Hashtag Haatbaard

Hashtag Haatbaard

Door Ewout Klei

Internet is een geweldig medium. Niet alleen kun je livestream debatten volgen, maar daarnaast kun je via twitter het commentaar van anderen op dit debat meteen meelezen. Vrijdagavond 17 februari volgde ik vanuit mijn luie leunstoel half het debat van de radicale islamgeleerde Haitham al-Haddad met GroenLinks-politicus Tofik Dibi en parlementair journalist Kustaw Bessems van De Pers.
Het debat was niet onomstreden. Haitham al-Haddad was uitgenodigd door een islamitische studentenvereniging om aan de Vrije Universiteit van Amsterdam te komen spreken. Omdat Al-Haddad een antisemiet zou zijn die onderdrukking van vrouwen zou propageren, hadden enkele partijen in het parlement grote bezwaren tegen zijn komst. In reactie op deze commotie besloot de VU-leiding dat het niet zou doorgaan, in ieder geval niet in het gebouw van de universiteit. Debatcentrum De Balie wierp zich vervolgens op als centrum van het vrije woord, en besloot de beste man wel uit te nodigen. De zaal was uiteraard snel uitverkocht, een aantal websites probeerde het debat livestream uit te zenden, en politiek geïnteresseerden twitterden al enkele uren voor de aanvang van het debat in ongezouten bewoordingen over Al-Haddad. Femke Halsema noemde hem een ‘malloot’ en veel vaker nog zag ik in mijn timeline de term ‘haatbaard’ verschijnen, die dikwijls voorzien was van een hashtag.
Het debat zelf was eigenlijk geen debat. In een echt debat probeert men de ander te overtuigen, en doet men ook zijn best de ander te begrijpen. In de balie vonden preken voor eigen parochie plaats, exercities van ‘Kijk mij eens moreel superieur zijn in vergelijking met de ander’. Al-Haddad hielp zijn opponenten in hun verlichte zelfbevestiging, door zijn ferme en soms curieuze uitspraken, de meest curieuze was wel dat veel westerse vrouwen die overspel hadden gepleegd hem vertelden graag naar een islamitisch land af te willen reizen, om te worden gestenigd. Het is denk ik een algemeen menselijk behoefte, ook van mijzelf soms helaas, om je eigen identiteit te definiëren door het zich afzetten tegen de ander. De communisten hadden hiervoor de kapitalisten en later de trotskisten uitgevonden, de progressieven Staphorst (Jan Joost Lindner) en orthodoxe protestanten D666 (naar het getal van het Beest). Heel koosjer/halal vind ik deze oefening in zelfbevestiging nou niet bepaald. Je bereikt er niemand mee, alleen de reeds overtuigden worden door je verhaal overtuigd.
In de ogen van de meeste Nederlanders staat Al-Haddad symbool voor achterlijkheid, onverdraagzaamheid en haat. Voor te veel Nederlanders valt dit nog steeds samen met ‘de’ islam, een religie die ‘in wezen’ intolerant en geweldig is en middels een ‘tsunami van islamisering’ ons land wil omtoveren in Hollandistan, en ons werelddeel in Eurabië. Al-Haddad is hun ogen Der ewige Muslim, om even een godwin te gebruiken die wel relevant voor de discussie is. De meeste mensen in mijn timeline konden de boodschap van Al-Haddad gelukkig genoeg wel onderscheiden van de islam, een religie van mensen met veel verschillende meningen. Het onderscheiden van mensen en meningen bleek helaas moeilijker. Niet alleen de mening van Al-Haddad was fout, ook de mens Al-Haddad was fout. Hij moest met de term #haatbaard worden gedehumaniseerd. Enigszins begrijpelijk, Al-Haddad ziet er eerlijk gezegd nou niet bepaald uit als een man bij wie ik als kind op schoot zou willen zitten, of als vrouw de echtelijke sponde mee zou willen delen, maar toch ook verontrustend. Heb je zulke mensen nu echt nodig, om jezelf beter te voelen? Kunnen we niet geloven in de kracht van democratie, vrije wetenschap en mensenrechten, zonder dat we ons obligatoir moeten afzetten tegen andersdenkenden?
In een extreem conservatief land als Saoedi-Arabië is de mening van Al-Haddad wellicht mainstream, in de meeste moslimlanden niet, vermoed ik zo. We kunnen wel heel verontwaardigd doen over zijn mening, maar dat is in Nederland niet zo relevant, omdat zijn mening hier marginaal is. Dat het debat een uitverkochte zaal opleverde, had niets te maken met de behoefte aan een echt debat, maar met behoefte aan sensatie, aan iets exotisch. Honderd jaar geleden bezochten mensen het circus vanwege de dwergen en de vrouw met de baard, en men zei tegen elkaar op de terugweg: ‘Goddank, wij zijn gelukkig normaal’. We zijn nu niet veel anders, we bezoeken tegenwoordig De Balie om naar Al-Haddad te kijken, en twitteren #haatbaard. Mocht Al-Haddad volgend jaar weer Nederland een bezoek vereren, dan stel ik voor dat in Artis te doen of in het Rotterdamse Blijdorp, gezellig met Bokito.

Ewout Klei is politiek historicus