. Het blad HP de Tijd en RTL hebben daarna de organisatie van de verkiezing even overgenomen, en vanaf 2003 wordt de verkiezing jaarlijks georganiseerd door de NOS. In 2007 was het ook mogelijk voor de burgers om via internet op hun favoriete politicus te stemmen. D66-voorman Alexander Pechtold was volgens de parlementaire pers de beste politicus, maar Bas van der Vlies won dankzij een voorkeurscampagne van SGP-jongeren de publieksverkiezingen. Gevolg was dat Geert Wilders, die door pers en publiek als tweede was verkozen, de winnaar werd. In 2008 werd de verkiezing daarom weer alleen onder parlementaire journalisten gehouden. Burgers die op hun politicus van het jaar willen stemmen, kunnen dat doen (na het invullen van een heleboel privévragen) op de website van EénVandaag.

Omdat de pers in onze tijd lang niet meer zo progressief is - Geert Wilders’ opiniestukken worden in de Volkskrant geplaatst en PVV-Kamerlid Martin Bosma wordt nu zelfs columnist voor het NRC Handelsblad - zou het moderne progressieve medium Joop.nl de ‘verkiezing voor de progressieve politicus van het jaar’ kunnen organiseren. Allereerst natuurlijk omdat dit leuk is, maar daarnaast ook een beetje om een statement te maken tegen het huidige conservatieve klimaat. Welke politicus heeft zich in 2010 van haar/zijn beste progressieve kant laten zien? Hieronder mijn top-5:

1. Ad Koppejan (CDA). Hoewel hij helaas en waarschijnlijk onder enorme druk uiteindelijk toch akkoord is gegaan met het rechtse kabinet, fungeerde deze progressieve christendemocraat een tijdlang als het morele geweten van Nederland. Mede dankzij zijn protest zijn de marges van het huidige kabinet smal. Het had allemaal nog veel erger kunnen zijn.

2. Mariëtte Hamer (PvdA). We zijn het door alle belangrijke politieke gebeurtenissen van het afgelopen jaar bijna weer vergeten, maar dankzij het moedige optreden van Hamer in Kamer in januari, werd het vernietigende Irak-rapport niet zomaar even aan de kant gelegd. Hamer liet zien dat principes soms belangrijker zijn dan ordinaire machtspolitiek.

3. Femke Halsema (GroenLinks). De beste allround politica, die de afgelopen jaren erg gegroeid is in haar rol, en dé oppositieleider is geworden. Dankzij Halsema is GroenLinks een redelijk alternatief. De partij heeft haar radicale veren afgeschud en is Regierungsfähig geworden, ondanks het mislukken van paars plus.

4. Emile Roemer (SP). Met zijn humor zorgde hij er hoogstpersoonlijk voor dat de SP uit het electorale dal omhooggekomen is.

5. André Rouvoet (ChristenUnie). Rouvoet is beslist geen progressief politicus, maar zijn principiële protest tegen samenwerking met de PVV dwingt respect af. Daar kunnen de christelijke politici bij het CDA en vooral bij de SGP iets van leren.

Behalve de verkiezing voor de beste politicus van het jaar, organiseerde De Tijd (alleen in 1986) ook de verkiezing voor de slechtste politicus van het jaar. Welke politicus heeft zich in 2010 van haar/zijn slechtste kant laten zien? Daarom hieronder ook mijn andere top-5:

1. Maxime Verhagen (CDA). Als de Italiaanse filosoof Nicòllo Machiavelli een actuele versie van zijn boek Il principe (De heerser) zou schrijven, fungeert Maxime Verhagen daarin als de nieuwe Cesare Borgia, een politicus die over lijken gaat. Waarom? Verhagens dubieuze rol tijdens de discussie over de verlenging van de Nederlandse missie in Afghanistan, en zijn aanvankelijke ‘principiële’ bezwaren tegen samenwerking met de PVV.

2. Cees van der Staaij (SGP). Omdat Van der Staaij meteen na de verkiezingen van 9 juni aangaf een VVD-PVV-CDA-kabinet te willen, en bereid was om dit kabinet van gedoogsteun te voorzien.

3. Martin Bosma (PVV). Omdat hij het voor elkaar heeft gekregen dat het NRC Handelsblad hem nu als ‘intellectueel’ beschouwd, vanwege zijn waanzinnige complottheorieënboekje.


4. Job Cohen (PvdA). Niet omdat Cohen zelf zo slecht is, maar omdat hij het allemaal liet gebeuren en door zijn onwrikbare opstelling het huidige rechtse kabinet mede mogelijk heeft gemaakt. Hopelijk maakt hij in 2011 een boel goed.

5. Marcial Hernandez & Eric Lucassen (PVV). PVV-tuig van de richel.

Uiteraard is er op mijn keuze het een en ander af te dingen. Zie het vooral als een voorzetje. Ik ben daarom ook erg nieuwsgierig naar de discussie.