Wat gezegd moet worden

De beschuldiging van antisemitisme en het gelijk van Günter Grass

Door: Ewout Klei

Antisemitisme is een groot kwaad. Het is ook een hardnekkig kwaad, dat helaas nog steeds voorkomt. Wij in Europa zijn extra gevoelig voor dit kwaad, vanwege de zes miljoen joden die tijdens de Tweede Wereldoorlog in ons werelddeel zijn vermoord.

Toch kan de beschuldiging van antisemitisme discussies verlammen. Het kan een vrijbrief zijn, om alles wat de ‘joodse staat’ Israël doet goed te praten. Kritiek op Israël wordt in sommige kringen meteen met antisemitisme in verband gebracht. De beschuldiging van antisemitisme, is een wapen in de handen van conservatieve pro-Israëllobby.
Twee week geleden was deze lobby zeer verontwaardigd over Jos Collignon, toen de Volkskrant-cartoonist een spotprent maakte over Geert Wilders die in het Hebreeuws een onzichtbare(!) weldoener bedankte. ‘Antisemitisme!’ riep Joost Niemoller van de conservatieve opiniewebsite De Dagelijkse Standaard en Rober Kopuit van de Joodse Omroep deed zelfs aangifte tegen Collignon. De pijlen van de pro-Israëllobby zijn nu gericht op de Duitse schrijver en Nobelprijswinnaar Günter Grass, vanwege zijn gedicht Was gesagt werden muss. Grass hekelt in zijn gedicht de dreigende oorlog van Israël tegen Iran. Volgens Israël ontwikkelt Iran kernwapens, maar Israël heeft kernwapens. Grass is bang voor een allesvernietigende oorlog. Hij wil niet dat het Iraanse volk wordt uitgeroeid en roept Duitsland op geen onderzeeërs aan Israël te leveren. De beschuldiging van antisemitisme heeft hem lang weerhouden om iets kritisch over Israël te schrijven, maar dat Israël tegenwoordig fout bezig is, is iets wat gezegd moet worden.
In Duitsland, waar de beschuldiging van antisemitisme nóg gevoeliger ligt dan in Nederland, werd Grass dan ook hard aangevallen. De journalist Henryk M. Broder noemde Grass een “Prototyp des gebildeten Antisemiten” (prototype van de belezen antisemiet). Grass zou de joden als veroorzakers van een naderend gevaar willen ontwapenen. Broder stelde verder dat Grass altijd een probleem met joden had, maar zo duidelijk als in dit gedicht had de schrijver het nog nooit opgeschreven.
Je hoeft het natuurlijk niet met de politieke boodschap van het gedicht van Grass eens te zijn. Ik persoonlijk vind hem te eenzijdig over Iran. Het Iraanse regime onderdrukt zijn eigen volk en president Mahmoud Ahmadinejad is een echte antisemiet die de Holocaust ontkent. Van mij had het dus wel wat genuanceerder gekund. Maar toch: het feit dat zelfs Duitse intellectuelen zich nu uitspreken tegen het beleid van de staat Isräel, beschouw ik als een teken aan de wand. De staat Israël mag zich niet langer verschuilen achter de Holocaust, om de eigen misdaden tegen de menselijkheid goed te praten.